بهتازگی برخی تحرکات نظامی از سوی چین سبب شده است تا رسانههای خبری و تحلیلگران سیاسی به این باور برسند که احتمال دارد چین در حال آمادهسازی خود برای انجام حملهای غافلگیر کننده به تایوان است.
به گزارش فرارو، تایوان که با نام رسمی «جمهوری چین» شناخته میشود، کشوری است که در شرق آسیا واقع است. تایوان همچنین با نام «چین تایپه» هم شناخته میشود.
جزیره تایوان در واقع سرزمینی است مورد مناقشه میان از یکسو «جمهوری چین» که به اختصار در انگلیسی ROC نوشته میشود و کنترل جزیره تایوان را برعهده دارد، و از سوی دیگر «جمهوری خلق چین» که به اختصار PRC خوانده میشود.
«جمهوری خلق چین» در واقع همین کشوری است که ما بهطور روزمره از آن به عنوان «چین» یاد میکنیم. چین، جزیره تایوان را بخشی از قلمروی سرزمینی خود میداند و بر این منطقه ادعا دارد.
در سال ۱۹۴۹ و در دوران جنگ داخلی چین، ارتش کمونیستی و حزب کمونیست توانست نیروهای ملیگرا را در سرزمین اصلی چین شکست دهد که در نتیجه این شکست، دولت ملیگرا به تایوان گریختند. از همین رو در تاریخ اول اکتبر ۱۹۴۹ (۹ برابر با مهر ۱۳۲۸) «مائو تسه تونگ» رهبر حزب کمونیست، جمهوری خلق چین را تاسیس کرد. در مقابل نیز «حزب کومینتانگ» یا همان حزب ناسیونالیست و ملیگرا به رهبری فردی به نام «چیانگ کایشک» پس از گریختن به تایوان، در آنجا اعلام موجودیت کرد.
تصویر «چیانگ کایشک» (سمت چپ تصویر) در کنار فرانکلین روزولت، رئیس جمهور آمریکا (وسط) و وینستون چرچیل، نخست وزیر انگلیس (سمت راست) در کنفرانس قاهره- ۱۹۴۳
درحال حاضر «جمهوری خلق چین» به ریاست «شی جین پینگ» جزیره تایوان را که توسط یک دولت خودمختار تحت حمایتهای نظامی و مالی آمریکا اداره میشود، بخش جدایی ناپذیر از سرزمین اصلی چین میداند و استقلال آن را بهرسمیت نمیشناسد.
نشریه بریتانیایی فایننشال تایمز بهتازگی در گزارشی با عنوان «چین توانایی خود را برای انجام یک حمله ناگهانی به تایوان تقویت میکند» نوشت که چین توانایی خود را برای انجام یک حمله غافلگیرکننده به تایوان از طریق عملیاتهای رزمی و نیز عملیاتهای هوایی افزایش داده است.
این نشریه به نقل از یک مقام ارشد تایوان نوشت که نیروی هوایی چین و نیروی موشکی چین آنچنان تقویت شدهاند که میتوانند در هر زمانی از حالت صلح به حالت رزمی بروند. همچنین بنابر این گزارش، دیگر مقامات تایوانی نیز اعلام کردهاند سامانههای موشکی چین قادر هستند تا هرنقطهای از جزیره تایوان را هدف قرار دهند.
به نوشته فایننشال تایمز، چین در حال حاضر در حال آموزش نیروهای آموزش زمینی نزدیک بنادر است تا یک حمله به تایوان را امکانپذیر کند؛ همچنانکه واحدهای هلیکوپتری در حالت آماده باش برای فرود آمدن در جزیره تایوان هستند.
بر اساس اعلام وزارت دفاع تایوان، بهتازگی هواپیماهای چین بیش از ۲۴۵ بار در ماه وارد منطقه کنترل راداری تایوان میشوند. این در حالی است که پنج سال پیش، این عدد کمتر از ۱۰ بار در ماه بود. علاوه بر این، بهتازگی کشتیهای چینی ماهانه حدود ۱۲۰ بار از خط میانی در تنگه تایوان عبور میکنند؛ خطی که مرز غیر رسمی میان چین و تایوان محسوب میشود. طبق گفته یک مقام دفاعی آمریکا، تمامی اینها شواهدی روشن از افزایش تنشها و فشارهای فزایندهای حکایت دارد که علیه تایوان در جریان است.
اندیشکده بریتانیایی «چتم هاوس» مستقر لندن در تاریخ ۲۸ مارس ۲۰۲۵ (۸ فروردین ۱۴۰۴) در گزارشی از جدی بودن چین در حمله به تایوان خبر داد. این اندیشکده در گزارش خود به قلم «دکتر ویلیام متیو» (William Matthews)، محقق ارشد امور چین و برنامه آسیا-پاسیفیک در اندیشکده چتم هاوس که با عنوان «تقویت نظامی چین، نشانگر جدی بودن این کشور در گرفتن تایوان است» منتشر شده، آورده است: توفانی در تنگه تایوان در حال شکلگیری است. چین فعالیتهای نظامی خود را حول و حوش تایوان افزایش داده و لنجهای فرود جدیدی را در دریای جنوبی چین مستقر کرده است.
