نورا حسینی: نیمه تابستان دو سال پیش، نخستین تلاش‌های شهرداری تهران برای پس گرفتن ساختمان «ورشو» از «خانه اندیشمندان علوم انسانی» آغاز شد. شهرداری معتقد بود این بنا باید در اختیار همه جریان‌های فکری قرار گیرد و روند واگذاری آن، غیرقانونی بوده است. ساختمانی که از سال ۱۳۹۲ در اختیار این مؤسسه قرار داشت، حالا در آستانه اجرای حکم تخلیه است؛ حکمی که هنوز مشخص نیست چه زمانی اجرایی خواهد شد.

علیرضا غریب‌دوست، دبیر انجمن حقوق‌شناسی، در یادداشتی درباره اخطارهای اولیه شهرداری در سال ۱۴۰۲ نوشته است که شهردار جدید با لحن ملایمی خواسته بود که «مثل انسان‌های بی‌آزار» ساختمان را تخلیه کرده یا مدیریت آن را واگذار کنند. او روایت می‌کند که عصر ۱۳ مرداد همان سال، نیروهای اجرایی شهرداری با رفتار تند وارد ساختمان شدند و آن را ـ با وجود قرارداد رسمی ـ تصرف کردند. آن‌ها به مدیران خانه و دانشجویان داوطلب دستور دادند وسایلشان را جمع کنند و از ساختمان خارج شوند. قفل اتاق‌ها را تعویض کردند، نگهبانان را تغییر دادند و خودشان در محل استقبال از سخنرانان مستقر شدند. این اقدام شهرداری البته با واکنش مواجه شد و عقب‌نشینی کرد، اما پیگیری قضایی ادامه یافت.

پیگیری های لازم جهت تحویل گرفتن ملک در دستور کار

در ابتدا، حکم قطعی شعبه ۱۰ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به نفع خانه اندیشمندان صادر شد و شهرداری به ایفای تعهدات قراردادی محکوم شد. اما با پذیرش اعاده دادرسی ویژه از سوی شهرداری و تأیید ریاست قوه قضائیه، شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور، رأی پیشین را نقض و حکم تخلیه را صادر کرد.

این خبر به نقل از رییس مرکز حقوقی شهرداری تهران این گونه روایت شده بود: موفقیت در ابطال قرارداد غیرقانونی ساختمان و ملکی ارزشمند در محدوده شهرداری منطقه ۶ تهران پس از ۱۰ سال. دراین خبر تلاش اندیشمندان، اساتید دانشگاه و اهالی رسانه را بسیج ابزارهای رسانه ای برای مظلوم نمایی و القاء ذی حقی توصیف کرده و اعلام کرده بوند که با تلاش های مستمر مدیران و کارشناسان مرکز حقوقی و با طرح دعوا و حضور موثر در جلسات دادگاه عمومی حقوقی و تجدید نظر استان تهران، غیر قانونی بودن قرار داد منعقده با موسسه خصوصی مذکور اثبات و در نهایت دادگاه عمومی حقوقی و نیز دادگاه تجدید نظر استان تهران به اتفاق، با صدور رای قطعی، باطل بودن قرارداد را احراز و به طرفین ابلاغ کردند.

مقداد محتشم آرا، رئیس مرکز حقوقی شهرداری تهران، با اعلام این خبر گفته بود: با توجه به رای صادره قطعی، پیگیری های لازم جهت تحویل گرفتن ملک در دستور کار قرار دارد.

نیروهایی که دو سال پیش به حکم قانون مجبور به ترک خانه اندیشمندان شده بودند حالا حکم تخلیه خانه را دارند. فعلا حکم تخلیه متوقف است اما محمد امین توکلی زاده؛ معاون اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران می گوید: روند قانونی در خصوص خانه اندیشمندان اجرایی می شود.  

