همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: در آستانه فرارسیدن سی و ششمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی رحمه‌الله، آیین رونمایی تقریظ رهبر معظم انقلاب اسلامی بر کتاب «روح‌الله»؛ روایت مستند زندگی امام خمینی به قلم هادی حکیمیان در چهارمین آیین پاسداشت هنر و ادبیات انقلاب اسلامی برگزار شد. کتاب «روح‌الله» که روایت مستندی از دوران پرفراز و نشیب یک رهبر الهی و سیاسی است، در ۴۱۲ صفحه توسط انتشارات شهرستان ادب در سال ۱۴۰۱ منتشر شده است. نویسنده این کتاب، هادی حکیمیان با نگاهی جدید و بکر به زندگی امام‌خمینی(ره)، ضمن بازگویی لحظات سرنوشت‌ساز انقلاب، مخاطب را با زوایای جدیدی از رهبری ایشان آشنا می‌سازد. در گفت‌وگو با هادی حکیمیان، نویسنده کتاب«روح‌الله» به ویژگی‌های مختلف این اثر مستند روایی پرداخته شده است.
- با توجه به تالیف و انتشار آثار متعددی با محوریت شخصیت و زندگی بنیانگذار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره)، کتاب«روح‌الله» بر اساس چه نیاز تازه‌ای در حوزه ادبیات و تاریخ نوشته شده است؟ همچنین ایده اولیه این کتاب چگونه در ذهن شکل گرفت و به سامان رسید؟
عمده کتاب‌هایی که در مورد زندگی امام خمینی نوشته شده‌اند آثار دانشگاهی و پژوهشی صرف هستند که قابل ارایه به مخاطب عام رمان‌خوان نیست. من می‌خواستم کاری بنویسم که طیف وسیعی از مخاطبان کتابخوان را در بر بگیرد. برای همین سعی کردم کاری را بنویسم که تا سرحد امکان به داستان و رمان نزدیک باشد. در کتاب روح الله مخاطب با یک روایت روبرو است؛ روایتی در مورد یک رهبر که من سعی کردم نثری روان داشته باشد طوری که دانش‌آموزان سال‌های آخر دبیرستان، دانشجوها، زنان خانه‌دار و یک کارگر یا کاسب بازاری هم بتواند بخواند و با ان ارتباط برقرار کند. ایده این کار در زمان دانشجویی به ذهن من رسید. من داشتم مقاله‌ای درخصوص انتخابات دوره هفدهم مجلس شورای ملی در زمان دولت دکتر مصدق در سال1331 را می‌نوشتم که به طور اتفاقی با سندی جالب و تازه‌یاب روبرو شدم. امام خمینی در سال1331 نامه‌ای به یکی از روحانیون یزد نوشته و از او خواسته بود مردم را برای شرکت در انتخابات تشویق کنند. برای من خیلی جالب بود که امام سال‌ها قبل از انقلاب و تاسیس جمهوری اسلامی هم به انتخابات و رای مردم احترام می‌گذاشته. به نظرم آمد که فعالیت‌های سیاسی اجتماعی امام در قبل سال‌های چهل و یک مغفول مانده برای همین استارت این کار در ذهنم زده شد.
- از ویژگی‌های اصلی کتاب«روح‌الله» اتکای آن به منابع و تحقیقات گسترده نویسنده است. منابع اصلی تحقیقات شما در این زمینه به چه شکلی تامین شد و چقدر وقت برای این کار گذاشتید؟
من از روی علاقه شخصی اقدام به نگارش این کار کردم. از آنجایی که کتاب روح الله کل حیات امام را در بر می‌گیرد به ناگزیر ما یک مقطع صد ساله از تاریخ معاصر ایران را از نظر می‌گذرانیم. اسناد روزنامه‌ها و نشریات دوره‌های مختلف منابع تاریخ شفاهی و همین کتاب تاریخی و کتاب‌های خاطرات افراد مختلف اعم از موافق و مخالف را از نظر گذراندم. به طوری که کار تحقیق، فیش‌برداری و نگارش نهایی کار شش سال طول کشید.
- فرایند تالیف و انتشار این کتاب چه مراحلی را طی کرد و در مجموع چقدر زمان برده است؟
وقتی کار تمام چند نفر از دوستان در بنیاد تبیین اندیشه‌های امام خمینی به منظور کارشناسی کتاب را مطالعه کردند و نکاتی را تذکر دادند که به بهتر شدن اثر کمک کرد. همچنین آقای محمدقایم خانی، در موسسه شهرستان ادب قبل از چاپ کار را خواند و نکات خوبی را تذکر دادند. موسسه تنظیم و نشر آثار امام هم کار را دیدند و تایید کردند. در کل چیزی حدود یک سال طول کشید تا دوستان در موسسه شهرستان ادب کتاب را چاپ کردند.
- ویژگی قلم شما، روایتگری با نگاه داستانی و البته متکی به داده‌های تاریخی است. این ویژگی در نگارش کتاب«روح‌الله» تا به اندازه به کمک‌تان آمد و مسیر شما در رسیدن به مقصد را هموار کرد؟
من از ابتدا هم بنا نداشتم یک کار دانشگاهی و پژوهشی صرف بنویسم. اصلا بنا نبود تاریخ‌نگاری خشک و بی‌روحی که صرفا حوادث را روایت می کند به مخاطب ارایه شود. برای همین تا آن میزانی که امکانش بود اثر را با نثر روان و روایتی داستان‌گونه به سمت رمان بردم. البته من در مورد شخصیت امام خمینی مطلقا تخیل را وارد کار نکردم چون که فکر می‌کردم به غیر از نزدیکان و خانواده امام عده زیادی از افراد عادی جامعه هم از امام تصویر دارند و کوچک‌ترین لغزش من ممکن است به این تصویر خدشه‌ای وارد کند. به همین خاطر شدیداً به تاریخ وفادار بودم و سعی کردم کار مستند باشد. درعین حال جوری باشد که مخاطب عام داستانخوان را هم به خودش جذب کند.
- اگر بخش قابل توجهی از مخاطبان این کتاب را جوانان امروزی بدانیم، شما در روایتگری خود از شخصیت و مراحل زندگی حضرت امام(ره) تا چه اندازه دغدغه‌های این گروه سنی را مد نظر داشتید؟
واقعیتش بخش اصلی نگاه من به نسلی بود که بعد از فوت امام متولد شده و اساسا ایشان و زمانه رهبری‌شان را درک نکرده اند. برای همین همواره دغدغه‌های نسل جوان امروزی در ذهنم بود. اساسا این کتاب می‌خواهد به سه سوال اساسی جوان امروزی پاسخ بدهد؛ اول اینکه اصلا چه لزومی داشت در سال57 توی ایران انقلاب بشود، دوم اینکه چرا این انقلاب می بایست صبغه مذهبی داشته باشد و دیگری اینکه چرا یکی از مهم‌ترین مولفه‌های این انقلاب باید غرب‌ستیزی و امریکاستیزی باشد و سرانجام اینکه این مولفه غرب‌ستیزی و امریکاستیزی چرا تا همین امروز هم باید حفظ شود.
- به نظر شما، نوشتن درباره شخصیت‌های تاثیرگذار در نهضت اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) و خاصه شخص حضرت امام(ره) تا چه اندازه می‌تواند به غنای ادبیات و تاریخ انقلاب اسلامی کمک کند؟
امام خمینی به عنوان رهبر مبارزات انقلابی مردم ایران و بنیانگذار جمهوری اسلامی همواره مورد توجه محققان داخلی و خارجی بوده و اگر دقیق نگاه کنیم مقالات و کتاب‌هایی که درخارج در مورد ایشان نوشته شده بیشتر است. در حالی که جوان ایرانی حق دارد در مورد امام خمینی و بخصوص اندیشه‌های او بداند. ما کار پرتره یا بهتر بگویم تک‌نگاری با محوریت شخصیت امام کم داریم. به ویژه که شخصیت امام ابعاد مختلفی دارد. ایشان فقیه مدرس فیلسوف عارف شاعر و در نهایت سیاستمدار بود و جا دارد که در مورد هر کدام از ابعادشخصیت امام و آن هم در دوره‌های مختلف زندگی ایشان کتاب‌هایی نوشته شود.
