عصر ایران - چهارم خردادماه در تاریخ معاصر ایران، روزی پر از رویدادهای ریز و درشت، از تحولات سیاسی و نظامی تا مسائل اقتصادی و اجتماعی است. از اعتراض یک وزیر دفاع سابق آمریکا به مواضع کشورش در قبال حق غنی‌سازی ایران تا بمباران شیمیایی مهران و حمله به قرارگاه اشرف. این روز همچنین شاهد ترور نافرجام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و عزل سید ضیاءالدین طباطبائی در دوران قاجار بوده است. مروری بر اتفاقات این روز در طول سالیان، گواهی بر فراز و نشیب‌های تاریخی ایران است.
«رابرت مک نامارا» وزیر دفاع اسبق آمریکا ضمن انتقاد از مواضع کشورش در برابر جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد بر اساس قوانین «ان. پی. تی» ایران حق دارد در مسیر غنی سازی گام بردارد.
لایحه استانی شدن قزوین در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. پیش از این، قزوین جزو استان تهران بود.
تمامی تانکرهای سوخت و تأسیسات موجود در قرارگاه اشرف در جریان بمباران هوایی این پایگاه توسط نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران به آتش کشیده شد و ساختمان موسوم به «ستاد داخله» نیز منهدم شد.
دولت جمهوری اسلامی ایران اعتراض شدید خود را به خاطر حمله آمریکاییها به یک شناور ایرانی به آن کشور ابلاغ کرد.
ایران به دلیل حمله امریکا به هواپیمای مسافربری ایرباس در خلیج فارس به دیوان لاهه شکایت کرد واز این کشور غرامت خواست.
«مک‌فارلین» ـ مشاور امنیت ملی امریکاـ مخفیانه و به طور غیرقانونی با گذرنامه ایرلندی و هواپیمای باری وارد تهران شد تا به نمایندگی از رونالد ریگان ـ رئیس جمهور امریکا ـ راههای گشودن رابطه سیاسی با ایران را بررسی کند، اما نتیجه‌ای به دست نیاورد.
بر اثر بمباران شیمیایی مهران توسط هواپیماهای عراقی، صدها نفر مصدوم شدند. بمب های شیمیایی به کار رفته در این حمله از نوع تاول زا و تخریب کننده اعصاب بوده است.
پیرو کشف شبکه جاسوسی حزب توده در ایران و اخراج چند تن از اعضای سفارت شوروی در تهران، سه عضو سفارت ایران نیز از مسکو اخراج شدند.
یک روز پس از آزادسازی خرمشهر، نیروهای ایران تأسیسات پتروشیمی عراق را در آن سوی اروندرود به آتش کشیدند و منهدم کردند. این آتش‌سوزی به مدت 7 ساعت ادامه داشت.
صدام حسین رئیس جمهور عراق در مصاحبه ای با روزنامه السیاسه چاپ کویت گفت اگر ارتش مصر به بغداد بیاید ما دروازه را باز کرده به آنها خوش آمد می گوییم.
به نوشته روزنامه میزان «نهضت آزادی» با انتشار بیانیه ای تحت عنوان «کی باید برود» حمایت خود را از طرح «رفراندوم» که از سوی بنی صدر برای توجیه مقابله با مجلس و دولت ابراز شده بود، اعلام کرد.
دادسرای انقلاب اسلامی مرکز در اطلاعیه ای اعلام کرد صدها مورد سند طبقه بندی شده وزارت خارجه از این وزارتخانه به سرقت رفته و تحویل دفتر ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور شده است.
حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در منزل خود مورد اصابت گلوله دو مهاجم قرار گرفت و مجروح شد.
امام خمینی طی نامه ای خطاب به مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر خواستار سرعت عمل در تکمیل قانون اساسی و احاله آن به شورای انقلاب جهت تصویب و سپس انجام همه پرسی راجع به آن گردید.
ساختمان رادیو تلویزیون تبریز مقارن ظهر امروز مورد هجوم یک گروه مسلح قرار گرفت و تمام کارکنان آن به گروگان گرفته شدند.
