همشهری آنلاین- تماشاخانه سنگلج از جمله مکان هایی است که همچنان اصالت خود را حفظ کرده و مثل گذشته های دور پذیرای گردشگران زیادی است که از راه های دور و نزدیک برای تماشای تئاتر می آیند. اما در مورد مدرسه ناموس باید گفت، این بنای قدیمی سال هاست فعالیت نمی کند و فقط میراثی به جا مانده از عهد قاجار است.
تماشاخانه سنگلج
نشانی: ضلع جنوبی پارک شهر، خیابان بهشت
معرفی: تماشاخانه سنگلج یکی از قدیمی ترین تماشاخانه های تهران است که در سال ۱۳۴۴ فعالیت خود را آغاز کرد و همچنان ادامه دارد.
هدیه مهندس باباییان
شکل گیری تماشاخانه سنگلج ماجرای جالبی دارد که شاید خیلی از پایتخت نشین ها درباره اش اطلاعی نداشته باشند. اوایل دهه ۱۳۴۰ مهندس بابائیان یک قواره زمین به وسعت هزار و ۳۴ مترمربع واقع در محله سنگلج برای ساخت تماشاخانه هدیه کرد. مهر ماه سال بعد همزمان با برگزاری نخستین جشنواره «نمایش‌های ایرانی» افتتاح شد. اولین نمایش اجرا شده در این تماشاخانه نمایش امیر ارسلان نوشته پرویز کاردان و کارگردانی علی نصیریان بود. «پهلوان اکبر می‌میرد» نوشته بهرام بیضایی و کارگردانی عباس جوانمرد از دیگر نمایش هایی بود که در این تماشاخانه اجرا شد. بد نیست بدانید، جعفر والی، عباس جوانمرد و علی نصیریان از جمله مهم‌ترین کارگردانانی هستند که نمایش‌های خود را در قالب رپرتوار هنر ملی در تماشاخانه سنگلج روی صحنه برده‌اند.
تماشاخانه ای قدیمی اما مدرن
جاذبه‌های تصویری که نگاه هر تازه واردی به تماشاخانه سنگلج را به خودش جلب می کند، تابلوی معرق کاشی سال ۱۳۴۳ شمسی است که توسط دکتر «سیما کوبان» طراحی و توسط گروه کاشی سازی هنرهای زیبا ساخته شده است. این تابلو بر سردر ورودی این تماشاخانه خودنمایی می کند. نکته جالب اینکه «تماشاخانه سنگلج» در آن زمان که تجهیزات فنی خیلی شناخته نشده بود، از نظر نور، صدا، آکوستیک سالن شرایط کاملا استانداردی داشت و از امکانات سن گردانی، میله های بالا برنده پرده و دکور برخوردار بود. در آغاز دهه پنجاه، تماشاخانه سنگلج رونق اولیه‌اش رو از دست داد و در حقیقت برای جذب تماشاگران بود که برای نخستین بار در سال ۱۳۵۲ یک نمایش غیر ایرانی در این سالن به اجرا درآمد. نمایش «بازرس» نوشته نیکلای گوگول به کارگردانی عزت اله انتظامی. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اداره این مجموعه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتقال یافت.
تماشاخانه سنگلج در سال ۱۳۸۶ توسط دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازسازی شد و بعد از ۶ ماه در تاریخ بهمن ماه همان سال بازگشایی شد.
مدرسه ناموس
نشانی: خیابان حافظ، پایین تر از میدان حسن آباد
معرفی: مدرسه ناموس، اولین مدرسه دخترانه شهر تهران بود که به همت «طوبی آزموده» در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی راه اندازی شد.
میراث جاودان طوبی آزموده
مدرسه ناموس داستان شنیدنی دارد. طوبی آزموده دختر میرزا حسین خان یکی از درجه داران ارتش بود. میرزا حسین خان برای آموزش دختر خود یک معلم استخدام کرده بود که علاوه بر تحصیل، زبان های فرانسه، عربی و انگلیسی هم یاد می داد. طوبی درست در زمانی که علما به دلیل نگرانی از رواج فرهنگ بیگانگان با تاسیس مدارس دخترانه مخالف بودند، دست به کاری جسورانه زد. او در سن ۲۸ سالگی مدرسه ناموس را افتتاح کرد. سبک آموزشی این بانوی فرهیخته بر اساس موازین اسلامی بود و شرایطی را فراهم کرد تا علاوه بر دروس مختلف، کتاب های مذهبی و قرآن هم تدریس شود. همچنین عبارات و کلمات قصار بزرگان دین با کمک ۲ تن از شاگردانش بر دیوارهای مدرسه را برای توجه هر چه بیشتر مردم نصب می‌کرد. او با ترتیب دادن مجالس روضه‌خوانی یک یا دو بار در سال تبلیغات مغرضانهٔ مخالفان تحصیل دختران را خنثی می‌کرد. به این شکل مدرسه دخترانهٔ ناموس توانست پابرجا بماند.
دانش آموختگان مدرسه ناموس
طبق آمار درج شده در نشریه شکوفه، در سال ۱۳۲۹ نزدیک به ۲۰۰ دانش آموز در این مدرسه درس می خوانند. آزموده با گرفتن شهریه از خانواده های مرفه امکان تحصیل رایگان برای دختران کم بضاعت را فراهم کرده بود. طوبی آزموده در تأسیس مدرسه ناموس از همراهی و راهنمایی میرزا حسن رشدیه، بنیانگذار مدارس نوین در ایران، بهره فراوان برد. دسته اول شاگردان فارغ‌التحصیل دبستان ناموس توران آزموده (خواهرزاده طوبی)، فخرعظمی ارغون، بی‌بی خلوتی، گیلان خانم، فرخنده خانم و مهرانور سمیعی بودند. اینها اولین دخترانی بودند که در ۱۳۰۷ توانستند از این مدرسه مدرک دیپلم گرفته و بعدها وارد فعالیت‌های علمی و آموزشی شوند. از دیگر کسانی که در این مدرسه تحصیل کرده‌اند می‌توان از ایران‌دخت تیمورتاش، سیمین بهبهانی، مریم فیروز و توران امیر سلیمانی و شمس‌الملوک مصاحب نام برد.
