همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: اگرچه فیلم‌های ترسناک مانند «درخشش»، «کابوس در خیابان الم»، «روانی»، «حلقه»، «اره» و دیگر فیلم‌های مشهور این ژانر سینمایی در میان یک سری تماشاگران این نوع فیلم‌ها احساسات منفی مانند ترس و انزجار را تحریک می‌کنند، اما در بین بسیاری از بینندگان بسیار محبوب هستند. یک فیلم ترسناک محرک‌های تهدیدکننده ایجاد می‌کند، سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند و در نتیجه عملکرد قلبی و عروقی را بالا برده، سطح هوشیاری را افزایش می‌دهد و باعث تنفس تند و نه چندان عمیق می‌شود.
تاثیر این گونه فیلم بر یک سری تماشاگران به گونه‌ای است که گویا مخاطبان این گونه فیلم‌ها خود نیز در معرکه داستان ترسناک فیلم قرار گرفته است. افرادی که این موضوع را هیجان‌انگیز و مطلوب می‌دانند، ممکن است فیلم‌های ترسناک را لذت‌بخش ببینند.
همه از فیلم‌های ترسناک لذت نمی‌برند. در واقع خیلی‌ها هستند که تا حد امکان از این ژانر دوری می‌کنند. روانشناسی، دیدگاه‌هایی را در مورد تفاوت‌های فردی ارائه کرده است که بیان می دارد چه چیزی سبب می شود برخی از افراد از فیلم های ترسناک لذت بیشتری ببرند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که افرادی که دارای صفت هیجان‌طلبی بالا هستند، از احساس وحشت لذت می‌برند.
هیجان طلبی، تمایل به جستجوی تجربیات بدیع، مخاطره آمیز یا شدید است. افرادی که هیجان طلبی بالایی دارند ، زمانی که از تجربیات تحریک کننده شدیدی برخوردارند، تمایل به تجربه احساسات مثبت دارند، حتی اگر این تجربیات منفی باشند.
چرایی لذت بردن از ترس
صحنه‌های ترسناک یک فیلم به شدت قشر کمربندی قدامی (ACC)، تالاموس و نواحی بینایی مغز را فعال می‌کنند که در تنظیم حالات عاطفی و اضطراب نقش دارند.
در زمان دیدن فیلم‌های ترسناک پاسخ به سیگنال‌های تهدید که باعث ترس می‌شوند، آمیگدال که. یکی از کلیدی‌ترین ساختارهای سیستم لیمبیک است، فعال می‌شود. آمیگدال مانند یک مرکز پردازش احساسات عمل می‌کند و نقش حیاتی در ترس، اضطراب، هیجان و تصمیم‌گیری‌های ناخودآگاه دارد. دانشمندان مکانیسم مشابهی را در افرادی که فیلم های ترسناک تماشا می کردند مشاهده کرده‌اند. آن‌ها فرض کردند که آمیگدال بسیار واکنش پذیر می‌تواند باعث ایجاد هیجان و لذت از فیلم های ترسناک شود. این احتمال وجود دارد که آمیگدال با تحریک بیشتر فعال شود و شدت تجربه فرد با میزان فعال شدن آمیگدال در حین تماشا ارتباط دارد.
هیجان تماشای فیلم‌های ترسناک
ژانر وحشت نوعی هنر تخیلی است که بر ایجاد ترس عمدی تمرکز دارد. تأثیرات کلیدی رفتاری، روانی و ذهنی فیلم های ترسناک شامل موارد زیر است.
رفتاری: تماشای یک فیلم ترسناک ممکن است باعث شود به یک فرد احساس لرز یا بهت دست دهد او چشمان خود را به طور ناخودآگاه ببندد و فریاد بزند.
روانی فیزیولوژیکی: فردی که در حال تماشای یک فیلم ترسناک است ممکن است دچار تغییر ضربان قلب شود که می‌تواند باعث غش شود که سنکوپ وازوواگال نامیده می شود. به طور معمول، ضربان قلب برای پاسخ به ترس برای مدت کوتاهی افزایش می‌یابد و به دنبال آن کاهش می‌یابد.
ذهنی: فیلم های ترسناک می وانند باعث ترس، همدلی و ایجاد افکار منزجر کننده شوند. برای برخی از تماشاگران فیلم‌های ترسناک باعث اختلال در خواب و ایجاد اضطراب می‌شود.