معاون شهردار تهران ادامه می دهد: خانه اندیشمندان قطعاً به فعالیت خود ادامه خواهد داد و طبق دستور شهردار تهران، فضای گسترده‌تر و محیط بازتری برای حضور و فعالیت همه نحله‌های فکری در آن پیش‌بینی شده از عزیزانی که در حال حاضر در این مجموعه فعال هستند نیز استقبال خواهیم کرد تا بخشی از فعالیت‌ها را برعهده بگیرند و کمک کنند تا دایره بزرگ‌تری از حوزه اندیشه، نخبگان و فرهیختگان شهرمان بتوانند از این ظرفیت بهره‌مند شوند.

او درخصوص این که حکم تخلیه برای خانه اندیشمندان اجرایی می شود یا نه هم توضیح می دهد: بخش حقوقی شهرداری در حال پیگیری موضوع است تا اگر در گذشته اقدامی برخلاف قانون صورت گرفته باشد، این روند اصلاح شده و به فرآیندی قانونی تبدیل شود. هدف ما این است که مجموعه خانه اندیشمندان در چارچوبی قانونی و شفاف، در اختیار طیف وسیعی از نخبگان، اندیشمندان و فرهیختگان قرار گیرد. قطعاً بخشی از این مجموعه نیز همچنان در اختیار عزیزانی خواهد بود که طی سال‌های گذشته در این حوزه تلاش کرده و زحمت کشیده‌اند.

لجبازی، الگوی سیاسی آقای زاکانی است

مهدی اقراریان رییس کمیته نظارت شورای شهر تهران از روندی که شهرداری درخصوص خانه اندیشمندان طی کرده انتقاد می‌کند، او خبرآنلاین می‌گوید: درخصوص برخورد با موضوع خانه اندیشمندان علوم انسانی، شاهد نوعی کج‌سلیقگی بودیم. ورود این موضوع به مباحث قضایی و برخوردی که صورت گرفته، به نظر من نادرست است. من اطلاع دارم که جمعی از اعضای شورای شهر تهران با این روند مخالف هستند. متأسفانه، در شهرداری تهران شاهد نوعی رویکرد مبتنی بر لجبازی هستیم؛ همان‌طور که در موضوع پارک قیطریه هم این رویکرد را مشاهده کردیم و در سایر موارد نیز بعضاً به چشم می‌خورد.

این رفتار ناشی از الگوی سیاسی آقای دکتر زاکانی است؛ کسی که خطاب به رقیب انتخاباتی‌اش، آقای پزشکیان، گفت: «نمی‌گذارم شما رئیس‌جمهور شوید...» یا تعابیری از این دست. برخورد با خانه اندیشمندان علوم انسانی را برخوردی سیاسی و غیرمنطقی می‌دانم. ما باید اجازه بدهیم که خانه اندیشمندان بر اساس سلیقه و نگاه خود، مسیرش را ادامه دهد.

اقراریان یادآورمی کند: در حال حاضر در کشور ظرفیت‌ها و فرصت‌های گوناگون و متنوعی وجود دارد. کسانی که دیدگاه‌های متفاوتی دارند، از این امکانات می‌توانند استفاده کنند. ما باید تکثر در شهر تهران را به رسمیت بشناسیم؛ معتقدم جریان رقیب سیاسی‌مان را نیز باید به رسمیت بشناسیم. اگر امروز فرصتی در اختیار ما قرار گرفته، نباید آن را برای انتقام‌گیری از رقیب سیاسی‌مان استفاده کنیم. این اصل باید در مورد همه جناح‌های سیاسی کشور رعایت شود. متأسفانه در دوره پنجم شورای شهر نیز شاهد بداخلاقی‌هایی بودیم که آن زمان هم به آن‌ها انتقاد داشتیم؛ به‌ویژه در حوزه برخی از واگذاری‌ها. فکر می‌کنم همان بداخلاقی‌ها امروز نیز توسط برخی افراد، علی‌رغم میل بخشی از اعضای شورا، دنبال می‌شود. می‌خواهم تأکید کنم که لجبازی با حوزه فکر و اندیشه به نتیجه نخواهد رسید و این مسئله به سرمایه اجتماعی شهر تهران و شهرداری لطمه خواهد زد.  

