به گزارش مشرق، کانال تلگرامی موسسه مطالعات ایران و اوراسیا مطلبی با عنوان تحولات در مذاکرات صلح روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۵ منتشر کرد و نوشت:
جنگ میان روسیه و اوکراین که از فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد، به یکی از طولانی ترین و پرهزینه ترین درگیری های نظامی معاصر در اروپا تبدیل شده است. با گذشت بیش از سه سال، با آنکه فشارهای بین المللی برای آغاز مذاکرات صلح افزایش یافته است، چشم انداز روشنی برای پایان این جنگ دیده نمی شود. در سال ۲۰۲۵، تلاش های تازه ای برای احیای گفتگوها میان مسکو و کی‌یف صورت گرفته است.
نقش میانجیگران جدید (ترامپ و شی جی پینگ)
در ۱۹ مه ۲۰۲۵، تماس تلفنی دوساعته میان ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ، صورت گرفت. ترامپ معتقد است که نقش مستقیم او می‌تواند بن‌بست دیپلماتیک موجود را بشکند و پیش‌تر نیز گفته بود هیچ پیشرفتی در مذاکرات، بدون دیدار مستقیم او با پوتین حاصل نخواهد شد. تماس مستقیم مجدد ترامپ با پوتین (آخرین تماس تلفنی مستقیم و علنی بین دو رئیس جمهور که در ماه فوریه انجام شد) پس از آن صورت گرفت که امیدهای ترامپ برای پیشرفت مذاکرات صلح در استانبول از بین رفت، زیرا پوتین علی‌رغم دعوت زلنسکی از شرکت در آن خودداری کرده بود.
ترامپ به‌دنبال تحقق آتش‌بس میان روسیه و اوکراین بوده و هشدار داده است در صورتی که هر طرفی مانع توافق شود، تحریم‌هایی علیه آن اعمال خواهد کرد. با این حال، با وجود مخالفت پوتین با آتش‌بس بی‌قیدوشرط، ترامپ هنوز تحریمی علیه روسیه اعمال نکرده است. او در گفت‌وگویی با فاکس‌نیوز اعلام کرد که در صورت لزوم از اهرم‌های فشار خود علیه پوتین استفاده خواهد کرد.
پوتین پس از گفتگوی دو ساعته روز دوشنبه در جمع خبرنگاران در سوچی، این تماس را «بسیار معنادار و صریح» توصیف کرد و گفت که آماده است با اوکراین برای تهیه پیش نویس یادداشتی برای مذاکرات صلح آینده همکاری کند. با این حال، رهبر روسیه از حمایت از آتش‌بس بدون قید و شرط ۳۰ روزه پیشنهادی ایالات متحده، که اوکراین قبلاً با آن موافقت کرده بود و واشنگتن آن را به عنوان هدف اصلی این تماس تعیین کرده بود، خودداری کرد. پوتین همچنین پیشنهاد کرد که اهداف حداکثری کشورش در جنگ با اوکراین تغییری نکرده است. در مقابل، ترامپ چرخش بسیار مثبت تری ارائه داد و در پستی در شبکه اجتماعی خود گفت که مذاکرات «بسیار خوب» پیش رفت. او نوشت: «لحن و روح گفتگو عالی بود… روسیه و اوکراین بلافاصله مذاکرات را برای آتش بس و مهمتر از آن پایان جنگ آغاز خواهند کرد».
ترامپ مدعی شده بود که در ظرف ۲۴ ساعت مذاکرات صلح را آغاز کند، اما پوتین در عمل هیچ انعطاف پذیری نشان نداد. این موضوع باعث انتقاد تحلیلگران غربی شد که معتقدند روسیه با تاکتیک «کش دار کردن مذاکرات» به دنبال تحمیل شرایط خود به اوکراین است.
