در حالی که گزارش های رسانه های امریکایی همگی حول یک محور ضرورت «توقف غنی سازی در ایران» قرار دارد مقام های متعدد ایرانی در چند هفته اخیر تاکید کرده اند که با یک ساعت توقف غنی سازی در ایران هم موافقت نخواهند کرد و این بدان معناست که اصرار بر غنی سازی صفر در ایران به معنای به سمت ایستگاه شکست بردن مذاکرات خواهد بود.
خبر ارسال پیشنهاد آمریکا به ایران در ساعاتی منتشر شد که انتشار بخش هایی از گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران، تهران و تروئیکای اروپایی به علاوه ایالات متحده را در آستانه تنشی تازه قرار داده است.
در تازه ترین گزارش دوره ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو درباره برنامه هسته ای ایران ادعا شده که ذخیره اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد ایران به ۴۰۸.۶ کیلوگرم (۹۰۰.۸ پوند) افزایش یافته است. این میزان، تقریباً ۵۰ درصد بیشتر از ذخیره اعلام‌شده در گزارش قبلی فوریه است که ۶۰۵.۸ پوند بود. آژانس در گزارش خود هشدار داده است که تنها ۴۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۹۰ درصد کافی است تا یک بمب هسته‌ای تولید شود. به همین دلیل، این میزان ذخیره ایران می‌تواند برای تولید ۹ تا ۱۰ بمب بالقوه کافی باشد البته اگر غنی‌سازی تا خلوص تسلیحاتی ادامه یابد.
به گزارش ایرنا، ادعاهای فوق درباره توانمندی هسته ای ایران در حالی مطرح شده که برنامه هسته ای ایران به عنوان عضو معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته ای (ان پی تی) تحت نظارت های پادمانی آژانس قرار دارد و در سرتاسر گزارش جدید مدیرکل نیز، نکته ابهام آمیزی در رابطه با فعالیت‌های جاری هسته‌ای ایران و یا انحراف در فعالیت‌ها و مواد هسته ای وجود ندارد.
رافائل گروسی، دبیرکل آژانس در توضیح این گزارش ادعا کرد که این افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده نشان‌دهنده نیاز جدی به حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران از طریق توافقی قوی و جامع از بازرسی‌ها است که بتواند شفافیت برنامه هسته ای ایران را تضمین کند.
در اینسوی میدان، ایران گزارش آژانس را «نامعتبر، متناقض و متکی به منابع اطلاعاتی غیرقابل اعتماد» خوانده و آن را به عنوان «ابزاری سیاسی برای فشار» محکوم کرده است. وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران در بیانیه‌ای مشترک این گزارش را به شدت رد کردند و آن را «غیرحرفه‌ای» و «سیاسی» دانستند.
وزیر خارجه کشورمان نیز نیز پیش از این در توییتی نوشته بود که ایران آماده راه‌حل دیپلماتیک است، اما توافق باید شامل لغو کامل تحریم‌ها و حفظ حقوق هسته‌ای ایران، از جمله حق غنی‌سازی، باشد.
یکی از چالش‌های بزرگ مذاکرات، اختلاف نظر درباره غنی‌سازی اورانیوم است؛ آمریکا خواستار توقف کامل پروسه غنی سازی در داخل ایران است، در حالی که ایران این حق را حق مسلم خود می‌داند و حاضر به چشم‌پوشی از آن نیست. این موضوع باعث شده که مذاکرات در دور پنجم که در ۲۳ ماه مه در رم برگزار شد و عراقچی آن را «یکی از حرفه‌ای‌ترین» جلسات خوانده بود، به نتیجه نرسد و تاریخ دور ششم هنوز مشخص نشده است.
در حالی که به نظر می رسد اصرار ایالات متحده بر غنی سازی صفر در ایران، تهران و واشنگتن و البته طرف عمانی به عنوان واسطه این رایزنی ها را در بن بست گرفتار کرده، راهکارهای پیشنهادی تهران مبنی بر تمرکز دو طرف بر جزئیات غنی سازی در ایران و مسیرهای متعدد و متنوع پیش رو برای نظارت بر برنامه هسته ای ایران می تواند گره گشا باشد.
