به گزارش گروه همشهری آنلاین به نقل از ایرنا طی هفته جاری دونالد ترامپ در عربستان سعودی به‌سمتی واقع‌گرایانه متمایل شد.

رئیس‌جمهور ایالات متحده، در جریان کارزار انتخاباتی ۲۰۲۴ بارها از پایان دادن به «جنگ‌های بی‌پایان» در خاورمیانه سخن گفته بود ولی روز سه‌شنبه در عربستان سعودی، با اشاره به اینکه ممکن است به جنگ ۴۶ ساله و اعلام‌نشده آمریکا با ایران پایان دهد گامی شگفت‌انگیز برای تحقق این وعده برداشت.

ترامپ در بحث درباره ایران گفت: «آمریکا دشمن دائمی ندارد.» این جمله ساده در سراسر منطقه طنین خواهد انداخت، به‌ویژه در اسرائیل، جایی که ایران را دشمنی مرگبار می‌دانند. البته نگرانی‌های اسرائیل شاید با هشدار ادعایی ترامپ که اگر ایران با توافق هسته‌ای و صلح موافقت نکند، با «فشار حداکثری عظیم» مواجه خواهد شد کاهش یابد.

اظهارات ترامپ در عربستان سعودی نقطه اوج چند هفته اخیر است، او حتی سیاست‌های خود را برای سازگاری با آنچه محدودیت‌های تحمیلی جهانی دانسته، تعدیل کرده است. بازنگری ترامپ از روز یک‌شنبه آغاز شد، زمانی که از جنگ تجاری با چین عقب‌نشینی کرد. او تعرفه‌های ۱۴۵ درصدی اعمال‌شده را به ۳۰ درصد کاهش داد، درست همان‌گونه که پیش‌تر تعرفه‌های جهانی‌ را پس از آنکه موجب رکود مالی شدند، متوقف کرده بود.

ترامپ همچنان یک معامله‌گر است، با جاه‌طلبی‌هایی بزرگ برای پایان دادن به درگیری‌های جهانی و تقویت اقتصاد آمریکا، او همچنین می‌تواند یک بازیگر تخریب‌گر باشد، چنان‌که در بسیاری از سیاست‌های داخلی‌اش که به دانشگاه‌ها، مؤسسات حقوقی، پژوهش پزشکی، سازمان‌های دولتی و هرکسی که در فهرست انتقام‌جویانه‌اش قرار دارد، آسیب رسانده‌ است. اما در عرصه جهانی، به‌نظر می‌رسد او محدودیت‌های ناشی از بازارهای مالی، مقاومت چین و دیگر شرکای تجاری بزرگ، خطر خرج کردن منابع در جنگ‌های بی‌نتیجه و واقعیت گریزناپذیر وابستگی اقتصادی جهانی را درک کرده است.

ترامپ در حالی وارد عربستان سعودی شد که این نخستین سفر خارجی بلندمدت او در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش بود. در حال حاضر، رویکرد او بیشتر حل مسئله است تا ایفای نقش پلیس. ترامپ زودتر از بسیاری از رؤسای جمهور دیگر، به محدودیت‌های قدرت نظامی آمریکا و خطرات متحدان خودسر پی برده است و همان‌طور که بیانیه‌اش درباره ایران نشان می‌دهد، وقتی می‌گوید «آمریکا اول»، این اصل در مورد اسرائیل هم صدق می‌کند.

ترامپ در کتاب خود «هنر معامله» گفته بود: «من خیلی آزادانه عمل می‌کنم. کیف‌دستی ندارم. سعی می‌کنم تعداد جلساتم را زیاد نکنم. در را باز می‌گذارم. اگر ساختار زیادی داشته باشی، نمی‌توانی خلاق یا کارآفرین باشی. ترجیح می‌دهم هر روز بیایم سر کار و ببینم چه پیش می‌آید.» این توصیف خوبی از سبک سیاست خارجی فی‌البداهه او در زمان حال است.

اشتیاق ترامپ به معامله‌گری بی‌پایان به نظر می‌رسد نه فقط به‌خاطر یک تریلیون دلاری که از عربستان سعودی طلب کرده است بلکه دولت او در هفته‌های اخیر، با شتاب سعی کرده درگیری‌هایی را میان روسیه و اوکراین، حماس، نیروهای یمن، هند و پاکستان، رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو را حل‌وفصل کند.

دیپلماسی ترامپ در خاورمیانه به برخی دستاوردها هم منجر شده است. فرستاده ویژه او، استیو ویتکاف، با حماس مذاکره کرد تا آزادی «ادن الکساندر»، اسیر اسرائیلی-آمریکایی، در روز دوشنبه حاصل شود. ترامپ در همین ماه آتش‌بس غیرمنتظره‌ای با نیروهای‌ یمنی اعلام کرد. و پس از سفر به عربستان سعودی در روز سه‌شنبه، اعلام کرد که تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را پایان می‌دهد و قصد دارد با رئیس‌جمهور «احمد الشعار» که زمانی یکی از رهبران وابسته به القاعده بود، دیدار کند.

