بخش قابل‌توجهی از سخنرانی دونالد ترامپ در مرکز کنفرانس بین‌المللی ملک عبدالعزیز ریاض روی موضوع ایران متمرکز بود و کشور ما را با ترکیبی از انتقاد‌های تند، پیشنهاد و تهدید مورد خطاب قرار داد. با توجه به برگزاری دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط، برخی کارشناسان بر این باور هستند که سخنان رئیس جمهور آمریکا تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی بر روند گفت‌و‌گو‌ها خواهد گذاشت.
استدلال این گروه از کارشناسان آن است که تهدیدات تند ترامپ در ریاض، مذاکره‌کنندگان ایرانی را در موضع دفاعی قرار داده و ممکن است آنها را به سخت‌گیری بیشتر در مذاکرات سوق دهد. در عین حال لحن تهدیدآمیز ترامپ، به‌ویژه در حضور رهبران عربی، به‌عنوان تلاشی برای جلب حمایت منطقه‌ای علیه ایران تلقی شده و فضای اعتمادسازی ایجادشده در ۴ دور مذاکرات غیرمستقیم را مخدوش کرده است.
بیشتر بخوانید: پیام سیاست خارجی دولت ما از طرف غرب پذیرفته نشد/ قرار نیست سلاح هسته‌ای تولید کنیم
علی بیگدلی، تحلیلگر سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با «رویداد ۲۴» درباره تأثیر سخنان اخیر ترامپ بر روند مذاکرات هسته‌ای گفت: «معمولا در دیپلماسی این طور است، کشوری که احساس می‌کند قدرت بیشتری دارد سعی می‌کند طرف مقابل خود را تضعیف کند و او را در موضع دفاع قرار دهد، در عین حال خودش پای میز مذاکره دست بالاتر باشد.»
وی افزود: «اظهارات ترامپ در ریاض بر مسیر گفت‌و‌گو‌های تهران و واشنگتن اثرگذار نخواهد بود، چون هم ما برای رسیدن به توافق نیازمندیم مذاکره کنیم و هیچ راه دیگری نداریم و هم ترامپ جز دیپلماسی مسیر دیگری نمی‌تواند برود. او در سفر ۴ روزه‌اش به منطقه قرارداد‌های سنگینی با ۳ کشور عربی امضا کرد بنابراین قابل پذیرش نیست که بخواهد این قرارداد‌ها را نادیده بگیرد و مذاکرات را سلاخی کند تا سمت جنگ برود.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با اشاره به شرایط سخت اقتصادی در آمریکا اظهار کرد: «در حال حاضر گرانی‌های زیادی در آمریکا به وجود آمده است و این موضوع نیز دست ترامپ را برای رفتن به سمت تنش‌های بیشتر با ایران می‌بندد. معتقدم اظهارات ترامپ خیلی مهم نیست و اگر جای مقامات کشور بودم خیلی تلاش نمی‌کردم که با رئیس جمهور آمریکا وارد درگیری کلامی شوم.»
وی درباره برخی دیدگاه‌ها و تحلیل‌ها که سلسله نشست‌های ایران و آمریکا را تلاشی برای تداوم مذاکره و پرهیز از اعلام شکست گفت‌و‌گو‌ها می‌دانند، بیان کرد: «در داخل کشور شرایط اسفناکی را مخصوصا به لحاظ اقتصادی تجربه می‌کنیم، ضمنا با تغییرات و تحولاتی که در منطقه رخ داد ما توان و بازو‌های مان را در منطقه از دست دادیم؛ در فضای بین المللی دچار نوعی انجماد اقتصادی و سیاسی شدیم بنابراین راهی جز مذاکره نداریم.»
این استاد دانشگاه یادآور شد: «ترامپ نیز در وضعیتی مشابه ایران قرار دارد، او امتیازات اقتصادی خوبی از ۳ کشور عربی گرفت و حالا اگر جنگ راه بیفتد همه این قرارداد‌ها به هم خواهد خورد. از این رو کشور‌های عربی به طور مشخص عربستان علاقمند به ادامه مذاکرات ایران و آمریکا هستند. حالا اگر رئیس جمهور آمریکا حرف‌های تهدیدآمیزی می‌زند به آن دلیل است که رویکردی تاجرمعابانه دارد و چیزی از سیاست نمی‌داند؛ فقط می‌خواهد طرف مقابلش را تحقیر کند تا امتیاز بیشتری بگیرد».
وی با بیان اینکه «ما به هیچ وجهی نباید میدان را خالی کنیم»، افزود: «این تحلیل که فقط مذاکره کنیم تا ضرب الاجل اکتبر را پشت سربگذاریم، اشتباه است. مذاکره با اروپا جداست. وقتی ما چهار دور مذاکره با آمریکا را تقریبا موفقیت آمیز انجام دادیم، همزمان باید به مذاکره با اروپایی‌ها سرعت ببخشیم، چون مذاکره با آنها مشکل‌تر است. متأسفانه مذاکرات نیم‌بند در استانبول نتیجه‌ای نداشت، چون موضوعاتی روی میز قرار گرفت که از اولویت‌های کمتری برخوردار بود».
بیگدلی با بیان اینکه ما دیگر زمان نداریم، گفت: «آمریکایی‌ها بیشتر از ما نیاز به برقراری صلح و ثبات در منطقه دارند؛ باید به ابتکارعملی فوری دست بزنیم تا روند مذاکرات با اروپایی‌ها مثبت شود؛ مثلا در همکاری با آژانس اقدامی راهگشایی انجام دهیم. این طور نباشد که بنشینیم تا ببینیم این آب روان به کجا می‌رود. اگر از این مذاکرات شکست خورد بیرون بیاییم باید منتظر شورش‌های اجتماعی باشیم.»
در مجموع سخنرانی ترامپ، اگرچه در محتوا نوآوری نداشت، اما در استراتژی و زمان‌بندی می‌تواند مسیر جدیدی را برای مذاکرات ایجاد کند. برخی کارشناسان معتقدند همان طور که نامه ترامپ باب مذاکرات غیرمستقیم را باز کرد، بسته پیشنهادی او نیز می‌تواند بر روند و سرعت مذاکرات اثرگذار باشد.
منبع: رویداد 24
