«ای کاش فقط یک بچه داشته باشیم؛ چه اهمیتی دارد که دختر باشد یا پسر! حتی اگر تنبل‌ترین شاگرد کلاس شد باز مهم نیست، ما فقط بچه می‌خواهیم!» اینها آرزوهای زوج میانسالی است که از نیاوردن فرزند در دوران جوانی بشدت پشیمان هستند و حالا در میانسالی درگیر احساس کمبود و خلأ شدیدی در زندگی خود هستند. زوجی که یک عمر فقط کار کرده‌اند تا توانسته‌اند زندگی در خور توجهی برای خود دست و پا کنند؛ ولی حالا دریافته‌اند که درگیری با روزمرگی، آن‌ها را از اهداف اصلی‌تر سعادت ناشی از فرزندآوری دور کرده است. 

 

به گزارش ایران، این داستان تکراری خیلی از زوج‌های ایرانی است که شاید این روزها زیاد شنیده باشیم. این روند آنقدر پررنگ شده که زنگ‌های خطر از همه نقاط کشور به صدا درآمده‌اند تا درباره سونامی پیری جمعیت ایرانیان هشداری جدی بدهند؛ خبرهایی که دائم از کاهش میزان ولادت و رسیدن نرخ باروری به زیر یک میلیون نوزاد در سال خبر می‌دهند.

 

حالا اکثریت جمعیت کشورمان در حال گذر از دوران جوانی و رسیدن به سالخوردگی هستند؛ روندی که شیب آن هر سال تندتر می‌شود تا هر لحظه افراد بیشتری را وارد این چرخه کند. در اوج این بحران افزایش فعالیت بلاگرهای مخالف فرزندآوری و برخی فعالان فضای مجازی شرایط را نگران کننده‌تر جلوه می‌دهد. برخی از آن‌ها کمپین «نه به فرزندآوری» و «من بچه نمی‌خواهم» راه انداخته و هر لحظه هیزم بیشتری بر آتش سالخوردگی و کاهش جمعیت می‌ریزند.

 

عکس پروفایل برخی از بلاگرها تابلوی توقف مطلقاً ممنوع است که زیر ضربدر قرمزش عکس یک نوزاد به چشم می‌خورد. شعار «من بچه نمی‌خوام» نیز بالای صفحه یک بلاگر پرمخاطب با سرخ پررنگ خودنمایی می‌کند. صفحات این بلاگرهای ضدبچه مملو است از اطلاعات سرسام‌آور و پست‌های منفی درباره مضرات بچه‌دار شدن؛ از بزرگنمایی شیطنت‌های کودکانه گرفته تا به هم ریختن تناسب اندام مادران و افسردگی پس از زایمان و… اکثر این پست‌ها با خیل قلب‌های قرمز مورد پسند مخاطبان آن‌ها قرار می‌گیرند و نشان از عمق فاجعه دارند.

 

در واقع تمایل به پدر یا مادر شدن گرایشی ذاتی است که از ابتدای خلقت در وجود همه انسان‌ها شکل می‌گیرد. بسیاری از مردم به دلیل میل به جاودانگی و تداوم نسل خود، دوست دارند بچه‌دار شوند، اما سؤال اینجاست که چرا برخی از جوانان به این نقطه می‌رسند که تحت هیچ شرایطی حاضر نیستند حال و رفاه نسبی خود را جایگزین این لذت فطری و گرایش ذاتی انسانی کنند؛ ماجرایی که روی کاهش جمعیت و قشر جوان کشور اثر منفی گذاشته است.

 

مریم رامشت، روانشناس و مشاور خانواده معتقد است که ترس شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی باشد که یک زوج به واسطه آن قید بچه‌دار شدن را می‌زنند. این ترس گاهی بر اثر موضوع خاصی شکل می‌گیرد و گاهی دلیل خاصی ندارد. به گفته رامشت بسیاری از ما در شرایط نه چندان مطلوب یا حتی بد بزرگ شده‌ایم؛ ولی همه چیز آنقدرها هم بد پیش نرفته و قرار نیست شرایط همیشه بد باشد. 

 

او می‌گوید: «علاوه بر بحث بلاگرها و تبلیغات منفی در شبکه‌های اجتماعی مسائل مالی هم در شکل‌گیری چنین دیدگاهی اثرگذار است. قطعاً جامعه ما جوان نیست و باید فکری اساسی برای آن شود؛ اما از دلایل مهم این وضعیت کاهش مسئولیت‌پذیری است. بسیاری از جوانان نگران هستند که حتماً بچه خوبی با آینده عالی تحویل جامعه بدهند و برای همین زیر بار مسئولیت نمی‌روند یا کلاً از تشکیل خانواده سر باز می‌زنند. برخی هم معتقدند زمانی باید بچه‌دار شد که آینده‌اش تضمین باشد. قطعاً فراهم آوردن همه امکانات برای بچه ساده نیست و همین بلندپروازی باعث فرار از مسئولیت می‌شود.» 