چرا ترس برای انسان جاذبه دارد؟
به عنوان یک غریزه بقا، ترس می‌تواند افراد را تشویق کند تا به دنبال فرار سریع از تهدیدات احتمالی باشند. با این حال، افرادی که از فیلم های ترسناک لذت می‌برند، عمدا و فعالانه به جای فرار از ترس به دنبال ترس هستند. دانشمندان نظریه‌های مختلفی را برای توضیح نگرش مردم نسبت به لذت بردن از ترس ناشی از یک فیلم ترسناک ارائه کرده‌اند.
نظریه تکامل
دانشمندان پیشنهاد کردند که اشیاء یا شرایط خاصی که زمانی تهدیدی برای اجداد انسان بوده‌اند، به دلیل استعداد تکاملی همچنان باعث ایجاد واکنش‌های ترس آلود می شوند. برای مثال عنکبوت‌ها جزء اصلی فیلم های ترسناک هستند. ماتیاس کلاسن، محقق موضوعات ترسناک، پیشنهاد می‌کند تمایل به ترس را می‌توان به خطری که اجداد باستانی ما در محیط‌های زندگیشان تجربه کردند، نسبت داد. انسان‌های باستانی نیاز به هوشیاری دائمی داشتند تا از تبدیل شدن به طعمه یک حیوان بزرگتر یا مرگبارتر جلوگیری کنند.
این تجارب دیرینه سبب ارائه سیستم تشخیص تهدید بسیار پاسخگو، البته عمدتا ناخودآگاه به انسان شده است. از آنجایی که فیلم‌های ترسناک به خوبی به شبیه‌سازی موقعیت‌های تهدیدکننده مبادرت نموده‌اند، این بدان معناست که واکنش‌های احساسی ما به آن‌ها مشابه واکنش‌هایی است که در صورت مواجهه با تهدیدی واقعی تجربه می‌کنیم.
البته، از آنجایی که ما به اندازه انسان های باستانی با تهدیدات زندگی واقعی مواجه نمی شویم، تماشای فیلم های ترسناک تجربه جدیدی می باشد که به ما امکان استفاده از سیستم تشخیص تهدید ذاتی را می‌دهد. این امر نه تنها باعث می‌شود که فیلم‌های ترسناک سبب جلب توجه بیشتر مخاطبان شود، بلکه به آن‌ها اجازه می‌دهد تا چیزهایی مانند پسا آخرالزمان، تهاجمات بیگانگان و تهدید مهاجم در محیط امن را تجربه کنند. در نتیجه، فیلم‌های ترسناک راهی بی خطر برای تجربه تهدیدها و تمرین پاسخ‌های فرد به آن تهدیدها هستند.
تئوری انتقال تحریک
بر اساس این نظریه، مخاطب از ترس و تعلیق لذت می‌برد. متعاقبا، هنگامی که تعلیق به پایان می رسد و تهدید برطرف می‌شود، احساس منفی به سرخوشی تبدیل می شود.
لائوری نومنما از دانشگاه علوم اعصاب گفت: اگر در حال بازدید از یک باغ وحش هستید، و در کنار قفس تمساح یا قفس ببر یا هر چیز دیگری ایستاده اید، اگر حیوان ناگهان به سمت شما بپرد، یک واکنش وحشتناک بزرگ، بزرگ و قوی را دریافت می کنید، و احتمالا به عقب می‌پرید، زیرا این پاسخ خودکار نهایی است. مغز شما فکر می‌کند که این ممکن است تهدید کننده زندگی باشد، و بهتر است از آن دور شوید. اما پس از مدتی آرام خواهید شد زیرا خارج از قفس هستید. سیستم‌های شناختی درجه بالاتر می توانند ترس را کاهش دهند.به طور مشابه، محرک‌های ترسناک در یک فیلم ترسناک ممکن است با پایان فیلم، هیجان را از طریق حل ترس به لذت منتقل کنند.
درمان استرس با فیلم‌های ترسناک
تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد در محیط‌های درمانی بالینی از فیلم های ترسناک برای کمک به افراد مبتلا به اضطراب یا تروما استفاده می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که افرادی که تمایل به وحشت دارند، توانایی مقابله با موقعیت‌های استرس زا و اضطراب آور را دارند.
بیشتر بخوانید:
