آیا می‌دانستید حتی یک نوسان برق کوچک می‌تواند عمر وسایل برقی را نصف کند؟ بسیاری از خرابی‌های یخچال، تلویزیون، ماشین لباسشویی یا حتی مودم‌ها، نه به خاطر کیفیت پایین دستگاه، بلکه به‌خاطر نوسانات ولتاژ اتفاق می‌افتند. در این مقاله خواهیم دید کدام وسایل برقی بیش از دیگران در معرض آسیب‌اند، برای حفاظت از هر یک چه گزینه‌ای مناسب‌تر است و چگونه می‌توان با انتخابی درست، از خسارت‌های مالی و دردسرهای ناخواسته پیشگیری کرد. اگر وسایل برقی برایتان مهم‌اند، این چند دقیقه مطالعه می‌تواند شما را از هزینه‌های بزرگ نجات دهد.
خطر نوسان برق برای لوازم خانگی؛ خسارت میلیونی در یک چشم بر هم زدن!
نوسانات و قطعی‌های مکرر برق، تهدیدی پنهان اما جدی برای لوازم برقی گران‌قیمت خانه‌اند که می‌توانند در یک لحظه خسارتی میلیونی به‌جا بگذارند.
- یخچال و فریزر و تلویزیون: فقط یک نوسان برق کافی است تا یخچال‌تان از کار بیفتد یا تلویزیون‌تان سیاه شود. برد یخچال‌های خارجی بین ۶ تا ۱۰ میلیون تومان و برد یخچال‌های ایرانی بین ۲ تا ۴ میلیون تومان هزینه دارد، و اگر کمپرسور آسیب ببیند، باید منتظر هزینه‌های بیشتر باشید. تلویزیون‌ها و سیستم‌های صوتی هم با یک افت ولتاژ ساده ممکن است دچار سوختگی برد یا پنل شوند. خسارتی که به‌سادگی قابل جبران نیست.
- مودم و روتر: قیمت یک مودم و روتر از ۲ میلیون تومان به بالا است. این دستگاه که همواره به برق متصل‌است، احتمال اینکه این دستگاه به نوسانات مکرر واکنش نشان دهد زیاد است و ممکن است به سرعت دچار خرابی شود.
- ماشین لباسشویی و ظرفشویی: خرید یک ماشین ظرفشویی و لباسشویی این روزها بیش از ۳۰ میلیون تومان هزینه دارد. این وسایل دارای بردهای کنترلی و موتورهای القایی هستند که در برابر افت ولتاژ بسیار حساس‌اند.
- کامپیوتر و لپ‌تاپ: قطع ناگهانی برق یا شوک ولتاژ ممکن است به قطعات حساسی مثل هارد، پاور یا مادربرد آسیب بزند و شما را با هزینه‌های سنگین تعمیر یا حتی تعویض کامل قطعه مواجه کند. این خسارت می‌تواند بسته به نوع آسیب، بین ۴ تا ۹ میلیون تومان برایتان هزینه داشته باشد.
- پکیج و آبگرمکن دیواری: برد کنترل و سیستم جرقه‌زن آن‌ها ممکن است با کوچک‌ترین نوسان بسوزد. قیمت برد کنترل یک پکیج عددی حدود ۴ میلیون تومان است.
با توجه به قیمت بالای این وسایل برقی، قطعی یا نوسان برق، ریسک خرابی و سوختن آن‌ها را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده است. در بخش بعد راهکارهایی کاربردی برای جلوگیری از خسارات سنگین ناشی از نوسانات برق را به شما معرفی می‌کنیم.
معرفی راهکارهای ایمن‌سازی وسایل برقی
با توجه به نوع وسیله و سطح حساسیت آن، می‌توان یکی از تجهیزات محافظتی زیر یا ترکیبی از آن‌ها را استفاده کرد:
محافظ برق (Surge Protector)
در صورت افزایش یا کاهش شدید ولتاژ، محافظ برق جریان را قطع کرده و از آسیب به وسایل جلوگیری می‌نماید. انواع محافظ برق شامل مدل‌های معمولی و هوشمند هستند؛ مدل‌های هوشمند قابلیت قطع خودکار برق در صورت نوسان خطرناک را دارند. استفاده از محافظ برق ساده ۱۵۰ هزار تومانی برای وسایلی مانند تلویزیون، یخچال و مودم بسیار ضروری است و می‌تواند شما از یک مبلغ چند میلیونی نجات دهد.
استابلایزر (Voltage Stabilizer)
استابلایزر دستگاهی است که ولتاژ برق ورودی را به‌صورت پیوسته تنظیم و تثبیت می‌کند. برخلاف محافظ‌های برق که تنها در برابر نوسانات لحظه‌ای واکنش نشان می‌دهند، استابلایزرها با اصلاح مداوم ولتاژ، از آسیب به تجهیزات حساس جلوگیری می‌کند. این ویژگی آن‌ها را برای وسایلی مانند پکیج‌های گرمایشی، سیستم‌های صوتی و تجهیزات پزشکی خانگی که به ولتاژ پایدار نیاز دارند، مناسب می‌سازد. استفاده از استابلایزر موجب افزایش عمر مفید این دستگاه‌ها و کاهش خطرات ناشی از نوسانات برق می‌شود.
