معدن طلای زرشوران، واقع در ۳۵ کیلومتری شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی، به عنوان بزرگ‌ترین معدن طلای ایران و یکی از بزرگ‌ترین معادن روباز خاورمیانه شناخته می‌شود. این معدن در نزدیکی منطقه تاریخی تخت سلیمان قرار دارد و از نظر زمین‌شناسی، به دلیل شباهت به کانسارهای نوع کارلین، مورد توجه ویژه‌ای در مطالعات اکتشافی قرار گرفته است.
بر اساس مطالعات زمین‌شناسی، ذخیره قطعی معدن زرشوران حدود ۴ میلیون تن کانسنگ با عیار متوسط ۵.۸ گرم در تن برآورد شده است. همچنین، ذخیره احتمالی این معدن تا ۱۰۰ میلیون تن با عیار متوسط ۵ گرم در تن تخمین زده می‌شود. این ذخایر، معادل بیش از ۱۱۰ تن طلای خالص هستند که بالاترین میزان ذخیره طلا در کشور به شمار می‌رود.
کارخانه استحصال طلای زرشوران با ظرفیت تولید سالانه حدود ۳ تن شمش طلا، در سال ۱۳۹۳ به بهره‌برداری رسید. این کارخانه همچنین توانایی تولید ۲.۵ تن نقره و ۱ تن جیوه در سال را دارد. برنامه‌ریزی‌ها برای احداث فاز دوم کارخانه با هدف افزایش ظرفیت تولید به حدود ۶ تن در سال در دست اجراست.
عملیات اکتشاف معدن زرشوران از دهه ۱۳۷۰ آغاز شد و در سال ۱۳۸۰ به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) واگذار گردید. از سال ۱۳۹۰، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به طور جدی پروژه ساخت کارخانه را آغاز کرد و در آبان ۱۳۹۳، این مجتمع به طور رسمی افتتاح شد.
معدن زرشوران نقش مهمی در اقتصاد منطقه‌ای و ملی ایفا می‌کند. این معدن با ایجاد اشتغال برای صدها نفر در منطقه تکاب، به کاهش بیکاری و رونق اقتصادی محلی کمک کرده است. همچنین، تولید طلا در این معدن به کاهش وابستگی کشور به واردات طلا و افزایش درآمدهای ارزی از طریق صادرات کمک می‌کند.
با وجود ظرفیت‌های بالای این معدن، چالش‌هایی نظیر نیاز به فناوری‌های پیشرفته برای افزایش بهره‌وری، مسائل زیست‌محیطی و مدیریت پسماندها وجود دارد. با این حال، با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و اجرای طرح‌های توسعه‌ای، می‌توان بهره‌برداری بهینه‌تری از این منبع ارزشمند داشت.
در جدول زیر، اطلاعات کلیدی معدن زرشوران به صورت خلاصه آمده است:
| عنوان | توضیحات |
|---|---|
| موقعیت جغرافیایی | ۳۵ کیلومتری شهرستان تکاب، استان آذربایجان غربی |
| نوع معدن | روباز (Open Pit) |
| ذخیره قطعی طلا | حدود ۴ میلیون تن کانسنگ با عیار متوسط ۵.۸ گرم در تن |
| ذخیره احتمالی | بیش از ۱۰۰ میلیون تن با عیار متوسط حدود ۵ گرم در تن |
| میزان طلای قابل برداشت | بیش از ۱۱۰ تن طلای خالص |
| سال افتتاح کارخانه استحصال | ۱۳۹۳ |
| ظرفیت تولید سالانه طلا | حدود ۳ تن (قابل افزایش به ۶ تن با احداث فاز دوم) |
| ظرفیت تولید نقره | حدود ۲.۵ تن در سال |
| ظرفیت تولید جیوه | حدود ۱ تن در سال |
| تعداد اشتغال‌زایی مستقیم | بیش از ۵۰۰ نفر (تخمینی) |
| ارگان بهره‌بردار | شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو)، زیرمجموعه ایمیدرو |
| مزایا | بزرگ‌ترین ذخیره طلای ایران، اشتغال‌زایی، ارزآوری، کاهش واردات طلا |
| چالش‌ها | نیاز به فناوری پیشرفته، دغدغه‌های زیست‌محیطی، مدیریت باطله و پسماند |
معدن طلای زرشوران یکی از بزرگ‌ترین ذخایر طلای ایران و خاورمیانه است که در نزدیکی تکاب واقع شده و نقش مهمی در تأمین طلا و توسعه اقتصادی منطقه دارد. این معدن با ظرفیت بالای استخراج، به صادرات و ارزآوری نیز کمک می‌کند. احداث کارخانه فرآوری مدرن، زمینه تولید صنعتی طلا، نقره و جیوه را فراهم کرده است. زرشوران فرصت‌های شغلی بسیاری ایجاد کرده و در کاهش بیکاری منطقه مؤثر بوده است. در کنار مزایا، چالش‌هایی مانند حفظ محیط‌زیست و نیاز به فناوری پیشرفته نیز مطرح است. با مدیریت ایمیدرو و طرح‌های توسعه‌ای، آینده این معدن امیدبخش است. زرشوران نمونه‌ای موفق از ظرفیت‌های معدنی ایران محسوب می‌شود.
