همشهری آنلاین-لیلا شریف: ناتوانی در مواجهه درست با سیگارهای الکترونیکی زمانی بیشتر عیان می‌شود که بدانیم برخلاف آمار و ارقام رسمی و مستند برای مصرف سیگار، آمار استفاده از سیگارهای الکترونیکی در کشور همچنان وجود ندارد یا حداقل منتشر نشده است.
سیگاری که جوانان را به دام انداخت
چند سال پیش بود که سیگار الکترونیکی یا ویپ به‌عنوان راهی برای ترک مصرف سیگارهای معمولی به‌شدت مورد استقبال قرار گرفت؛ چرا که واردکنندگان این نوع سیگار به‌شدت تبلیغ می‌کردند که اگر می‌خواهید سیگار را ترک کنید، چاره کار در استفاده از ویپ است. این تبلیغات بر ناآگاهی جامعه مخاطبش حساب باز کرد و وضعیت فعلی مصرف سیگارهای الکترونیکی نشان می‌دهد که این ترفند جواب داده است. در ابتدای راه، تنها علاقه‌مندان برای دوری از سیگارهای معمولی جذب این ویپ‌ها(سیگارهای الکترونیکی) شدند اما کم نبودند جوانان و نوجوانانی که به‌دلیل جذابیت ظاهری و دود غلیظ ویپ‌ها در دسته مصرف‌کنندگان سیگار الکترونیکی به دام آن افتادند. بسیاری گمان می‌کنند که سیگارهای الکترونیکی عوارض کمتری نسبت به سیگار واقعی دارد؛ درحالی‌که این نگاه همان خواسته دیکته‌شده مافیای دخانیات است و ریشه در واقعیت ندارد.
تبلیغاتی که بلای جان خانواده‌ها شد
بیش از ۳۰ درصد جوانان به‌دلیل تبلیغات، جذب مصرف دخانیات می‌شوند؛ این واقعیتی تلخ است که بارها و بارها از زبان مسئولان مختلف بیان شده اما کمتر کسی فکری به حال تبلیغات غیرمستقیم مصرف سیگار کرده است؛ موضوعی که در سال‌های اخیر پای شبکه‌های نمایش خانگی را به میان کشیده است. محمدرضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران در گفت‌وگو با همشهری از نقش‌آفرینی شبکه‌های خانگی در مصرف سیگار انتقاد کرد و گفت:« در سریال‌ها و فیلم‌هایی که در فضای مجازی به راحتی در دسترس همه قرار می‌گیرد، شاهد استعمال افراطی دخانیات توسط بازیگران هستیم که این موضوع نیز باعث ترغیب جوانان به استفاده از سیگار می‌شود.»
افزایش مصرف در رده سنی ۱۸ تا ۳۴سال
بهزاد ولی‌زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات: استفاده از عطر و طعم‌های مختلف که سبب بو و رایحه مطبوع برای محصولات دخانی می‌شود، مهم‌ترین ترفند شرکت‌های دخانیاتی است. ذات و ماهیت محصولات دخانی با تندی و بوی بد همراه است اما استفاده از عطر و طعم‌های مختلف سبب می‌شود که میزان تلخی محصولات دخانی از بین برود و طعمی خوش برای مصرف‌کنندگان به‌همراه داشته باشد. اضافه کردن عطر و طعم‌های مختلف سبب جذاب‌تر شدن محصولات دخانی به‌ویژه برای جوانان و نوجوانان می‌شود و آنها را به سمت مصرف سوق می‌دهد. همچنین تولید انواع محصولات الکترونیکی و محصولات بدون دود مانند آیکاس «IQOS» بیانگر این است که شرکت‌های دخانیاتی به فکر تولید محصولاتی هستند که میزان وابستگی به محصولات دخانی را افزایش دهند. افزایش مصرف در میان گروه‌های سنی ۱۸ تا ۲۴ و ۲۵ تا ۳۴سال ملموس‌تر است که زنگ هشداری برای حوزه سلامت و اقتصاد کشور است.
دسترسی به سیگار افزایش پیدا کرده است
علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی در گفتگو با همشهری گفت: سن گرایش به دخانیات در تمام دنیا به‌صورت محسوسی کاهش پیدا کرده است. در گذشته افراد در رده سنی ۱۸ تا ۲۲ سال گرایش بیشتری به مواد دخانی داشتند و در حال حاضر سن مصرف سیگار به ۱۱ تا ۱۳ سال رسیده است. با توجه به این تغییر باید گفت که نخستین دلیل گرایش به دخانیات، وجود الگوهای مخرب در فضای خانواده است؛ به همین دلیل پدر و مادر باید قبل از نوجوانی فرزندشان در رفتار خود تغییراتی ایجاد کنند.
او افزود: در این میان نباید فراموش کرد که دسترسی به سیگار افزایش پیدا کرده است. قانون می‌گوید: به افراد زیر ۱۸ سال سیگار فروخته نشود؛ اما این قانون به درستی اجرا نمی‌شود و به کودک و نوجوان هم سیگار می‌فروشند. جدا از بحث گسترش سیگار الکترونیکی در میان نوجوانان و جوانان، باید قبول کنیم که در اطراف مدارس هم نظارت کافی وجود ندارد و معمولا افرادی که فروشنده مواد دخانی ازجمله سیگار هستند به سهولت این کار را انجام می‌دهند. مسئولان باید در کنار اقدامات تبلیغاتی و فرهنگی در میدان نظارت بر اجرای قوانین هم به درستی عمل کنند.
