ثبت رسمی قراردادهای اجاره در سامانه‌های الکترونیکی می‌تواند نقش کلیدی در بهبود وضعیت بازار مسکن و کاهش تنش میان موجر و مستأجر داشته باشد. این سامانه‌ها با فراهم‌سازی بستری شفاف و قابل استناد، امکان حل اختلافات را پیش از ورود به مراجع قضایی فراهم می‌کنند و امنیت حقوقی بیشتری برای مستأجران به همراه دارند، به‌ویژه در برابر تخلیه‌های غیرقانونی یا افزایش ناگهانی اجاره‌بها. از سوی دیگر، رصد مستمر قراردادها مانع از سفته‌بازی و احتکار واحدهای مسکونی می‌شود و مالکان را به ثبت واقع‌بینانه قیمت‌ها وادار می‌کند.
داده‌های جمع‌آوری‌شده از این سامانه‌ها، ابزار مهمی برای سیاست‌گذاری دولت به‌شمار می‌رود؛ چرا که از طریق آن می‌توان مناطق پرتنش، نرخ واقعی اجاره و خانه‌های خالی را شناسایی کرد و بر اساس آن برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام داد. همچنین، این اطلاعات به سازمان امور مالیاتی کمک می‌کند تا مالیات اجاره را منصفانه و هدفمند دریافت کند و از فرار مالیاتی جلوگیری شود.
علاوه بر این، وجود یک پایگاه اطلاعاتی دقیق و جامع از موجران و مستأجران، امکان اجرای برنامه‌هایی مانند پرداخت وام ودیعه مسکن، معافیت‌های مالیاتی یا حمایت از اقشار کم‌درآمد را تسهیل می‌کند. همچنین، سامانه ثبت قرارداد مانع از اجاره واحدهای فاقد سند یا با مالکیت مشکوک شده و از بروز کلاهبرداری جلوگیری می‌کند.
در نهایت، موفقیت این طرح مشروط به الزامی بودن ثبت قرارداد، آموزش عمومی، سهولت استفاده و هماهنگی با نهادهای نظارتی است. در صورت اجرای دقیق و نظارت مستمر، این سامانه‌ها می‌توانند زمینه‌ساز بازاری عادلانه، شفاف و باثبات در حوزه اجاره مسکن شوند.
نماینده خدابنده در مجلس گفت: مهم‌ترین مزیت سامانه خودنویس در حذف واسطه‌ها از معاملات مردم است که به پشتوانه عقد قرارداد رایگان توسط خود مردم ایجاد شده است.
احمد بیگدلی، نماینده خدابنده در مجلس با اشاره به این موضوع که در اختیار داشتن سامانه‌ها و اطلاعاتی که در آن‌ها گردآوری می‌شود، اهمیت بالایی در حوزه حکمرانی دارد، تصریح کرد: وقتی به سامانه‌ها دسترسی داشته باشیم و داده‌های آن‌ها در اختیار دولت قرار بگیرد، ساماندهی امور در تمامی بخش‌ها آسان می‌شود. در نبود اطلاعات دولت نمی‌تواند روندهای اجرایی و حکمرانی را به خوبی پیش ببرد.
وی ادامه داد: در دنیای معاصر سامانه‌ها حرف اول و آخر را در موفقیت روندهایی اجرایی می‌زنند. کشورهایی موفق عمل می‌کنند که استفاده بهتری از ظرفیت‌های الکترونیک و سیستم‌ها داشته باشند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: سامانه‌ها بستری فراهم می‌کنند که اطلاعات خانواده‌ها به لحاظ مسکن و ملک و... ثبت شوند. سامانه خودنویس نیز در همین راستا مثبت ارزیابی می‌شود. وقتی افراد بتوانند به راحتی در این سامانه به ثبت قراردادهایشان بپردازند، به اطلاعات خانوارها به لحاظ اجاره واحدهای مسکونی دسترسی پیدا می‌کنیم. دولت در این چارچوب می‌تواند به این جمع‌بندی برسد که چقدر مستأجر در کشور وجود دارد.
بیگدلی گفت: بر اثر اطلاعاتی که از سامانه خودنویس به دست می‌آید دولت می‌تواند به سیاست‌گذاری در حوزه مسکن بپردازد و امور را ساماندهی کند. در دنیا دیگر مرسوم نیست که سرشماری به صورت دستی و فیزیکی صورت بگیرد. همه چیز در بستر سامانه‌ها انجام می‌شود. با استفاده از سامانه خودنویس و دیگر سامانه‌هایی که در حوزه مسکن در حال راه‌اندازی و گسترش است، دسترسی به اطلاعات خانوارها به لحاظ اجاره واحدهای مسکونی، مالکیت و سکونت صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: یکی از ایده‌هایی که رئیس جمهور به آن تأکید دارند، همین موضوع سامانه‌ها و استفاده از آن‌هاست. به نحوی که امور به صورت سیستم محور پیش برود و از بسترهای الکترونیک به نحو احسنت بهره ببریم.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: سامانه محور کردن امور به نحوی که افراد خودشان بتوانند در چارچوب سامانه‌ها به تنظیم و ثبت قراردادهایشان بپردازند به حل بسیاری از مشکلات کمک می‌کند. مهم‌ترین مزیت سامانه خودنویس در حذف واسطه‌ها از معاملات مردم است که به پشتوانه عقد قرارداد رایگان توسط خود مردم ایجاد شده است و به این ترتیب آورده اصلی سامانه خودنویس برای مستاجران، حذف هزینه‌هایی است که در هنگام عقد قرارداد اجاره به مشاورین املاک تا واسطه‌ها پرداخت می‌کردند.
بیگدلی گفت: همان طور که مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند، بخشی از مشکلات اقتصادی کشور به موضوع تحریم ربط دارد. بخش زیادی از آن مربوط به نحوه مدیریت امور است. با مدیریت صحیح می‌توانیم به حل و فصل مشکلات کمک کنیم. سامانه‌هایی مانند خودنویس به کمک حاکمیت می‌آیند تا مدیریت درستی را به اجرا بگذارد و امور را ساماندهی کند. در همین راستا، استفاده از سامانه خودنویس مثبت ارزیابی می‌شود.
وی ادامه داد: دنیا به سمت سیستم‌محور شدن در حرکت است و ما نمی‌توانیم به استفاده از ظرفیت‌های نوین و الکترونیک بی اعتنا باشیم. با توجه به نتایج مثبتی که از سامانه خودنویس به دست آمده است، باید گسترش آن در دستور کار باشد و بستری فراهم شود که مردم خودشان به تنظیم و ثبت قراردادهای اجاره و خرید و فروش بپردازند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: در دنیای معاصر حتی خرید هم به صورت اینترنتی و آنلاین صورت می‌گیرد و افراد تمایلی به حضور فیزیکی در محل فروش اجناس ندارند. در این شرایط، باید گسترش سامانه‌ها در حوزه حکمرانی و استفاده از آن‌ها تقویت شود.
