به گزارش روزنامه همشهری، مسئله بغرنجی که پای آن به ریش‌سفیدان محلی، نماز جمعه و شبکه ایکس باز شده و از امام جمعه اردبیل تا کاربران ایرانی نسبت به آن انتقاد کرده‌اند. در چند روز گذشته، ویدئویی در اینستاگرام پربازدید شده که در آن چند ریش‌سفید همدانی میثاق‌نامه‌ای را برای حذف غذا و پذیرایی سنگین در مراسم ترحیم نوشته و با یکدیگر امضا کرده‌اند؛ ویدئویی که کاربران ایرانی از آن به شدت استقبال کرده و آن را به عنوان یک تبلیغ مثبت بازنشر کرده‌اند.
منوی غذا از ۶۵۰ هزار تا یک میلیون و ۷۵۰ هزار تومان
یک سالن به عنوان اولین تالاری شناخته می‌شود که در میان تبلیغات سطح شهر جای ثابتی برای خود باز کرده است. خبرنگار همشهری در تماس تلفنی با مسئولان آن، اطلاعات جالبی در مورد هزینه‌های نجومی پذیرایی و خدمات جانبی به دست آورد. به گفته مسئول اطلاع‌رسانی این تالار، ۱۳منوی برای پذیرایی وجود دارد که از نفری ۶۵۵هزار تومان شروع می‌شود و تا یک‌میلیون‌و۷۵۵هزارتومان ادامه دارد. به این هزینه‌ها باید ۱۰درصد مالیات و ۳درصد حق سرویس را اضافه کرد. بر این اساس هزینه حداقلی این تالار برای ۱۰۰مهمان بیش از ۷۰میلیون‌تومان است و اگر بخواهیم منوی یک‌میلیون‌و۷۵۵ هزار تومان را ملاک قرار دهیم، برای این تعداد بیش از ۱۷۵میلیون‌تومان هزینه لازم است. در منوی خدمات اضافه هم قیمت‌های عجیبی به چشم می‌خورد، به عنوان مثال اگر صاحبان عزا، مداح به همراه نی و دف انتخاب کنند باید ۱۵میلیون‌تومان بپردازند و برای خدماتی مانند پیانیست لابی، خوشامدگویی در لابی و میز یادبود باید به ترتیب ۲میلیون و ۵۰۰ هزار، یک‌میلیون‌و۵۰۰هزار و ۳میلیون‌تومان پرداخت شود. دیگر تالارهای مجلل مشابه نیز وضعیت مشابهی دارند و برای پذیرایی از یک جمع ۱۰۰نفره حداقل ۱۵۰میلیون تومان دریافت می‌کنند. هزینه سنگینی که فقط برای یکی از ده‌ها مراسم ترحیم است.
نظر امام جمعه اردبیل درباره پذیرایی مراسم ترحیم
چند روز پیش آیت‌الله سید حسن عاملی، امام جمعه اردبیل در خطبه‌های نمازجمعه از مردم خواست تا غذا دادن در مراسم ترحیم را تعطیل کنند: «در خصوص مجالس ترحیم به‌طورکلی ۲پیشنهاد داریم؛ اول اینکه اطعام حتماً تعطیل شود. امروزه هزینه بسیار سنگین است و گاهی صاحب‌عزا از زندگی ساقط می‌شود. صاحب‌عزا در نهایت بیچارگی معطل می‌ماند که به فکر عزیز از دست‌رفته خود باشد یا به فکر شکم مهمانان! در دین اسلام نیز مکروه است که کسی در منزل صاحب‌عزا غذا بخورد.» او به مردم پیشنهاد داد: «اگر شما را به تالاری جهت غذای میت دعوت کردند، حتماً نروید تا این آداب ناشایست تعطیل شود. مسئله دوم این است که دسته‌گل‌های مفصلی برای مجالس ترحیم می‌آورند که مصداق بارز اسراف است و هیچ فایده‌ای برای روح میت ندارد و چند ساعت دیگر دور ریخته می‌شود؛ پیشنهاد می‌شود که جهت شادی میت که دستش از این دنیا کوتاه شده، اقلام کوچک و بزرگ جهیزیه اهدا شود.»
میثاق‌نامه برای «نه» به تجملات عزاداری
در کنار چشم و هم‌چشمی‌هایی که با مراسم ترحیم گره خورده است، برخی یاد گرفته‌اند که برای حمایت از اطرافیانشان دست به اقدامات متفاوتی بزنند؛ درست مانند اهالی جلالوند، یکی از دهستان‌های بخش مرکزی کرمانشاه که در اواخر دهه ۹۰ با حمایت ریش‌سفیدان روستا، میثاق‌نامه‌ای با نام «نه، به مراسم غذا خوردن در مراسم ختم» امضا کردند و از این طریق به کمک خانواده‌های عزادار آمدند. در کنار این رفتارهای جمعی، برخی هم در قد و قامت توان خانواده خود دست به اقدام‌های قابل توجهی زده‌اند. مصطفی که چند سال پیش پدرش را از دست داده، در گفت‌وگو با همشهری در این مورد گفت: «زمانی که پدرم فوت کرد، در شوک بودیم و اصلا نمی‌دانستیم که چه‌کار باید بکنیم. همان زمان اقوام به کمک ما آمدند.» او در مورد شیوه کمک اطرافیانشان گفت: «با اینکه ما از وضع مالی خوبی برخوردار هستیم اما اقوام نگذاشتند که هزینه مالی به ما تحمیل شود. مثلا دایی من تمام هزینه‌های مراسم را بر عهده گرفت و برای هر مراسم هم یکی از اقوام غذا را تهیه می‌کرد.»
پویش علیه پذیرایی روز خاکسپاری
در کنار اعتراض علنی آیت‌الله عاملی، این موضوع در شبکه ایکس هم ترند شد. مثلا این مطلب ۱۱هزار بار از سوی مخاطبان پسندیده و ۵۲۷بار بازنشر شد. «رفتین مراسم خاکسپاری دمتون گرم، موجب تسلا و دلگرمی بازماندگان شدین اما مراسم تموم شد، برگردین خونه‌هاتون و یه املت بزنین؛ چلوکباب خانواده عزادار رو نخورید. بیاید این رسم کثیف رو مثل پاتختی از مد بندازین. مهمون خونه داغدیده نشید.» با وجود این نقدهای اجتماعی، تالارهای مجلل و لوکس در اطراف قبرستان‌ها به خصوص در اطراف بهشت‌زهرای تهران بیشتر شده و تبلیغات محیطی آنها بالا گرفته است. بسیاری از عابران با چشمان متعجب به بنرهای تبلیغاتی نوظهوری نگاه می‌کنند که تا پیش از این، جایی در شهر نداشتند. تبلیغات این تالارها، با تصاویری از دکوراسیون باشکوه و محیطی مجلل، به نوعی فرهنگ جدیدی را ترویج می‌کند؛ فرهنگی که مراسم ترحیم را از فضایی ساده برای همدردی، به یک نمایش تبدیل کرده است.
