همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: تعداد یوزهای ایرانی باقی‌مانده در طبیعت بسیار کم است. هنوز مخاطرات ناشی از توسعه در مورد یوزها برقرار است. اصلی‌ترین مخاطره یوز که‌همان جاده عباس‌آباد به میامی است فنس‌کشی نشده و راننده‌ها همچنان به این نقطه از زیستگاه یوزها می‌رسند تمایلی به کاهش سرعت ندارند. به طوری که بر اساس آمار احصا شده از سامانه‌های ترددشمار اداره کل راهداری استان سمنان بیشترین سهم تخلف سرعت غیرمجاز در این مدت در محور میامی- سبزوار ثبت شده است. از میان برنامه‌های متعددی که برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی انجام شده، تکثیر در اسارت یکی از گزینه‌های بحث برانگیز است. چرا که به دلیل محدویت تعداد یوز در طبیعت، نبود نیرو متخصص و دانش کافی در این زمینه مخالفان پرصداتری دارد. با اینحال سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های اخیر به جای اینکه دست روی دست بگذارد سراغ این گزینه هم رفته و تا کنون چندین یوز را در اسارت گرد هم آورده است. خروجی این یوزها تولد سه توله یوزی بود که با سزارین به دنیا آورده شدند و هر سه به دلیل نارسایی‌های حیاتی تلف شدند. اگرچه این پروژه منجر به تولد و زنده‌ماندن هیچ یوزپلنگی نشده است ولی امیدها همچنان برای به نتیجه رسیدن این گزینه باقی است.
آخرین یوزی که راهی مرکز تکثیر در اسارت شد، یوزپلنگ ۱ ساله نابالغی به نام ابریشم بود که پس از یک هفته جستجوی مادر و ناتوان از شکار و تامین غذا توسط محیط‌بانان زنده‌گیری شد و احتمال می‌رود که امسال وارد «دالان عشق» شود. دالان عشق نامی است که تورانی‌ها برای بخشی از مرکز تکثیر در اسارت انتخاب کرده‌اند تا یوزهای نر و ماده از آنجا به هم نزدیک شوند.
یوزپلنگ های که تا پایان سال از دالان عشق رد می شوند
تنها نر موجود در اسارت فیروز است که وقتی با برنامه‌ریزی قبلی به اسارت درآمد به گفته مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان ۱۱.۵ساله بود و امروز به حدود ۱۳ سال رسیده است. به گفته متخصصان این سن برای زادآوری طبیعی کمی زیاد است و به همین دلیل چند هفته پیش فیروز مورد آزمایش قرار گرفت تا مشخص شود آیا فیروز قابلیت استفاده در پروژه تکثیر در اسارت دارد و یا برای ادامه راه باید دوباره سراغ طبیعت رفت.
سعید یوسف‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان در مورد برداشت از طبیعت به همشهری می‌گوید: در راهبرد تکثیر در اسارت تا جایی که ممکن باشد، زنده‌گیری از طبیعت اولویت ما نیست. چند روز پیش فیروز تنها نر موجود در اسارت، مورد معاینه قرار گرفت. نمونه اسپرم برای سنجش کمیت و کیفیت آن گرفته شد. هنوز جواب آزمایش‌ها نیامده و اگر شرایط فیروز مناسب نباشد، به سمت گرفتن یوز نر از طبیعت خواهیم رفت. اصل و اولویت ما عدم دستگاری در طبیعت است. هم اکنون ۶ یوز در سایت تکثیر توران وجود دارد، فیروز تنها نر سایت است. به جز ایران و دلبر سه ماده یوزپلنگ دیگر هنوز به بلوغ کامل نرسیده‌اند و در آینده‌ای نزدیک امکان باروری و تولیدمثل پیدا می‌کنند.
مرتضی پورمیرزایی، مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی در تایید این روش می‌گوید: تجربه سالها حفاظت نشان می‌دهد علی‌رغم تلاش‌های فراوان در راستای حفاظت از زیستگاه‌ها، جمعیت یوزپلنگ همچنان کاهش پیدا کرده است. در این شرایط، ایجاد جمعیت پشتیبان با بهره‌گیری از یوزپلنگ‌های در اسارت اهمیت ویژه‌ای دارد. ایجاد جمعیت پشتیبان در کوتاه و میان‌مدت می‌بایست تنها به عنوان تضمین حفظ ژن گونه در شرایط نیمه‌طبیعی مد نظر باشد و از اهمیت حفظ زیستگاه طبیعی و گونه‌های بومی آن نکاهد. بنابراین توجه به تکثیر افراد حاضر در اسارت به عنوان گزینه مکمل فعالیت‌های جاری حفاظتی در مناطق، کاملاً ضروری به نظر می‌رسد.
۶ یوزپلنگ آسیایی در سایت تکثیر در اسارت توران وجود دارد (۱۴۰۴)
۱ قلاده نر:
فیروز : ۱۳ ساله (زنده‌گیری توسط سازمان حفاظت محیط زیست)
۵ قلاده ماده
- دلبر: ۱۴ساله (زنده‌گیری و دست آموز شدن توسط یک چوپان)
- ایران: ۸ساله (کشف و ضبط از یک قاچاقچی حیات‌وحش)
- آذر: ۳ساله (زنده‌گیری توسط یک چوپان در پارک ملی توران با خواهرش توران)
- توران: ۳ساله (زنده‌گیری توسط یک چوپان در پارک ملی توران با خواهرش آذر)
- ابریشم: ۲ساله (زنده‌گیری توسط سازمان حفاظت محیط زیست)
۲ قلاده توانایی باروری ندارند: ایران و دلبر
۱۵ هکتار : وسعت مرکز تکثیر توران
