همشهری آنلاین - گروه سیاسی: ایران و آمریکا ارزیابی مثبتی از دور چهارم مذاکرات هسته‌ای در روز یکشنبه داشتند. در عین حال طیفی از جمهوری‌خواهان در ایالات متحده فشارهای خود را بر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور، افزایش داده‌اند و شرایط دیگری در توافق می‌خواهند. این گروه، شامل سناتورهای جمهوری‌خواه، لابی‌های حامی اسرائیل و تحلیلگران تندرو، معتقدند هر توافقی که به ایران اجازه حفظ برنامه هسته‌ای، حتی در سطح محدود، را بدهد، تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا و متحدانش، به‌ویژه اسرائیل، خواهد بود.
طیف مخالفان: از سناتورها تا لابی‌های قدرتمند
سناتورهای جمهوری‌خواه از اصلی‌ترین مخالفان توافق هستند. تام کاتن، سناتور آرکانزاس روز جمعه در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز اظهار داشت که «الآن وقت توافق نیست، وقت فشار حداکثری و از هم پاشیدن برنامه هسته‌ای ایران است.» او تأکید کرد که همه گزینه‌ها، از جمله اقدام نظامی، باید روی میز باشد، مشابه رویکردی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش اتخاذ کرد. کاتن همراه با کیتی بریت و لیندزی گراهام روز جمعه در بیانیه‌ای خواستار «تخریب کامل برنامه هسته‌ای ایران»، توقف غنی‌سازی اورانیوم و پایان حمایت از گروه‌های نیابتی شد.
الیز استفانیک، نماینده نیویورک و گزینه ترامپ برای نمایندگی آمریکا در سازمان ملل، نیز از مخالفان سرسخت است. او در سپتامبر ۲۰۲۴ همراه با کاتن نامه‌ای به جو بایدن نوشت و دولت او را به «جسارت بخشیدن به ایران» متهم کرد. استفانیک پس از پیروزی ترامپ در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۴ در توییتی اعلام کرد: «ایالات متحده آماده بازگشت به کارزار فشار حداکثری رئیس‌جمهور ترامپ علیه ایران است.» این موضع نشان‌دهنده حمایت او از سیاست‌های سخت‌گیرانه است که می‌تواند بر ترامپ تاثیر بگذارد.
لابی‌های حامی اسرائیل، مانند آیپک نیز نقش مهمی در این مخالفت دارند. این گروه در بیانیه‌ای در روز شنبه خواستار آن شد که هر توافقی با ایران شامل محدودیت دائمی بر برنامه موشکی و شبکه نیابتی باشد. آن‌ها فضاسازی می‌کنند که هرگونه نرمش مقابل ایران، امنیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد. این لابی‌ها با نفوذ گسترده در کنگره و ارتباط نزدیک با مشاوران ترامپ، از جمله استیو ویتکاف، نماینده ویژه در خاورمیانه، می‌توانند فشار را تشدید کنند.
تام کاتن گفته است «الآن وقت توافق نیست، وقت فشار حداکثری و از هم پاشیدن برنامه هسته‌ای ایران است. من نمی‌گویم باید بمباران کنیم، اما می‌گویم همه گزینه‌ها باید روی میز باشد، درست همان‌طور که ترامپ با چنین زبانی صحبت می‌کند. من بر این باورم که باید مطمئن شویم که یک از هم پاشیدگی در تاسیسات هسته‌ای ایران به هر طریقی که ممکن است، وجود داشته باشد.»
او افزوده «اگر اسرائیل بدون آمریکا به سمت حمله علیه تاسیسات اتمی ایران حمله کند، ما طی یکی دو سال اخیر رئیس‌جمهوری داشته‌ایم که تعهد کرده است که اگر اسرائیل اقدامی تهاجمی انجام دهد، ایالات متحده آمریکا از اسرائیل دفاع می‌کند. اگر این دکترین ترامپ باشد، به آن عمل خواهد کرد. من فکر می‌کنم اگر اسرائیل تصمیم بگیرد به‌خاطر تعهد آمریکا به دفاع از اسرائیل به سایت‌های ایران حمله کند، آمریکا از آن حمایت خواهد کرد. من می‌خواهم ببینم آیا می‌توان این کار را با صلح انجام دهد یا نه. ترامپ همان‌طور که بارها دیده‌ایم این توانایی را دارد که حداکثر فشار را علیه ایران وارد کند. با استفاده از این زبان می‌توانیم به برچیدن تسلیحات هسته‌ای برسیم، اگرنه، دوست دارم ببینم حالا که ایرانی‌ها بر سر گزینه‌ها دور میز مذاکره هستند، رئیس‌جمهور ترامپ بگوید که به هر طریقی آن را از بین خواهد برد.»
مواضع ترامپ و تناقضات احتمالی
ترامپ تاکنون سیگنال‌های متفاوتی ارسال کرده است. او از یک طرف می‌گوید «دستیابی به سلاح اتمی خط قرمز آمریکاست» و از طرف دیگر اعلام می‌کند که اگر توافقی صورت نگیرد، «بمبارانی خواهد شد که ایران هرگز ندیده است.»
تأثیر فشارها بر ترامپ وابسته به عوامل مختلفی ارزیابی می‌شود. ترامپ در دوره اول با فشارهای مشابه از کاتن و لابی‌ها مواجه بود و سیاست فشار حداکثری را اجرا کرد که منجر به خروج از برجام در ۲۰۱۸ شد. اما اکنون، با توجه به شکست در پایان جنگ اوکراین و غزه، برخی تحلیل‌ها (مانند گزارش فارین پالیسی در ۲۷ مارس ۲۰۲۵) نشان می‌دهند که او ممکن است به دنبال توافقی باشد تا از ناکامی‌های دیگرش فاصله بگیرد. با این حال، برکناری مایک والتز، مشاور امنیت ملی افراطی، در ۱ مه، که مخالف توافق بود، می‌تواند نشان‌دهنده تمایل ترامپ به انعطاف باشد.
از سوی دیگر، نفوذ کاتن و استفانیک در کنگره و حمایت لابی‌های اسرائیلی می‌تواند ترامپ را به سمت موضع سخت‌گیرانه‌تر سوق دهد. اگر مذاکرات بعدی به بن‌بست برسد، فشارها ممکن است او را به اقدام نظامی یا تحریم‌های شدیدتر هدایت کند، همان‌طور که کاتن روز جمعه چنین پیشنهاد داد. اما اگر ترامپ به دنبال میراث دیپلماتیک باشد، ممکن است با وجود این فشارها به توافقی محدود تن دهد، به‌ویژه اگر ایران امتیازاتی در مورد غنی‌سازی بدهد.