- با توجه به جهان‌بینی و شخصیت بی‌مانند حضرت امام خمینی(ره)، به نظر شما نوشتن کتابی بر اساس شخصیت و زندگی ایشان تا چه اندازه در تربیت نسل جدید جوانان انقلابی موثر است؟
در مورد زندگی شخصی امام کم و بیش کتاب‌های خوب داریم. در حوزه خاطرات هم آثار خوبی داریم که افراد مختلف اعم از اعضای خانواده تا شاگردان، رجال سیاسی داخلی و خارجی و حتی پاسداران یا خادم یا پزشکان امام هم خاطرات‌شان را در مورد امام ثبت کرده اند، ولی در حوزه اندیشه‌های امام اعم ازاندیشه سیاسی آرا و نظرات فلسفی یا عرفانی امام کمتر کار شده و برای انتقال آرمان‌های امام و انقلاب جا دارد که نسل جوان را با اندیشه‌های امام آشنا کنیم.
- جایگاه امروزی و همچنین چشم‌انداز ادبیات انقلاب اسلامی را، با توجه به شرایط کنونی منطقه و موقعیت جهان اسلام، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوب انقلابات مهم دنیا مثل انقلاب کبیر فرانسه یا انقلاب روسیه با ادبیات و در قالب داستان و رمان به جهان معرفی شدند در حالی که ما اثر شاخص و جامع با موضوع انقلاب اسلامی نداریم. روند تحولات منطقه خاورمیانه و جهان اسلام هم این سال‌ها شتاب زیادی گرفته و هر آن امکان دارد ما دچار گسست نسلی شویم و در صورت عدم توجه کافی به حوزه ادبیات انقلاب ممکن است با نسلی روبرو باشیم که با ارزش‌هایی مانند انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بیگانه باشد.
- یکی از افتخارات کتاب«روح‌الله» برخورداری از تقریظ مقام معظم رهبری است. این مسئله را در موفقیت‌های این اثر ادبی و تاریخی چگونه ارزیابی می کنید؟
من این کار را به سفارش جایی شروع نکردم بلکه صرفا بر اساس علایق و دغدغه‌های شخصی سراغ آن رفتم. طبیعتا بعد از چاپ کتاب هم توقعی از کسی یا جایی برای حمایت اثر نداشتم، ولی وقتی شنیدم رهبر انقلاب این کتاب را خوانده و پسندیده‌اند مسلما خوشحال شدم. بالاخره ایشان فارغ از اینکه بالاترین مقام سیاسی و مذهبی هستند، از سال‌های قبل انقلاب به عنوان یک شخصیت فرهنگی کتابخوان و اهل‌فن در حوزه ادبیات شناخته می‌شدند. برای همین توجه ایشان به کتاب«روح‌الله» باعث امید و دلگرمی من شد. مسلما بخش عمده اقبال جامعه کتابخوان و جوان به این کتاب به موجب تقریظ رهبری بوده و من این مساله را در ایام نمایشگاه کتاب شاهد بودم.
- هر نکته یا موضوعی که فکر می‌کنید لازم است در این گفت و گو بیان شود، اما در سئوال‌ها مطرح نشده است.
جناب آقای علی‌محمد مودب، مدیرعامل محترم موسسه شهرستان ادب، آقای علی‌اصغر عزتی پاک، مدیر داستان موسسه شهرستان ادب، دوست عزیزم آقای محمدقایم خانی و در نهایت مهندس امین اکبری مدیر انتشارات شهرستان ادب به همراهی همکاران‌شان زحمات زیادی برای چاپ و نشر این کتاب کشیدند که جا دارد از همه آنها تشکر کنم. همین طور از شما که فرصت این گفت‌وگو را فراهم کردید. متشکرم.
