همشهری آنلاین - گروه سیاسی: دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در ۵ ماه نخست ریاست‌جمهوری خود، بیش از هر کشوری، ایران را مخاطب تهدیداتش قرار داده است. مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران نیز به روش خاص خود پاسخ این تهدیدات را می‌دهد: شدت کلام در مقابل شدت کلام، ولی همراه با بیان منطق این ضدیت‌ها و پیش‌بینی چرایی بی‌نتیجه ماندن این اقدامات در پایان این مسیر. این پیش‌بینی‌ها نیز بیش از هر چیز مبتنی بر نرخ بالای محقق نشدن بخش بزرگی از وعده‌ها و حرف‌های دونالد ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش و همین چند ماه دوره دوم ریاست‌جمهوری اوست. تلویزیون همشهری برای بررسی ابعاد بیشتر این مواجهه کلامی پزشکیان با ترامپ میزبان حسام‌الدین برومند، پژوهشگر و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در استودیوی همشهری بود.
آقای پزشکیان صحبت‌های ترامپ مبنی بر تبدیل شدن ایران به بیابان یا تهدید به حمله را چندین بار پاسخ داده‌اند. ارزیابی شما از رفتار ترامپ و پاسخ‌های آقای پزشکیان چیست؟
مشخصا ترامپ از زمانی که برای بار دوم به کاخ سفید بازگشته سناریوی سه ضلعی تهدید، تحریم و عملیات روانی را دنبال کرده است. مدل صحبت‌های ترامپ خیلی انطباقی با مسائل سیاست خارجی ندارد. مدل ایشان مدل کاسبکارانه است و با خودشیفتگی صحبت از برد می‌کند. سفر ترامپ به عربستان، امارات و قطر، متن و فرامتن دارد. متن سفر تعاملات اقتصادی است، اما فرامتن ماجرا آدرس‌های غلطی بود که درباره ایران داد. فرامتن این بود که اینها حریف ایران نمی‌شوند. محاسبات آنها به ثمر ننشسته است. فرامتن ایشان آن، حقارت حکمرانی بود که در این سفر اتفاق افتاد. عربستان و امارات به چه وضعیتی افتاده‌اند که در نهایت ذلت با ترامپ هم‌صحبت می‌شوند تا سقوط نکنند. ترامپ دست به عملیات روانی زد و گفت عربستان بیابان‌ها را سبز کرده است و ایران چنین نکرده است. ترامپ دارد علیه مقاومت دست به عملیات روانی می‌زند، می‌خواهد بگوید، آنهایی که در محور مقاومت هستند، عقب می‌مانند و اینها که با ما سازش کردند پیشرفت کردند. متاسفانه برخی پادوهای داخلی هم نعل وارونه می‌زنند و این سفر ترامپ را تعبیر به توسعه کردند. این غلط است. ما با حقارت اسلام آمریکایی در این سفر مواجه بودیم. بحث رفاه در اینجا مغالطه است. الفبای توسعه و رفاه استقلال است. عربستان و امارات الآن استقلال دارند؟ گفته می‌شود قراردادها ۲.۲ تریلیون دلار بوده است. بعدا رویترز گفت ۷۰۰ میلیون دلار بوده است. رقم را در رسانه‌ها کاهش دادند چون کشورهای منطقه‌ای فهمیدند ترامپ در سفرش این کشورها را دوشیده است.
در زمان بایدن چند صد میلیارد دلار با عربستانی‌ها قرارداد بسته شد، اما ترامپ به شکل عیان سخنرانی کرد که این مبالغ گرفته شده است.
او خیلی گل‌درشت به ماجرا ورود می‌کند. او اخیرا گفت ما ۵ تریلیون دلار به جیب زده‌ایم. اینها به‌خاطر این است که آمریکایی‌ها در حوزه مسائل منطقه‌ای، تمام ادعاهایشان نه‌تنها به ثمر ننشسته است، بلکه با شکست مواجه شده است. همین ترامپی که می‌گوید من مثلا شنبه جهنم درست می‌کنم، یکدفعه با یمنی‌ها آتش‌بس می‌کند. حتی نشریات صهیونیستی از آمریکا انتقاد کردند که ترامپ خیانت کرد.
حتی در معامله‌گری رفقایش را تنها می‌گذارد.
چون هیچ‌وقت رجل سیاسی نبوده است. کسی مثل جوزف نای می‌گوید ترامپ ظرف ۸ ماه قدرت نرم آمریکا را به باد داد. قدرتی که چند صد سال برایش برنامه‌ریزی شده است. یا اخیرا والت نظریه‌پرداز روابط بین‌الملل گفته بود که ایران لیبی نیست. آقای پزشکیان به درستی پاسخ ترامپ را دادند و انتظار هم همین بود.
