خبرگزاری فرانسه‌ (AFP news)، در گزارشی به بررسی دلایل تخریب یک شهر باستانی در موریتانی پرداخته که تغییرات اقلیمی، مهاجرت و نداشتن بودجه کافی را سه عامل اثرگذار در تخریب این شهر باستانی ثبت شده در یونسکو معرفی کرده است. سیدی محمد لمین سیدیا از پشت بام خود، شهر قرون وسطایی «اوآلاتا» را مشاهده می‌‌‌کند، گنجی که در زیر شن‌‌‌های صحرای موریتانی در حال ناپدید شدن است. سیدیا که برای حفظ میراثی که با نام «ساحل ابدیت» شناخته می‌‌‌شود، مبارزه می‌‌‌کند، گفت: «این یک شهر باشکوه و خارق‌‌‌العاده است.»

اوآلاتا در موریتانی، یکی از چهار شهر باستانی و مستحکم ثبت شده در فهرست یونسکو است، شهرهایی که در دوران اوج خود مراکز تجاری و مذهبی بودند و اکنون جواهراتی مربوط به قرون وسطی را در خود جای داده‌‌‌اند. درب‌‌‌های ساخته شده از چوب اقاقیا و مزین به نقوش سنتی که توسط زنان محلی نقاشی شده‌‌‌اند، هنوز در جای جای شهر دیده می‌‌‌شوند. نسخه‌‌‌های خطی چند صد ساله، منبع غنی از میراث فرهنگی و ادبی که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است، در کتابخانه‌‌‌های خانوادگی نیز نگهداری می‌‌‌شوند. اما این شهر جنوب شرقی در نزدیکی مرز با مالی در معرض ویرانی‌‌‌های شرایط شدید صحرا قرار دارد. در گرمای طاقت‌‌‌فرسا، توده‌‌‌های سنگ و دیوارهایی که شکافته شده‌‌‌اند، گواه تأثیر آخرین فصل بارندگی، به‌‌‌ویژه فصل باران‌‌‌های شدید، هستند. خدی در حالی که کنار «خانه در حال ریزش» خود که از پدربزرگ و مادربزرگش به ارث برده، ایستاده بود، گفت: «بسیاری از خانه‌‌‌ها به دلیل باران فرو ریخته‌‌‌اند.» یکی از مهم ترین دلایل فروریختن خانه‌‌‌ها، مهاجرت مردم بومی این شهر باستانی است. 

مهاجرت مردمی که اوآلاتا را ترک می‌‌‌کنند، تنها مشکل را پیچیده‌‌‌تر می‌‌‌کند. سیدیا، عضو یک بنیاد ملی که به حفظ شهرهای باستانی منطقه اختصاص دارد، گفت: «خانه‌‌‌ها به ویرانه تبدیل شده‌‌‌اند زیرا صاحبانشان آنها را ترک کرده‌‌‌اند.» دهه‌‌‌هاست که جمعیت اوآ‌لاتا با مهاجرت ساکنان برای یافتن شغل در مناطق دیگر، رو به کاهش بوده و کسی برای نگهداری از بناهای تاریخی باقی نمانده است. بخش زیادی از شهر قدیمی اکنون خالی است و تنها حدود یک سوم ساختمان‌‌‌ها مسکونی هستند.  سیدیا گفت: «بزرگ‌ترین مشکل ما بیابان‌‌‌زایی است. همه جای اوآلاتا پوشیده از شن است.»  طبق گفته وزارت محیط زیست، حدود ۸۰ درصد از موریتانی تحت‌تأثیر بیابان‌‌‌زایی - نوعی شدید از تخریب زمین - قرار دارد که ناشی از «تغییرات اقلیمی و شیوه‌‌‌های عملیاتی نامناسب» است.

