مهشید مجتهدزاده، نویسنده و مترجم کتاب‌های کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه ادبیات کودک و نوجوان در ایران از جایگاه مهمی برخوردار است، بیان کرد: نقش مترجمان در انتقال آثار ارزشمند جهانی به مخاطبان جوان انکارناپذیر است.
مترجم کتاب «آبی کوچولو» با بیان اینکه مترجمان همچون پل ارتباطی، نقش مهمی در انتقال ادبیات جهانی به خوانندگان ایرانی ایفا می‌کنند، گفت: فرایند انتخاب کتاب برای ترجمه، یکی از حساس‌ترین مراحل کار آن‌هاست. مترجم باید ابتدا به‌عنوان یک خواننده با اثر ارتباط برقرار کند و کتابی را برگزیند که خود، دوستش دارد؛ تنها در این صورت است که می‌تواند آن لذت را به مخاطبان کودک و نوجوان نیز منتقل کند.
وی ادامه داد: چالش‌های حوزه نشر و کتاب همواره وجود داشته‌اند، اما در سال‌های اخیر، گرانی کاغذ و هزینه‌های بالای تولید، روند انتشار را تحت تأثیر قرار داده است. با این حال، نمایشگاه کتاب امسال نشان داد که علاقه به مطالعه همچنان در میان خانواده‌ها و کودکان وجود دارد. بسیاری از افراد، با وجود افزایش قیمت‌ها، همچنان کتاب می‌خرند و این نشانه‌ای از اهمیت کتاب‌خوانی در جامعه است.
مجتهدزاده یادآور شد: در این سال‌ها از نزدیک شاهد استقبال کودکان و نوجوانان از کتاب‌ها بوده‌ام. روزانه بسیاری از آن‌ها به کتابخانه مراجعه کرده و کتاب به امانت می‌گیرند. افزون بر این، ارتباط میان کودکان در معرفی کتاب‌های محبوبشان نیز بسیار جالب‌توجه است.
انیمیشن و کتاب در کنار یکدیگر
وی درباره رقابت میان کتاب و انیمیشن، بیان کرد: باید گفت این دو رسانه در کنار یکدیگر قرار دارند، نه در تقابل با هم. بسیاری از فیلم‌ها و انیمیشن‌های موفق، بر اساس کتاب‌های محبوب ساخته شده‌اند و این تعامل می‌تواند کودکان را به خواندن بیشتر ترغیب کند. به‌عنوان مثال، بسیاری از کودکان پس از تماشای فیلم‌های «هری پاتر» به خواندن کتاب‌های آن علاقه‌مند می‌شوند یا برعکس.
مترجم کتاب «سه غول» افزود: با توجه به پیشرفت فناوری و دسترسی گسترده به شبکه‌های اجتماعی، کودکان امروز بسیار زودتر با ابزارهای دیجیتال آشنا می‌شوند. به‌جای محدود کردن آن‌ها، باید فرهنگ درست استفاده از این ابزارها را آموزش داد تا بتوانند از فناوری‌های نو به شکلی سازنده و متعادل بهره ببرند.
مجتهدزاده آسیب‌های دنیای مجازی و تکنولوژی را حتی برای بزرگسالان هم مهم شمرد و خاطرنشان کرد: در عصر دیجیتال، حتی بزرگسالان نیز گاه در استفاده درست از تلفن همراه دچار مشکل می‌شوند. بسیاری از افراد، بی‌توجه به محیط اطراف، پیوسته از تلفن همراه استفاده می‌کنند. ابزاری که در ابتدا برای ارتباطات ضروری طراحی شده بود، اکنون به رسانه‌ای برای اطلاع‌رسانی و ارتباط جمعی بدل شده است.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر، کودکان نیز به واسطه شرایط گوناگون، از جمله دوران کرونا و آموزش آنلاین، بیش از گذشته با تکنولوژی آشنا شده‌اند. برخلاف تصور برخی، محدود کردن کودکان در استفاده از فناوری راه‌حل مناسبی نیست، بلکه هدایت و آموزش درست در این زمینه اهمیت بیشتری دارد. نسل امروز به‌سرعت با ابزارهای نو سازگار می‌شود و به‌جای محدود کردن آن‌ها، باید فرهنگ استفاده صحیح را به آن‌ها آموخت تا بتوانند از این ابزارها به‌گونه‌ای بهینه بهره ببرند.
تحولات صنعت نشر کودک
مجتهدزاده چالش‌های اقتصادی را مانع فعالیت و تحولات قابل توجه در نشر کودک و نوجوان ندانست و بیان کرد: نمایشگاه کتاب امسال نشان داد که باوجود گرانی کاغذ، همچنان استقبال از کتاب در میان کودکان و خانواده‌ها بالاست. گزارش‌های منتشرشده نیز حاکی از فروش مناسب کتاب‌های کودک در این نمایشگاه است. همچنین، کیفیت چاپ و تولید کتاب‌های کودک در ایران در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. ناشران ایرانی با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، از جمله «فرانکفورت» و «بولونیا»، با استانداردهای جهانی آشنا شده‌اند و کوشیده‌اند کیفیت تولیدات خود را ارتقا دهند. البته، پیشرفت در حوزه تصویرگری نیز چشمگیر بوده و آثار ایرانی توانسته‌اند در سطح بین‌المللی جوایز مهمی کسب کنند.
مجتهدزاده ضمن ابراز امیدواری برای تقویت فرهنگ کتاب‌خوانی در کشور، اظهار داشت: با وجود مشکلات اقتصادی، علاقه به مطالعه در میان کودکان همچنان وجود دارد. اگر سیاست‌گذاری‌های مناسبی در زمینه کاهش هزینه‌های نشر، به‌ویژه قیمت کاغذ، انجام شود، می‌توان این روند را تقویت کرد. در صورت دسترسی آسان‌تر کودکان به کتاب، می‌توان امید داشت که نسل آینده همچنان با ادبیات و فرهنگ کتاب‌خوانی پیوند داشته باشد.
