در لوله و اتصالات صنایع غذایی، انتخاب متریال مناسب، نقش حیاتی در تضمین کیفیت، ایمنی و بهداشت محصولات دارد. در این میان، دو گرید پرکاربرد استنلس استیل، یعنی 304 و 316، بیشترین استفاده را در خطوط تولید مواد غذایی دارند. لوله استیل ۳۱۶ به دلیل پایداری بیشتر در برابر محیط های شیمیایی و اسیدی و مقاومت بالاتر در برابر خوردگی، گزینه بهتر و البته گران‌تری برای خطوط لوله کشی صنایع غذایی است. در ادامه به چند فاکتور مهم برای انتخاب لوله استیل مناسب میپردازیم.
در نگاه اول، به دلیل قیمت بالاتر لوله استیل ۳۱۶ (به گزارش: استیل مال) انتخابی گران تر به نظر می‌رسد. اما در ارزیابی کلی هزینه چرخه عمر، دوام بیشتر، کاهش خوردگی و نیاز کمتر به تعمیرات، این اختلاف هزینه را در میان‌مدت جبران می‌کند.
لوله استیل 304 شامل حدود 18 درصد کروم و 8 درصد نیکل است که مقاومت قابل توجهی در برابر خوردگی ایجاد می‌کند. اما نقطه تمایز اصلی استیل 316، حضور عنصر مولیبدن است. افزودن 2 تا 3 درصد مولیبدن در استیل 316، مقاومت آن در برابر محیط‌های کلردار و اسیدی را تا حد چشمگیری افزایش می‌دهد.
| عنصر | درصد در استیل 304 | درصد در استیل 316 |
|---|---|---|
| کروم (Cr) | 18-20٪ | 16-18٪ |
| نیکل (Ni) | 8-10.5٪ | 10-14٪ |
| مولیبدن (Mo) | — | 2-3٪ |
| کربن (C) | ≤ 0.08٪ | ≤ 0.08٪ |
لوله استیل 316 در تماس مداوم با محلول‌های شور و اسیدی مانند آب‌نمک، سرکه و مرکبات، عملکرد بهتری نسبت به لوله 304 دارد و میزان تخریب سطحی آن تا 50٪ کمتر گزارش شده است. این تفاوت در خطوط تولید محصولات دریایی، ترشی‌جات، و حتی لبنیات با pH پایین اهمیت زیادی پیدا می‌کند. برای مثال تعویض لوله‌های 304 با 316 باعث کاهش محسوس رسوب‌گیری و هزینه‌های نگهداری میشود.
هر دو آلیاژ طبق استانداردها برای تماس با مواد غذایی تأیید شده‌اند. با این حال، تولیدکننده تجهیزات فرآوری مواد غذایی، استیل 316 در محیط‌هایی که ضدعفونی مکرر با اسیدها و کلرین انجام میشود، انتخاب توصیه‌شده‌تری است.
استنلس استیل 304، با ترکیب حدود 18٪ کروم و 8٪ نیکل، پرمصرف‌ترین گرید استنلس استیل است. این آلیاژ به دلیل مقاومت مناسب در برابر خوردگی و قیمت مقرون‌به‌صرفه، در بسیاری از تجهیزات صنایع غذایی مانند مخازن، میزهای کار و تجهیزات بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، در محیط‌هایی که در معرض مواد شیمیایی قوی، نمک یا اسیدهای آلی هستند، مقاومت 304 ممکن است کافی نباشد و خطر خوردگی افزایش یابد.
استنلس استیل 316 با افزودن حدود 2٪ مولیبدن به ترکیب خود، مقاومت بالاتری در برابر خوردگی، به‌ویژه در برابر کلریدها و اسیدهای قوی، ارائه می‌دهد. این ویژگی‌ها، 316 را به گزینه‌ای ایده‌آل برای کاربردهایی مانند خطوط تولید محصولات دریایی، لبنیات، آب‌میوه‌ها و سایر محیط‌های خورنده تبدیل کرده است.
| ویژگی‌ها | استیل 304 | استیل 316 |
|---|---|---|
| مقاومت به خوردگی | مناسب | بسیار بالا |
| مقاومت در برابر کلریدها | محدود | عالی |
| قیمت | اقتصادی‌تر | گران تر |
| کاربردها | تجهیزات عمومی | محیط‌های خورنده |
در صنایع غذایی، استفاده از متریال نامناسب می‌تواند منجر به آلودگی محصولات، کاهش عمر مفید تجهیزات و افزایش هزینه‌های نگهداری شود. بنابراین، انتخاب آلیاژ مناسب با توجه به شرایط فرآیندی، نوع محصول و محیط کاری، امری ضروری است.