بوبکر دیوپ، رئیس بخش حفاظت از طبیعت این وزارتخانه، گفت: «تا قبل از بیابان‌‌‌زایی بزرگ دهه ۱۹۷۰ که باعث ایجاد تپه‌‌‌های شنی شد، گیاهان و درختان بیشتری در بیابان رشد می‌‌‌کردند  و صحرا دوره سبزی را تجربه می‌‌‌کرد.» بشیر باریک، استاد جغرافیا در دانشگاه نوآکشوت، گفت اوآلاتا با وجود باد و شن و ماسه، آثاری را حفظ کرده که گواهی بر شکوه گذشته آن به عنوان شهری در مسیر تجاری کاروان‌‌‌های فراصحرا و مرکز آموزش اسلامی است. محمد بن باتی در حالی که صفحات یک نسخه خطی ۳۰۰ ساله را در ساختمانی پوشیده از بانکو که با وجود دمای بیرون خنک می‌‌‌ماند، ورق می‌‌‌زد، گفت: «ما این کتابخانه را از اجدادمان، بنیان‌گذاران شهر، به ارث برده‌‌‌ایم.» او مانند اجدادش، مخزن تقریبا ۱۰۰۰ سال دانش است که از نسل طولانی عالمان قرآن به ارث رسیده است.  بن باتی گفت که کتابخانه خانوادگی ۲۲۳ نسخه خطی دارد که قدیمی‌‌‌ترین آنها به قرن ۱۴ میلادی بازمی‌‌‌گردد.

در یک اتاق کوچک و به هم ریخته، او یک کمد را تا نیمه باز کرد تا محتوای گرانبهای آن را آشکار کند؛ نوشته‌‌‌های چند صد ساله که بقای آنها زمانی ممکن بود مورد تردید باشد. بن باتی با اشاره به لکه‌‌‌های آب روی ورق‌‌‌هایی که در روکش‌‌‌های پلاستیکی فرو رفته بودند، گفت: «این کتاب‌‌‌ها، زمانی، بسیار بد نگهداری می‌‌‌شدند و در معرض نابودی بودند. »

در دهه ۱۹۹۰، اسپانیا به تامین مالی تأسیس کتابخانه‌‌‌ای در اوآلاتا کمک کرد که بیش از ۲۰۰۰ کتاب را در خود جای داده است که مرمت و به صورت دیجیتالی کپی شده‌‌‌اند. او گفت که کتاب‌‌‌ها در گذشته در صندوقچه‌‌‌ها نگهداری می‌‌‌شدند «اما وقتی باران می‌‌‌بارد، آب به داخل نفوذ می‌‌‌کند و می‌‌‌تواند کتاب‌‌‌ها را خراب کند». اما کمبود بودجه اکنون به این معنی است که حفظ مداوم آنها به حسن‌نیت چند علاقه‌‌‌مند، مانند بن‌باتی، که حتی در تمام طول سال در اوآلاتا زندگی نمی‌‌‌کند، بستگی دارد. او افزود: «این کتابخانه به یک متخصص واجد شرایط برای تضمین مدیریت و پایداری خود نیاز دارد زیرا حاوی اسناد ارزشمندی از جمله زبان‌‌‌ها، علوم قرآنی، تاریخ و نجوم برای محققان در زمینه‌‌‌های مختلف است.»

اوآلاتا هیچ گردشگری برای بازدید و هیچ هتلی برای اقامت ندارد و نزدیک‌ترین شهر دو ساعت با آن فاصله دارد و فقط با یک مسیر ریلی قابل دسترسی است. همچنین در منطقه‌‌‌ای قرار دارد که بسیاری از کشورها به دلیل تهدید خشونت‌‌‌ها و تنش‌‌‌ها، توصیه می‌‌‌کنند که به آنجا سفر نکنید.

سیدیا گفت، سه دهه پیش در این شهر برای مواجهه با بیابان در حال پیشروی، درختانی در اطراف شهر کاشته شد، اما کافی نبود. در سال‌‌‌های اخیر نیز چند طرح برای نجات اوآلاتا و سه شهر باستانی دیگر که در سال ۱۹۹۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند، ارائه شده است. یک جشنواره سالانه در یکی از این چهار شهر برگزار می‌‌‌شود تا برای بازسازی و سرمایه‌‌‌گذاری جهت توسعه شهرها و تشویق مردم به ماندن، پول جمع‌‌‌آوری شود.