در ادامه گزارش این اندیشکده بریتانیایی آمده است: «پکن مدتهاست امید دارد تا الحاق تایوان به سرزمین اصلی چین به شکلی صلحآمیز انجام شود؛ اما بارها تکرار کرده است که استفاده از زور و قدرت را برای الحاق تایوان به چین در صورت نیاز انکار نمیکند. در حالی که راهبرد طولانی مدت و ایدهآل پکن این است که با وارد آوردن فشار و بدون نیاز به درگیری، تایوان را به خاک خود ملحق کند، اما ظهور الگوی رفتاری چین نشان میدهد این کشور بهشکلی فزاینده باور دارد مداخله با زور ممکن است نیاز شود.
در همین ارتباط، نشریه وال استریت ژورنال در گزارشی به تاریخ ۲۳ مارس ۲۰۲۵ (۳ فروردین ۱۴۰۴) از آمادگی چین برای محاصره تایوان گفت. در این گزارش که در نشریه آمریکایی نیوزویک نیز بازتاب یافت، آمده است: «نیروهای مسلح چین بیش از هر زمان دیگری آماده هستند تا جزیره خودمختار تایوان را محاصره کرده و آن را برای تسلیم شدن تحت فشار بگذارند.
به نوشته این نشریه، تایوان در دهه ۴۰ میلادی و در دوران جنگ داخلی چین از جمهوری خلق چین جدا شد؛ اما پکن همیشه به این جزیره به عنوان سرزمینی چموش مینگرد که بایستی در صورت نیاز، با قدرت هم که شده، تحت کنترل درآورد. همین مسأله نیز سبب شده است تا نشریه اکونومیست آن را «خطرناکترین مکان روی کره زمین» قلمداد کند.
اما یکی از مسائل و نکاتی که بایستی مد نظر داشت، این است که آمریکا از حامیان تایوان بهشمار میرود و ممکن است تلاش چین برای بازپسگیری تایوان به جنگی بزرگ میان دو ابر قدرت هستهای مبدل شود.
در گزارشی که در پایگاه اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۲۵ (۲۹ اسفند ۱۴۰۳) با عنوان «چرا روابط چین و تایوان اینقدر پرتنش است؟» آمده: «اختلافات بر سر وضعیت تایوان به افزایش تنشها میان این جزیره و سرزمین اصلی چین دامن زده است. تایوان نقطه اشتعال احتمالی در روابط چین و آمریکا است.» در این گزارش همچنین آمده است: «بسیاری از تحلیلگران خارجی نگران هستند حمله چین به تایوان پای آمریکا را به جنگی بسیار ویرانگر و هزینهبر با چین بکشاند.»
طبق گزارش اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا، آمریکا برای بیش از ۲۰ سال (از ۱۹۵۴ تا ۱۹۷۹) دارای پیمان دفاعی دوجانبه با تایوان بود. دراین مدت آمریکا تایوان، با نام رسمی «جمهوری چین» را به عنوان دولت مشروع چین به رسمیت میشناخت. در دوران ریاست جمهوری «ریچارد نیکسون»، او اقدام به عادیسازی روابط با «جمهوری خلق چین» کرده و تلاش کرد تا از شکاف میان چین و شوروی برای وارد آوردن فشار بیشتر بر مسکو استفاده کند.
در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر در سال ۱۹۷۹، او نیز همین سیاست را دنبال کرد و در عین حفظ پیمان دفاعی دوجانبه با تایوان، با جمهوری خلق چین (یا همان چین امروزی) روابط دیپلماتیک رسمی برقرار کرد. همچنین در همان زمان پس از به رسمیت شناختن جمهوری خلق چین از سوی آمریکا، قانونی با نام «قانون روابط با تایوان» (Taiwan Relations Act) در ۱۹۷۹ از سوی کنگره آمریکا تصویب شد و به امضای کارتر رسید که طی آن روابط مهم از لحاظ قانونی، اما غیر دیپلماتیک میان امریکا و تایوان را به رسمیت بشناسد. از زمان تصویب آن قانون تا کنون، آمریکا روابط غیر رسمی، اما مستحکم خود با تایوان را حفظ کرده و به فروش تجهیزات نظامی به این کشور ادامه داده است؛ مسألهای که سبب شده است تا تایوان به یکی از خریداران برتر تسلیحات آمریکا در هفتاد سال گذشته بدل شود.
میدانیم هم چین و هم آمریکا علاوه بر قدرت اقتصادی، دو قدرت هستهای نیز هستند. حال مسألهای که اینجا مطرح است، آن است که از یکسو با توجه به تحرکات اخیر چین اطراف جزیره تایوان که نشان از حمله احتمالی پکن دارد و از سوی دیگر با توجه به آنکه آمریکا یکی از قویترین متحدان تایوان به شمار میرود، آیا در صورت وقوع چنین حملهای، جهان شاهد رویارویی دو ابر قدرت هستهای خواهد بود و آیا ممکن است چنین حملهای زمینهساز وقوع سلسله جنگهای دیگری شود که به جنگ جهانی سوم منتهی شود؟