صحبت آقای پزشکیان خیلی چرخید که در واکنش به تهدیدهای ترامپ گفت ما ۴۵ سال است که تحریم هستیم و اینکه فشار حداکثری در در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ هم امتحان شد، الآن ما را می‌خواهید از چه بترسانید. چقدر این پاسخ دادن‌ها اهمیت دارند؟
قطعا بسیار تاثیرگذار است. یکی از اضلاع مهم جنگ ترکیبی جنگ روانی است. اگر در حوزه رسانه منفعل باشیم قطعا حریف جلوتر می‌آید و پرفشارتر ادامه می‌دهد. ما برای برهم‌زدن محاسبات طرف مقابل، باید این معادله را به هم بزنیم. ما حتما باید موازنه قدرت برقرار کنیم. یک ساحت این موازنه قدرت در حوزه کلامی و رسانه‌ای است. اگر موازنه ایجاد نکنید در بن‌بست انفعال قرار می‌گیرید، در یک دالان تاریکی قرار می‌گیرید. ایران هیچ‌وقت طرفدار جنگ نبوده است، اما جریانی که پمپاژ روانی می‌کند تا ما به هر قیمتی در مذاکره بمانیم، این یک خیانت بزرگ است، بعد اسمش را هم تله جنگ می‌گذارند. به لحاظ روابط بین‌الملل همین‌جا هم باید موازنه برقرار کنیم. آماده بودن ما برای جنگیدن منجر به نجنگیدن می‌شود. اگر طرف ببیند رئیس‌جمهور که نماینده ملت ایران است برای همه سناریوها آماده است، محاسباتش را عوض می‌کند. اگر چنین نکنیم طرف مقابل روی کانون‌های تصمیم‌سازی ما عملیات روانی می‌کند. من این کنش و واکنش‌ها را واجب می‌دانم.
درخصوص شخص ترامپ این سوال برای مردم وجود دارد که دنبال چیست؟ آیا صرفا نمایش می‌دهد؟ در جنگ یمن و قبل آمدن به منطقه ویتکاف را فرستاد و بعدا یمن اعلام کرد دیگر کشتی‌های آمریکایی را نمی‌زند؟ هدف ترامپ موضوع بزرگتری است؟ غنی‌سازی اصلا برای ترامپ اولویت محسوب می‌شود؟
ما یک تجربه با ترامپ در دولت قبلی او داریم. او اردیبهشت ۱۳۹۷ از برجام خارج شد و رجز خواند که ۱۰ ماه دیگر جمهوری اسلامی تمام است و جشن سالگرد انقلاب خود را برگزار نمی‌کند. اما ایشان شکست خورد. الآن هم ترامپ در مورد ایران به هیچ عنوان دنبال جنگ نیست، چون به عنوان معامله‌گر بزرگ می‌داند هزینه جنگ با ایران بسیار بالا و غیرقابل پیش‌بینی است. موضوع هسته‌ای بهانه ماجراست، او می‌خواهد با ایران جنگ اقتصادی کند. کل ماجرای ترامپ جنگ اقتصادی با ایران و مهار ایران است. او می‌خواهد جلوی قدرتمند شدن ایران در جهان را بگیرد. مسئله اصلا غنی‌سازی یا زدن ایران نیست. ایران قطعا از غنی‌سازی کوتاه نمی‌آید، پس چرا می‌گویند غنی‌سازی صفر؟ این همان عملیات روانی و سیگنال به فضای اجتماعی ماست تا فتنه‌افروزی کنند. دشمن به دنبال کمرنگ کردن انسجام داخلی ماست. می‌خواهد ما وارد دوقطبی‌سازی شویم و نتوانیم در اقتصاد برنامه‌ریزی کنیم و از دل آن فرصت بسازیم. به نظر من اصلا ماجرا همین اقتصاد است. چه توافق بشود و چه نشود جنگ ما با آمریکا جنگ اقتصادی است. آمریکا می‌خواهد ایران در نظم نوین جهانی جانمایی قدرت نداشته باشد.
سی‌ان‌ان اعلام کرده اسرائیل دنبال حمله به ایران است. این گزاره خیلی دارد قوی می‌شود که اگر توافق نکنید تاسیسات هسته‌ای هدف قرار می‌گیرد. چقدر این موضوع امکان‌پذیر است؟
آمریکایی‌ها پیش از این ناو به منطقه آوردند و الآن هم منطقه را ترک کرده‌اند. رسانه‌هایی مثل سی‌ان‌ان و رویترز اعلام کردند که اسرائیل آماده است به تاسیسات اتمی ایران حمله کند. الآن رژیم اسرائیل زیر فشار سنگینی قرار دارد. الآن دودستگی ایجاد شده است که ترامپ جاهایی اسرائیلی‌ها را بازی داده است. آنها همچنان دنبال جنگ رسانه‌ای و روانی دنبال ایران هستند. تسخیر فضای ذهنی جامعه، دقیق‌ترین تعریف از جنگ روانی است. رهبری گفتند یکی از ده‌ها کار وزارت امور خارجه مذاکره است. نباید مثل یک دهه قبل وزارت خارجه کلا درگیر برجام شود.