انورسادات رئیس جمهور مصر در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد مایل است به شاه مخلوع ایران پناهندگی اعطا کند. وی گفت این موضوع را ماه آینده پس از برگزاری انتخابات در مجلس ملی مصر مطرح خواهم کرد.
شاه در مصاحبه ای با روزنامه «شیکاگو تریبیون» که امروز منتشر شد گفت در نظر دارد هر نوع آشوب سیاسی تازه ای را سرکوب کند. وی مخالفان خود را مردمی بی سواد و وحشی توصیف کرد.
هفته نامه آلمانی اشترن نوشت در هیچ کشور جهان به اندازه ایران شکنجه رواج ندارد. سه میلیون نفر از عوامل شاه هر نوع انتقادی را در مردم خفه کرده اند. حتی در خارج نیز دانشجویان ایرانی باید از عمال پهلوی بترسند و ادارات اطلاعاتی آلمان نیز افراد تحت تعقیب ساواک را تسلیم تیغ مأموران این سازمان می کنند.
پنج تن از رهبران سازمان مجاهدین خلق ایران (منافقین) محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن،علی اصغر بدیع‌زادگان، عبدالرسول مشکین فام و محمود عسگرزاده ـ درآستانه ورود نیکسون رییس جمهوری امریکا به ایران اعدام شدند.
سه تن از اعضای چریکهای فدایی خلق به نام های پرویز پویان، صادقی‌نژاد و رحمت پیرونذیری که در ترور سپهبد فرسیو و حمله به پاسگاه سیاهکل دست داشتند در زد و خورد با مأموران ساواک کشته شدند.
ویلیام راجرز، ـ وزیر خارجه امریکاـ برای شرکت در شانزدهمین شورای وزیران سازمان پیمان مرکزی ـ سنتوـ به تهران آمد.
شاه اعلام کرد: «ما به تنهایی قادر به دفاع از خود نیستیم و پیمان سنتو نیز متأسفانه نتوانست قدرتی را که قابل اتکا باشد به دست آورد.»
فرمان اجرای قانون اصلاحات ارضی از سوی شاه صادر شد.
دوازده نفر از نمایندگان 8 کمپانی نفتی عضو کنسرسیوم بین‌المللی نفت، وارد تهران شدند.
به منظور تسریع در امر خلع سلاح عشایر فیروزآباد فارس، دولت در این شهر حکومت نظامی برقرار کرد.
سفیر کبیر شوروی رسماً اعلام کرد تخلیه ایران از قوای شوروی به پایان رسیده است.
روزنامه «اتحاد» در مقاله ای با عنوان «تجاوزات انگلیس» به حوادث خونین بحرین و نقش انگلیس در آن اشاره کرد و راجع به عملکرد دولت انگلیس نوشت چندین سال است که این دولت ضعیف کش نسبت به ایران رویة غیرمطلوب اتخاذ کرده و باعث اتلاف هزاران نفوس ایرانی و چند صد کرور ضرر اقتصادی گردیده است.
وزارت داخله امروز در تلگرافی به حاکم استان لرستان نوشت یک انگلیسی به نام کاپیتان «بویل» در آن استان مشغول تقسیم اسلحه است. وی در این تلگراف خواست گزارش کاملی در این مورد تهیه و ارسال شود.
دولت ایران قویاً بابت ادامه اشغال شهرک فیروزه که در زمان تزارها اشغال شده و روسها پس از انقلاب بلشویکی به موجب عهدنامه 1921 قول تخلیه آن را داده بودند به مسکو اعتراض کرد.
با حکمی از احمدشاه قاجار، سیدضیاء الدین طباطبائی عزل و کابینه 100روزه وی سقوط کرد. در همین روز سید ضیاء تحت الحفظ راهی قزوین شد تا از راه بغداد به اروپا تبعید شود.
عشایر فارس به فرماندهی صولت الدوله تهاجمی بزرگ را علیه قوای انگلیسی به راه انداخته و تلفات فراوانی را به آنان وارد آوردند. در این عملیات 600 الی 700 نفر از عشایر جان خود را از دست دادند.