جمله «دشمنان دائمی وجود ندارد» ترامپ، ریشه‌ای عمیق در تاریخ آمریکا دارد و به توصیه «جورج واشنگتن» در سخنرانی خداحافظی‌اش برای پرهیز از «اتحادهای درهم‌تنیده» بازمی‌گردد، این جمله همچنین بازتابی از رویکرد «سیاست عدم دشمنی با کشورهای دیگر» است.

این هفته که ترامپ در سفر خارجی به‌سر می‌برد، بررسی سه نمونه موردی اخیر می‌تواند نشانه‌هایی از چگونگی تحول سیاست‌های ترامپ و «جی‌دی ونس» معاونش ارائه دهد. این نمونه‌ها ترکیبی از بین‌الملل‌گرایی متمایل به آینده و نوعی انزواطلبی محتاطانه را نشان می‌دهند، دو گرایشی که از روز تحلیف تاکنون در حال رقابت هستند.

اولین آزمون، جنگ تجاری با چین بود، ترامپ به‌گونه‌ای وسواس‌گونه به دیوارهای تعرفه‌ای باور دارد و به‌طور غیرواقع‌گرایانه‌ای برنامه‌ریزی کرده بود که کاهش مالیات‌هایش را با درآمد حاصل از تعرفه‌ها تأمین کند. عقب‌نشینی او با توجه به واکنش بازارهای مالی جهانی و حتی اعضای جمهوری‌خواه کنگره گامی عمل‌گرایانه بود. ترامپ اشتباه نمی‌کرد که خواستار «بازتوازن» تجاری برای کاهش مازاد تجاری عظیم چین بود، اما «سازوکار مشورتی» اعلام‌شده پس از مذاکرات ژنو بین آمریکا و چین بیشتر نمایشی بود تا دارای محتوای واقعی.

اگر تردید دارید که چین در این توافق برنده بود، دو بیانیه پس از توافق را مقایسه کنید. رئیس‌جمهور «شی جین‌پینگ» گفت: «زورگویی و استبداد فقط به انزوای خودخواسته منتهی می‌شود.» در مقابل «اسکات بسنت» وزیر خزانه‌داری که مذاکرات ژنو را رهبری کرد، با بیانی آشتی‌جویانه گفت: «ما منافع مشترک داریم و هیچ‌یک از دو طرف خواهان جدایی نبوده‌ایم.»

دومین واقعیت جالب، عقب‌نشینی ترامپ در برابر نیروهای یمن بود، افرادی که به کشتی‌رانی در دریای سرخ حمله می‌کردند. ترامپ در ۱۵ مارس با لحن همیشگی‌اش در پستی هشدار داد: «به همه نیروهای یمنی، وقت‌تان تمام شده. حملات شما باید از همین امروز متوقف شود. اگر نشود، جهنم بر سرتان نازل خواهد شد.» اما آن «جهنم» فقط یک ماه دوام آورد. ترامپ کارزار را آغاز کرد، اما به‌گفته «نیویورک‌تایمز»، پس از ۳۰ مشخص شد که فرماندهی مرکزی آمریکا یک میلیارد دلار صرف این عملیات کرده و موشک‌های بسیار گران‌قیمتی را به‌سوی نیروهای یمنی شلیک کرده فایده چندانی نداشته است. ترامپ در ۵ می، با وجود اینکه اسرائیل همچنان زیر آتش نیروهای یمن بود اعلام پیروزی کرد و کارزار یمن را متوقف ساخت. گزارش افشاگرانه نیویورک تایمز نوشت ترامپ به این نتیجه رسیده بود که «این هم یکی دیگر از درگیری‌های نظامی پرهزینه اما بی‌نتیجه آمریکا در منطقه بود.»

آخرین درگیری غیرمنتظره ترامپ، مداخله دیپلماتیک برای جلوگیری از یک جنگ هسته‌ای بالقوه بین هند و پاکستان بود. در این مورد نیز، ونس ابتدا تردید داشت. او در مصاحبه با فاکس نیوز گفت: «ما قصد نداریم درگیر جنگی شویم که اساساً به ما ربطی ندارد.» اما ونس و ترامپ تغییر موضع دادند. تا آخر هفته، هند و پاکستان به‌سرعت در مسیر تشدید تنش بودند؛ هند به نزدیکی تاسیسات هسته‌ای پاکستان حمله کرد و پاکستان شورای جنگ هسته‌ای تشکیل داد. ونس با هند، کشوری که اخیراً همراه همسر و فرزندانش به آن سفر کرده بود تماس گرفت و «مارکو روبیو» وزیر خارجه نیز با مقامات ارشد پاکستان گفت‌وگو کرد که نتیجه آن آتش‌بسی با میانجی‌گری آمریکا بود.

اگر در دنبال کردن این سناریوها گیج شده‌اید، یادتان بیاید که ترامپ در ماه سپتامبر گفت: «من کارهای خودم را به هم می بافم؛ می‌دانید بافتن چیست؟ درباره چند موضوع مختلف صحبت می‌کنم که همه‌شان به شکلی درخشان به‌هم می‌رسند.»