از طرف دیگر، سفر شی جین پینگ در ماه مه ۲۰۲۵ به روسیه، مشارکتی را نشان داد که در حال تبدیل شدن به عاملی تعیین‌کننده در ژئوپلیتیک قرن بیست و یکم است. از نظر ژئوپلیتیکی، این سفر نشان‌دهنده حمایت بی‌دریغ چین از روسیه در بحبوحه جنگ اوکراین بود و شکاف فزاینده جهانی بین اردوگاه‌های تحت رهبری ایالات متحده و اردوگاه‌های تحت رهبری چین/روسیه را برجسته‌تر کرد. از نظر اقتصادی، این سفر نشان‌دهنده پیوند نزدیک‌تر دو اقتصاد بزرگ بود که در مواجهه با تحریم‌ها و جنگ‌های تجاری، به دنبال هم‌افزایی هستند. از نظر استراتژیک، این سفر پیامی به واشنگتن ارسال کرد که پکن و مسکو از هم جدا نخواهند شد، نه با تحریم‌ها، نه با دیپلماسی و نه با تلاش برای بازی دادن یکی علیه دیگری. و در صحنه جهانی، ماموریت مشترک آنها را برای حمایت از چندقطبی‌گرایی و «چندجانبه‌گرایی واقعی» از طریق نهادهایی مانند سازمان ملل، سازمان همکاری شانگهای و بریکس تقویت کرد.
در نتیجه، نقش چین به عنوان حامی ضمنی روسیه، در پس زمینه این سفر قابل مشاهده است. سفر اخیر شی جی پینگ به مسکو و حمایت ضمنی او از مواضع کرملین، نشان دهنده حمایت بلوک شرقی از موضع روسیه در مذاکرات است.
مواضع روسیه؛ تاکتیک مذاکره بدون امتیاز
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به صراحت اعلام کرده است که هرگونه توافق صلح باید به نفع روسیه باشد و روسیه هیچ گونه امتیاز یا مبادله ارضی انجام نخواهد داد. وی اصرار دارد که مذاکرات باید واقعیت‌ها را در میدان نبرد منعکس کند و روسیه از مناطقی که به‌طور غیرقانونی در اوکراین ضمیمه شده‌اند، دست نخواهد کشید. موضع پوتین این است که روسیه تنها زمانی با صلح موافقت خواهد کرد که منافعش را تامین کند و امنیت درازمدت روسیه را تضمین کند و هرگونه پیشنهادی را که مستلزم سازش ارضی یا استقرار نیروهای حافظ صلح اروپایی باشد که مسکو با مشارکت ناتو برابری می‌کند، رد می‌کند.
مقامات و تحلیلگران غربی خاطرنشان می‌کنند که پوتین عمدا خواسته‌های حداکثری را مطرح می‌کند که برای اوکراین و متحدانش غیرقابل قبول است و این نشان‌دهنده عدم تمایل به سازش و آمادگی برای ادامه درگیری در صورت لزوم است.
روسیه در مذاکرات اعلام کرده که تنها در صورتی به آتش بس رضایت می دهد که اوکراین از مناطق شرقی (دونباس) عقب نشینی کرده و بی طرفی کامل در قبال ناتو را اعلام کند. این شروط برای کی‌یف غیرقابل قبول تلقی می شوند و در واقع به معنای تجزیه سرزمینی هستند. پوتین سعی دارد از ابزار مذاکرات نه برای رسیدن به صلح، بلکه برای مشروعیت بخشی به اشغال سرزمین های اوکراین استفاده کند.
روسیه از مذاکره به عنوان یک استراتژی دوگانه استفاده می کند: مشارکت در گفتگو برای خرید زمان، ایجاد توهم گفتگو و تبادل زندانیان و همزمان ادامه عملیات نظامی و فشار بر اوکراین. هدف این تاکتیک حفظ اهرم فشار بدون قصد واقعی برای مصالحه است.
به طور خلاصه، تاکتیک های مذاکره روسیه بر حفظ موقعیت حداکثری بدون امتیاز و استفاده از گفتگو به عنوان ابزاری استراتژیک برای پیشبرد اهداف نظامی و سیاسی خود به جای دستیابی به صلح متمرکز است.
