نبود کارشناسان فنی در روند مذاکرات ایران و آمریکا می‌تواند یک معنا و دلیل مشخص داشته باشد و آن اینکه یعنی طرفین هنوز در کلیات به نتیجه نرسیده‌اند.
اگر در کلیات توافقی حاصل شده بود، طبیعتاً وارد مرحله بررسی جزئیات می‌شدیم. در آن مرحله است که حضور کارشناسان فنی ضرورت پیدا می‌کند؛ مثلاً اگر طرف مقابل، اصل حق غنی‌سازی توسط جمهوری اسلامی ایران را می‌پذیرفت، آنگاه بررسی چگونگی، مقدار، سطح و چارچوب این غنی‌سازی به کارشناسان واگذار می‌شد.
همین‌طور در زمینه تحریم‌ها؛ اگر آمریکا می‌پذیرفت که تحریم‌ها به‌صورت واقعی و مؤثر برداشته شوند ـ که این مطالبه رئیس‌جمهور و حق طبیعی ایران است ـ طبیعتاً نیاز به حضور کارشناسان اقتصادی و حقوقی بین‌المللی پیش می‌آمد. این کارشناسان می‌توانستند درباره چگونگی رفع تحریم‌ها، نحوه اجرا، مکانیسم‌های تضمین و نظارت بر آن، بحث و بررسی کنند.
بنابراین، زمانی که گفته می‌شود مذاکرات بدون حضور کارشناسان برگزار می‌شود، به نظر می‌رسد هنوز در مرحله ابتدایی مذاکرات باقی مانده‌ایم و در کلیات اختلاف وجود دارد.
دور چهارم مذاکرات اگر همچنان بدون حضور کارشناسان برگزار شود، احتمالاً مذاکرات به تکرار مباحث اولیه بازخواهد گشت. یعنی طرف مقابل احتمالاً همان درخواست‌های کلی، و بعضاً زیاده‌خواهانه خود را مطرح خواهد کرد. طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران زیر بار چنین مطالباتی نخواهد رفت.
به نظر می‌رسد طرف مقابل در حال آماده شدن برای طرح یک‌سری خواسته‌های کلی و زیاده‌خواهانه است. در نتیجه، نمی‌توان انتظار داشت که در این دور از مذاکرات، نتیجه ملموس یا توافقی حاصل شود.
با این حال، ما از طرف جمهوری اسلامی ایران هم حسن نیت داریم و هم جدیت. اگر طرف آمریکایی هم با حسن نیت و با نگاهی واقع‌بینانه به دنبال یک توافق برد–برد باشد، می‌توان امیدوار بود که توافق حاصل شود.
اما تجربه نشان داده که آمریکا به‌دنبال کسب امتیاز یک‌طرفه است؛ یعنی می‌خواهد فقط امتیاز بگیرد، بدون اینکه امتیازی بدهد. این نوع نگاه منجر به یک معامله «برد–باخت» می‌شود، که طبعاً طرف بازنده آن ایران خواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران نیز لیست مشخصی از درخواست‌های خود دارد. اگر قرار باشد امتیازی بدهیم، در قبال آن باید امتیازی نیز بگیریم. توافقی که صرفاً یک‌طرفه باشد و تنها خواسته‌های طرف مقابل را تأمین کند، توافق شرافتمندانه‌ای نخواهد بود و قطعاً ایران زیر بار آن نخواهد رفت.
در پایان باید گفت، روشن‌ترین پیام عدم حضور کارشناسان در مذاکرات، این است که هنوز بر سر اصول کلی، توافقی حاصل نشده است.
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
21212