شهرداری تهران را محلی برای آزمون و خطا و کارآموزی خود قرار داده

در نبود زاکانی، تهران روزهای نسبتاً بهتری را تجربه کرد

رییس کمیته نظارت شورای شهر تهران با بیان این که شهرداری تهران در این دوره مدیریتی، در میان بخش‌های مختلف جامعه دچار آسیب شده می گوید :  بزرگ‌ترین آسیبی که شهرداری دیده در حوزه سرمایه اجتماعی درون‌سازمانی بوده؛ آن‌هم به‌واسطه به‌کارگیری برخی از شهرداران فاقد تجربه، مانند خود آقای دکتر زاکانی. به نظر من ایشان شهرداری تهران را محلی برای آزمون و خطا و کارآموزی خود قرار داده‌اند؛ شاید هم این کارآموزی را مقدمه‌ای برای رسیدن به کرسی‌های بالاتر می‌دانند. اگر بپرسید این ادعا بر چه اساسی مطرح می‌شود، نیازی به بازگشت به گذشته نیست. همین انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر ـ که بیش از یک سال از آن نمی‌گذرد ـ خود گواه این مدعاست. در شرایطی که تهران با چالش‌های گوناگونی مواجه بود، شهردار تهران سودای ریاست‌جمهوری در سر داشت. و ما دیدیم که در نبود آقای دکتر زاکانی، تهران روزهای نسبتاً بهتری را تجربه کرد. اگر از من بپرسند بهترین روزهای شهرداری تهران چه زمانی بود، خواهم گفت همان روزهایی که آقای زاکانی و تیمشان مشغول فعالیت‌های انتخاباتی بودند و شهر فرصتی برای نفس کشیدن پیدا کرده بود.

تخاصم با افرادی که نگاه متفاوتی نسبت به جریان سیاسی غالب دارند، به جایی نخواهد رسید

اقراریان تاکید می کند: باور من این است که آقای دکتر زاکانی فقط نماد گروهی از مدیرانی است که نگاهشان به شهر و شهروندان متفاوت است. توصیه‌ام به مجموعه معاونت فرهنگی و اجتماعی این است که مسیر تقابل و تخاصم با افرادی که نگاه متفاوتی نسبت به جریان سیاسی غالب دارند، به جایی نخواهد رسید. این حرکت، حرکتی اشتباه و نادرست است که تا امروز دلسوزان بسیاری تلاش کرده‌اند جلوی آن را بگیرند. ما نباید اجازه بدهیم این مسئله به یک معامله سیاسی تبدیل شود یا شاهد گروکشی در این زمینه باشیم.

 اما علیرضا نادعلی عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران خوشبین است که فعالیت های خانه اندیشمندان ادامه داشته باشد. او می گوید : مدتی پیش که موضوع را از معاونت فرهنگی و اجتماعی پیگیری کردم نگاهشان این بود که ما مقابل فعالیت ها  در خانه اندیشمندان علوم انسانی نیستیم، ولی سعی می‌کنیم گروه‌های بیشتری در همین رشته‌ها و در همین اتمسفر استفاده شود و تنها عده ای خاص از آن استفاده نکنند.  

ماجرای خانه اندیشمندان نه صرفاً یک نزاع حقوقی، که روایتی از تقاطع سیاست، فرهنگ، قانون و نگاه‌های متفاوت به حق استفاده از فضاهای عمومی است. این خانه، حالا بیش از هر زمان دیگری، تبدیل به نماد تقابل سلیقه‌ها و قدرت‌ها در پایتخت شده است؛ خانه‌ای که هم می گویند حکم قانونی را برای آن اجرایی می کنند  و هم وعده تعامل می دهند.

۲۳۳۲۳۳