واکنش اوکراین و غرب
ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین تاکید کرده است که هر گونه مذاکره مستقیم با روسیه باید قبل از یک آتش‌بس کامل، معتبر و پایدار باشد. به‌ویژه وی خواستار یک آتش‌بس ۳۰ روزه قبل از شروع رسمی مذاکرات و دیدار با پوتین است. اوکراین چنین آتش بسی را پیشنهاد کرده است اما مسکو آن را رد کرده و شروطی را که منابع اوکراینی آن را «غیر شروع کننده» توصیف کرده اند، وضع کرده است.
اوکراین به جمع آوری حمایت از متحدان غربی برای حفظ فشار بر روسیه ادامه می دهد و تأکید می کند که روسیه باید به صراحت حاکمیت اوکراین و مشروعیت دولت اوکراین را به رسمیت بشناسد تا مذاکرات معنادار شود.
مقامات اوکراینی نسبت به نیات روسیه ابراز تردید کرده اند و مشارکت مسکو در مذاکرات را تاکتیکی برای خرید زمان و ادامه اقدامات نظامی می دانند. آندری یرماک، رئیس دفتر اوکراین اعلام کرده است که تلاش‌های روسیه برای پیوند دادن مذاکرات جدید به مذاکرات ناموفق قبلی با شکست مواجه خواهد شد.
اوکراین و متحدانش همچنان به حمایت نظامی و تحریم‌ها علیه روسیه متعهد هستند، با کمک‌های اخیر غرب از جمله تهیه تانک‌های آبرامز و بسته‌های تحریمی جدید که مسکو را هدف قرار داده است. رهبران اروپا و ایالات متحده بر ضرورت آتش بس فوری و بدون قید و شرط قبل از انجام هر گونه مذاکرات صلح اساسی تاکید کرده اند. اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، دخالت ایالات متحده را مهم توصیف کرد، اما خاطرنشان کرد که روسیه با حسن نیت وارد عمل نشده است.
برخی از مفسران غربی و مقامات سابق از تلاش‌های اخیر صلح، از جمله تماس تلفنی بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه انتقاد کرده‌اند، زیرا به مسکو اجازه می‌دهد تا درخواست‌ها برای آتش‌بس فوری را در حین ادامه عملیات نظامی منحرف کند.
اوکراین با حمایت ایالات متحده، اتحادیه اروپا و ناتو، بر حفظ تمامیت ارضی خود تاکید دارد. دولت زلنسکی مذاکرات صلح را تنها زمانی ممکن می داند که روسیه نیروهای خود را از مناطق اشغالی خارج کند. کشورهای غربی، هرچند از صلح حمایت می کنند، اما نسبت به تاکتیک های روسیه بی اعتمادند.
در مجموع، در حالی که روسیه آمادگی خود را برای مذاکره درباره توافقنامه صلح و آتش بس اعلام کرده است، اوکراین و متحدان غربی آن خواستار آتش بس فوری و بدون قید و شرط به عنوان پیش شرط مذاکرات هستند. کشورهای غربی با تحریم های جدید و ادامه کمک های نظامی به اوکراین به بی میلی روسیه پاسخ دادند. مذاکرات صلح تاکنون پیشرفت چندانی نداشته است و با ادامه خصومت ها در کنار تلاش های دیپلماتیک، وضعیت همچنان متشنج است.
تحولات مذاکرات صلح در سال ۲۰۲۵، بیشتر از آنکه به سوی حل بحران سوق داشته باشند، نشان از پیچیده تر شدن بحران دارند. باوجود ظاهر مذاکره طلبی، مواضع کرملین نشان می دهد که روسیه به دنبال پیروزی از طریق فرسایشی کردن سیاسی و نظامی است. آنچنان که مبرهن و مشهود است، جنگ تا زمانی که پوتین به اهداف خود دست پیدا نکند ادامه خواهد یافت.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.