استفاده از UPS
یو پی اس (UPS) یا منبع تغذیه بدون وقفه، دستگاهی است که در صورت قطع برق، بلافاصله و بدون وقفه، برق مورد نیاز تجهیزات را از طریق باتری‌های داخلی تأمین می‌کند. علاوه بر این، UPS با تثبیت ولتاژ و حذف نویزهای الکتریکی، از آسیب به دستگاه‌های حساس جلوگیری می‌کند. این ویژگی‌ها، UPS را برای تجهیزاتی مانند کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها، دوربین‌های نظارتی و تجهیزات پزشکی خانگی تبدیل می‌کند. استفاده از UPS در دفاتر خانگی و برای کاربرانی که اطلاعات حیاتی دارند، توصیه می‌شود.
بازبینی سیم‌کشی برق خانه
اگر سیم‌کشی منزل شما قدیمی یا پوسیده باشد، خطر نوسانات و آسیب به وسایل افزایش می‌یابد. بهتر است سیم‌کشی به‌صورت دوره‌ای توسط برق‌کار بررسی و در صورت نیاز تعویض شود. این اقدام، احتمال آسیب به وسایل را به‌طور چشم‌گیری کاهش می‌دهد.
داشتن بیمه آتش‌سوزی برای خانه نه‌تنها یک انتخاب عاقلانه، بلکه یک ضرورت است. این بیمه در صورت بروز حوادثی مثل آتش‌سوزی ناشی از اتصال کوتاه یا نوسانات برق، خسارات وارد شده به ساختمان و وسایل برقی را جبران می‌کند. اگر هنوز این بیمه را تهیه نکرده‌اید، بهتر است هرچه زودتر اقدام کنید چرا که حادثه خبر نمی‌کند.
قطع اتصال وسایل در زمان خاموشی، اقدامی ساده، اما موثر
در زمان قطعی برق، جریان بازگشت برق معمولاً با نوسانات شدید همراه است که می‌تواند وسایل الکترونیکی حساس را دچار سوختگی یا اختلال کند. بهترین راه برای محافظت از لوازم خانگی در این شرایط، خاموش‌کردن آن‌ها و خارج‌کردن دوشاخه از پریز برق است. این کار ساده، به‌ویژه برای دستگاه‌هایی مانند یخچال، کولر، تلویزیون و ماشین لباسشویی، مانع از ورود شوک الکتریکی پس از وصل مجدد جریان برق می‌شود و طول عمر آن‌ها را حفظ می‌کند. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه کم‌هزینه‌تر از تعمیر است.
بررسی و تنظیم مجدد دستگاه‌های الکترونیکی پس از نوسانات برق
برخی از دستگاه‌های الکترونیکی پس از قطع و وصل برق، به‌طور خودکار به حالت ایمن (safe mode) بازمی‌گردند، اما برخی دیگر نیاز به بررسی و تنظیم مجدد دارند. برای مثال، برخی سیستم‌های گرمایشی یا سرمایشی ممکن است پس از بازگشت برق نیاز به راه‌اندازی مجدد داشته باشند. مطالعه دفترچه راهنمای هر دستگاه و آشنایی با عملکرد آن در مواجهه با نوسانات برق، می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. همچنین، بررسی سلامت فیزیکی دستگاه‌ها و اطمینان از عدم وجود آسیب‌های ناشی از نوسانات، گامی مهم در حفظ کارایی آن‌ها است.
برای جبران خسارت برق از چه بیمه هایی استفاده کنیم؟
- بیمه همگانی حوادث طبیعی ساختمان: جبران خسارت ناشی از نوسانات شبکه برق نظیر آتش‌سوزی و بلایای طبیعی دیگر که مبلغ آن به‌صورت قسطی از طریق قبوض برق دریافت می‌شود.
- بیمه آتش سوزی: پوشش خسارات آتش‌سوزی ناشی از نوسانات برق، در صورتی که حادثه با شعله همراه باشد. این بیمه تعهدات بیشتری از بیمه حوادث طبیعی ساختمان دارد.
- بیمه مسئولیت مدیر ساختمان: پرداخت خسارت به مشاعات یا واحدهای مجاور در صورت وقوع آتش‌سوزی یا انفجار در اثر برق
- بیمه آسانسور: جبران خسارت نقص فنی آسانسور به‌ویژه در زمان نوسانات برق یا قطعی ناگهانی
- بیمه موبایل: اگر گوشی شما هنگام شارژ به‌دلیل نوسان برق دچار آسیب شود، این بیمه خسارت وارده را جبران می‌کند.
- بیمه لوازم خانگی: خسارت وسایل برقی با عمر کمتر از ۵ سال را در برابر نوسانات برق، سوختن برد الکترونیکی و سایر آسیب‌های مشابه جبران می‌کند.
اگر وسایل برقی‌تان آسیب دید، چه باید کرد؟
در صورت آسیب‌دیدن وسایل برقی به دلیل نوسانات یا قطع ناگهانی برق، می‌توانید برای جبران خسارت خود به سایت توانیر مراجعه کنید و در قسمت اعلام خسارت با وارد کردن اطلاعات خواسته شده اعتراض خود را وارد و درخواست خود را برای گرفتن خسارت از اداره برق ثبت کنید.
با این حال، برای وسایلی که ارزش بالایی دارند یا برایتان حیاتی هستند مثل یخچال، ماشین لباسشویی یا تلویزیون، داشتن بیمه لوازم خانگی می‌تواند خیال‌تان را کاملاً راحت کند. این بیمه در شرایطی که جبران خسارت از طرف اداره برق ممکن یا کافی نباشد، پشتیبان شما خواهد بود.