در همین حال، زنگ خطر درباره تشدید تنش‌ها در منطقه افزایش یافته است. رژیم اسرائیل که برنامه هسته‌ای ایران را «تهدیدی مستقیم برای امنیت خود می‌داند» در قالب پروژه ایران هراسی بارها هشدار داده که ممکن است دست به حمله نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران بزند.
دفتر بنیامین نتانیاهو روز شنبه پس از انتشار بخش هایی از گزارش محرمانه آژانس در رسانه ها در بیانیه‌ای این گزارش را «وخیم» توصیف کرده و با تکرار ادعاهای بی پایه و اساس درباره ماهیت برنامه هسته ای ایران «از جامعه بین‌المللی خواسته برای توقف برنامه هسته‌ای ایران وارد عمل شود. »
همزمان با انتشار اخباری درباره تلاش نتانیاهو برای تاثیرگذاری بر روند دیپلماسی میان ایران و آمریکا، رسانه های آمریکایی می گویند که رئیس جمهور آمریکا به اسرائیل درباره حمله نظامی به ایران هشدار داده است. این رسانه ها با استناد به تنش میان نتانیاهو و ترامپ در آخرین مکالمه تلفنی می گویند که رئیس جمهور امریکا این نگرانی را دارد که حمله اسرائیل ممکن است روند دیپلماتیک را مختل کند.
مجموعه تحولات از ارائه نخستین پیشنهاد مکتوب امریکا به ایران در حوزه هسته ای و رفع تحریم تا شمارش معکوس برای برگزاری جلسه دوره ای شورای حکام و بررسی دو گزارش دوره ای و جامع مدیر کل درباره برنامه هسته ای ایران، از تلاش های رژیم اسرائیل برای تخریب روند دیپلماسی با ایران تا بیم کشورهای منطقه از آغاز جنگی فراگیر که پای آنها را به هم به عنوان میزبان های پایگاه های نظامی آمریکا به میدان خواهد کشید، همه حاکی از آن است که مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مرحله حساسی قرار دارد. آمریکا با فشار حداکثری و پیشنهاد رسمی جدید، تلاش میکند ایران را به توقف غنی‌سازی و پذیرش شرایط خود وادار کند، در حالی که ایران همچنان بر حفظ حقوق هسته‌ای به شمول غنی‌سازی در داخل تأکید دارد.
هرچند که عدم مشخص شدن زمان و مکان دور ششم مذاکرات نشان از پیچیدگی تلاش ها در مسیر یافتن راه‌حل دیپلماتیک دارد و می توان گفت که آینده این مذاکرات هنوز نامعلوم است اما به نظر می رسد پیامدهای سیاسی، امنیتی و اقتصادی که شکست این مذاکرات برای بازیگران حاضر در منطقه غرب آسیا و البته اروپا و ایالات متحده دارد همه را به تکاپویی بیست و چهار ساعته برای پیروزی دیپلماسی بر گزینه های دیگر واداشته است.
بدر بوسعیدی، وزیر خارجه عمان که روز گذشته پیشنهاد مکتوب استیو ویتکاف را در تهران در اختیار وزیر خارجه قرار داد پس از پایان دور پنجم مذاکرات در رم در حساب کاربری خود در شبکه ایکس از تداوم تلاش ها برای رسیدن تهران و واشنگتن به توافقی «محترمانه و پایدار» سخن گفت، کلید رسیدن به چنین توافقی پذیرش راه حلی مبتنی بر برد - برد است که در سایه آن هم تهران از رفع موثر تحریم منتفع شود و هم دونالد ترامپ در واشنگتن بتواند ادعای رسیدن به توافقی متفاوت از برجام را مطرح کند.
در این نقشه راه، اصرار بر غنی سازی صفر در ایران که به وضوح به عنوان خط قرمز غیرقابل عبور اعلام شده فرجامی جز تطویل روند مذاکرات و تاثیرپذیری این روند از روندهای تخریبی طراحی شده توسط مخالفان دیپلماسی نخواهدداشت.
