به گزارش "ورزش سه"، فوتبال ایران سال‌هاست که با یک بحران مزمن دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که شاید در جدول لیگ، جایگاه تیم‌ها را تغییر ندهد، اما مسیر حرفه‌ای ده‌ها بازیکن را کوتاه کرده: مصدومیت‌های مکرر و سریالی. از پارگی‌های همسترینگ تا التهاب‌های مفصلی، از کشیدگی‌های پی‌در‌پی تا عارضه‌های مزمن...
چرا بازیکنان ما این‌قدر آسیب می‌بینند؟ این نوشتار پاسخی است مستند، علمی و تلخ به این سؤال.
۱. پیش‌فصلی که بیشتر «پیش‌پا افتاده» است!
آماده‌سازی پیش‌فصل باید مرحله‌ای علمی، مرحله‌به‌مرحله، و مبتنی بر اصل بارگذاری تدریجی باشد. اما در فوتبال ایران اغلب یا پیش‌فصل به تعویق می‌افتد، یا تبدیل می‌شود به یک اردوی پرفشار با دوز بالای دویدن و بازی دوستانه. نه اسکرینینگ درستی انجام می‌شود، نه آماده‌سازی عصبی-عضلانی. نتیجه؟ شروع فصل با بدنی ناآماده که مستعد انفجار است!
۲. درد عضله؟ بزن به بدن، خودش خوب میشه!
یکی از جدی‌ترین مشکلات ساختاری فوتبال ایران، عدم برخورد تخصصی با آسیب‌های خفیف و زیرآستانه‌ای است. پارگی‌های میکروسکوپی، التهاب تاندون‌ها و کشیدگی‌های مکرر، نادیده گرفته می‌شوند تا جایی که بازیکن، ناگهان با پارگی درجه ۳ مواجه می‌شود. به قول معروف، مصدومیت در ایران «دست‌گرمی» شروع می‌شود و «اتاق عمل» تمام می‌شود.
۳. وقتی پزشک تیم، از درمان سرماخوردگی به درمان همسترینگ می‌رسد!
در بسیاری از تیم‌های باشگاهی ما، متخصص طب ورزشی وجود ندارد. پزشکان عمومی با عنوان پزشک تیم منصوب می‌شوند، بدون تجربه در زمینه ارزیابی عملکردی، بازتوانی ورزشی یا حتی پروتکل‌های Return to Play. فقدان این تخصص باعث بازگشت زودهنگام بازیکن به تمرینات و افزایش نرخ عود مصدومیت می‌شود.
۴. زمین‌هایی که بیشتر به زانوها خیانت می‌کنند!
کیفیت پایین زمین‌های تمرین و مسابقه، یکی از عوامل اصلی افزایش فشارهای ضربه‌ای و تکرارشونده بر مفاصل و عضلات است. سطوح سفت و غیرمتعادل باعث افزایش ضربات بازگشتی (Ground Reaction Force) شده و می‌تواند زمینه‌ساز بروز التهاب تاندون، سندرم‌های کمپارتمان و پارگی‌های دیرهنگام شود.
۵. تمرین شخصی صبح، تمرین تیمی عصر: نسخه‌ای برای تخریب عضلات!
بسیاری از بازیکنان، به‌ویژه ستاره‌ها، صبح با مربی اختصاصی تمرین می‌کنند و عصر در تمرین تیمی شرکت می‌کنند. این رویه اگر بدون هماهنگی با کادر فنی باشد، باعث می‌شود عضلات در همان روز، دو بار بارگذاری شوند و در فاز تخریبی باقی بمانند. عضله‌ای که ریکاوری نکرده، آماده انفجار است!
۶. علم بارگذاری تمرینی هنوز وارد باشگاه‌ها نشده است
در شرایطی که تیم‌های حرفه‌ای دنیا با نرم‌افزارهای GPS و آنالیز متریک، هر گام بازیکن را زیر نظر دارند، هنوز بسیاری از مربیان ایرانی به «حس درونی» خود برای حجم تمرین اتکا دارند. این یعنی نه حجم کنترل می‌شود، نه شدت، نه چگالی! بازیکن در میان دو بازی به جای ریکاوری فعال، تمرینی پرفشار را تجربه می‌کند و طبیعتاً بدنش تاب نمی‌آورد.
۷. ریکاوری؟ فعلاً تمرین اضافه بده ببین چی میشه!
در فوتبال مدرن، Recovery بخشی جدی از چرخه آماده‌سازی است، اما در فوتبال ایران، هنوز هم ریکاوری مترادف با استراحت مطلق یا حداکثر آب‌درمانی است! وقتی تیم می‌بازد، پاسخ برخی مربیان افزایش تمرین است. یا اگر بازیکنی نیمکت‌نشین شود، ناچار می‌شود خودش را زیر بار تمرین ببرد تا توجه مربی را جلب کند. نتیجه؟ خستگی، اُورلود و مصدومیت.
۸. لیگِ بی‌ریتم؛ بدنِ بی‌تعادل!
برنامه‌ریزی مسابقات لیگ برتر به‌گونه‌ای است که گاهی بین دو بازی، ۱۰ تا ۱۵ روز فاصله می‌افتد و گاهی در ۱۲ روز، ۴ بازی برگزار می‌شود. بدن بازیکن برای هماهنگی عضلانی-عصبی به ریتم ثابت نیاز دارد. بی‌نظمی در برگزاری مسابقات باعث اختلال در روتین تمرینی، تغییرات بی‌موقع در فازهای تمرین و کاهش تطابق بدنی می‌شود.
۹. سفرهای فرسایشی و اثر منفی پرواز
ایران کشوری وسیع است با زیرساخت ناکافی حمل‌ونقل هوایی. پروازهای چند‌مرحله‌ای یا ترکیب پرواز و اتوبوس، موجب اختلال خواب، افزایش استرس سیستم عصبی و افت کیفیت ریکاوری می‌شود. حتی طبق مطالعات، پروازهای طولانی با کاهش سطح هیدراسیون و افزایش فاکتورهای التهابی همراه‌اند که مستقیماً به افزایش آسیب عضلانی منجر می‌شود.
۱۰. آموزش سنتی در برابر علم مدرن
مربیانی که هنوز در دهه ۷۰ گیر کرده‌اند، تمرینات خود را مبتنی بر تجربه شخصی و خاطرات دوران بازی‌شان طراحی می‌کنند. عدم اعتماد به داده‌ها، به‌روزرسانی نکردن دانش تمرینی و بی‌توجهی به طراحی تمرین فردی، باعث می‌شود بازیکن با یک مدل تمرینی واحد و ناکارآمد، تحت فشار قرار گیرد.
جمع‌بندی:
مصدومیت در فوتبال ایران، نتیجه‌ی یک زنجیره‌ی ناقص است؛ زنجیره‌ای از بدفهمی علمی، ضعف ساختاری، و مقاومت در برابر به‌روزرسانی. اگر این چرخه متوقف نشود، همچنان شاهد نابودی استعدادها، فشار روی باشگاه‌ها و تلنبار شدن مصدومان در کلینیک‌ها خواهیم بود. فوتبال حرفه‌ای بدون سلامت بدنی بازیکن، یک بنای لرزان روی زمین سفت است؛ دقیقاً مثل زمین تمرین خیلی از تیم‌های ما!
هاشم خدادادی