 

رامشت می‌گوید: «این ماجرا گاهی به یک مبحث روانشناختی باز می‌گردد که فرد اگر کودکی خوبی نداشته باشد، در خانواده پرتنشی بزرگ شود یا آسیب‌هایی در کودکی دیده باشد طبیعتاً در آینده تمایلی به بچه‌دار شدن نخواهد داشت. یعنی کودکی و گذشته ما اثرات عمیقی روی تصمیمات ما برای فرزندآوری می‌گذارد.»

 

به باور رامشت یکی از مباحث پررنگ در تبلیغات ضدفرزندآوری در فضای مجازی، بحث جمع کردن مخاطبان بیشتر است، ولی اینکه چقدر خود بلاگرها به سخنانی که مطرح می‌کنند اعتقاد داشته باشند و عمل کنند جای بحث دارد. اما وقتی فردی برای بچه‌دار شدن دلهره دارد با این تبلیغات خود به خود جذب این قبیل بلاگرها می‌شود؛ اما این به معنای اعتقاد قطعی آن‌ها به پست‌های منفی بلاگرها نیست. این ترس می‌تواند ریشه در مسائل مالی، مشکلات و آسیب‌های دوران کودکی فرد داشته باشد که در این میان بلاگرها می‌توانند این ترس را تشدید کنند. 

 

این مشاور خانواده بچه‌دار نشدن را پاک کردن کامل صورت مسأله می‌داند و درباره پیامدهای احتمالی این روند و پشیمانی زوج‌ها در آینده هشدار می‌دهد و می‌گوید: «باید حتماً ریشه‌یابی کنیم که چرا جوانان بچه نمی‌خواهند. جدا از مباحث مالی باید دید چرا آن‌ها از این مسئولیت شانه خالی می‌کنند. از انجام صحیح مسئولیت‌های خود واهمه دارند، آیا دوران بچگی نامطلوب یا خانواده پرجمعیتی داشته‌اند؟ از آنجا که میل به تکامل و دیدن رشد فرزند در هر انسانی وجود دارد و همه تمایل دارند فرد مناسبی تحویل جامعه بدهند و از این بابت احساس تکامل و رضایت کنند؛ زوج‌ها با نیاوردن فرزند همه این لذت‌ها را از دست می‌دهند و قطعاً درآینده با بحث تنهایی مواجه خواهند بود.» 

 

رامشت به جوانانی که تمایلی به داشتن فرزند ندارند، توصیه می‌کند: «اگر تمایلی به داشتن فرزند ندارید اول باید علت را بررسی کنید. البته باید توجه داشت که نمی‌توان به همه القا کرد که حتماً بچه‌دار شوند؛ ولی خود فرد باید ضرورت آن را حس کند. زیرا بچه احساس متفاوتی به انسان می‌بخشد، نوعی احساس بلوغ که قابلیت‌ها، توانایی‌ها و قدرت تاب‌آوری والدین را بالا می‌برد. به هر حال اگر فرزندی در زندگی ما نباشد خلأ آن را حتماً در آینده حس می‌کنیم؛ پس بهتر است پیش از آنکه دیر شود، به‌جای پاک کردن صورت مسأله مشکلات خود در رابطه با این موضوع را ریشه‌یابی و حل کنیم.» 

 

شماری از زوج‌ها هم با اینکه از وضعیت مالی خوبی برخوردارند، ولی با هم به توافق می‌رسند که بچه‌دار نشوند. تجربه نشان داده که اغلب یکی از زوج‌ها بویژه زنان از این قول و قرار پشیمان می‌شوند؛ زیرا می‌دانند که با بالا رفتن سن فرصت مادر شدن را از دست می‌دهند. رامشت می‌گوید: «گاهی یکی از طرفین فقط به دلیل به دست آوردن شخص مورد علاقه خود زیر بار چنین توافقات اشتباهی می‌رود که اصلاً خوب نیست. البته اگر هر دو در واقعیت به یک نتیجه و تصمیم‌گیری مشترک برسند قضیه متفاوت است. 

 

ولی اگر برای به دست آوردن دل دیگری توافقی نابجا کنیم که زیاد به آن معتقد نیستیم بعدها باعث پشیمانی می‌شود. 

 

بنابراین باید برای چنین تصمیمات مهمی حتماً مشاوره گرفت؛ چون وقتی زوجی با هم تصمیم می‌گیرند بچه‌دار نشوند، صرفاً مسأله را حل نکرده‌اند و این ریشه در مشکلاتی عمیق‌تر مانند آسیب‌های دوران کودکی دارد. این آسیب‌ها در فرد باقی می‌ماند و اگر بچه هم نیاورند قطعاً در جایی دیگر از زندگی خودش را نشان می‌دهد. بنابراین بهتر است پیش از چنین قول و قراری با یک متخصص مشورت کنیم تا دچار اشتباه نشویم. باید ریشه‌یابی کنیم این بی‌میلی به داشتن بچه از کجا نشأت می‌گیرد که باعث عذاب فرد می‌شود. 

 

این روزها همین توافق‌های سطحی برای جلب رضایت دیگری معضلات زیادی ایجاد کرده؛ در حالی که مردم باید کمک‌های حرفه‌ای بگیرند. چه بسا صحبت با یک روانشناس و مشاور شما را به بچه دار شدن علاقه‌مند کند.»