همشهری آنلاین_فاطمه عسگری‌نیا:خریداران و مشتریان این آگهی‌ها چه کسانی هستند؟ عمدتا افرادی که از افزایش نجومی کرایه خانه در این شهرفرنگ جانشان به لب رسیده و به هر قیمتی می‌خواهند سقفی بالای سرشان باشد؛ فرقی نمی‌کند این سقف حتی در قسمت مشاع ساختمان باشد و ساخت‌وسازش هم غیرمجاز! این حرف را مشاوران املاک منطقه۱۵ تهران می‌زنند و معتقدند اکثر خریداران جوان خانه که وسعشان به خرید واحدهای آپارتمانی نمی‌رسد، ترجیح می‌دهند سرمایه‌شان را در قالب واحدهای پیلوتی یا پشت‌بامی حفظ کنند. اپلیکشن‌های خرید و فروش خانه را که بالا و پایین می‌کنیم، تعداد پشت‌بام‌های اجاره‌ای و فروشی کم نیست؛ به‌خصوص در مناطق کم‌برخوردار تهران از خاک‌سفید گرفته تا شوش و مولوی و حوالی بازار. خیلی از مالکان هم که حالا دل از پشت‌بام خود کنده‌اند و با تبدیلش به سوئیتی قابل سکونت برای حداقل یکی دو نفر آن را در دیوار آگهی کرده‌اند حاضر به مبادله کالا به کالا هستند؛ یعنی یک خودرو به قیمت پشت‌بامشان بگیرند و به جای لذت خوابیدن در پشت‌بام آنهم در تابستان به رسم قدیم، ویراژرفتن در خیابان‌های پرترافیک شهر را جایگزین کنند.
بیشتر بخوانید:جوهر به جان
وسط سالن‌های لوکس
پشت‌بام‌نشینی از کی شروع شد؟
موضوع پشت‌بام‌فروشی در ایران مدتی است که مطرح شده گواهمان هم مباحث داغی است که در شبکه‌های مجازی مطرح است. گفت و شنودها حکایت از آن دارد که قیمت پشت‌بام‌ها در بعضی مناطق به متری ۳۷ تا ۴۷ میلیون تومان رسیده و حتی در منطقه خاک‌سفید، قیمت یک پشت‌بام تا ۳.۷میلیارد تومان هم اعلام شده است. جامعه‌شناسان هم در همین فضای مجازی در برابر این موضوعات جبهه گرفته‌اند و این موضوع را زنگ خطری برای آینده بازار مسکن می‌دانند؛ چون نشان‌دهنده بحران شدید مسکن و افزایش حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ است. این پدیده البته از سال‌ها پیش وجود داشته است. مثلا در سال۱۳۹۸، گزارش‌هایی از اجاره پشت‌بام‌ها در تهران منتشر شد و شهردار منطقه۲۲ هم آن موقع تأیید کرد که در مناطق کم‌برخوردار، مالک‌ها پشت‌بام‌هایشان را به افراد فقیر اجاره می‌دهند. در سال۹۹ هم گزارش‌هایی بود که در محله‌هایی مثل گلابدره و شمیران‌نو، پشت‌بام‌ها به‌صورت غیرقانونی فروخته یا اجاره داده می‌شود و ساخت‌وسازهای شبانه رواج دارد. اما حالا به‌نظر می‌رسد با افزایش قیمت‌ها، این موضوع خیلی پررنگ‌تر شده است.
بیشتر بخوانید: درباره بازار پر تحرک خرید و فروش موتور برق برای مصرف روزانه مردم عادی
پشت‌بام نشینی در بالاشهر و پایین‌شهر
قصه پشت‌بام‌نشینی در بالاشهر و پایین‌شهر البته خیلی فرق می‌کند؛ بالای شهر پشت‌بام‌نشینی برای خودش تعابیر شیک و باکلاسی دارد که از آن به‌عنوان روف‌گاردن یا پنت‌هاوس یاد می‌کنند! قیمت‌هایشان هم گاهی از خانه‌های لوکس منطقه گران‌تر است. مثلا قیمت یک پنت‌هاوس در محله جردن ۵۴ میلیارد تومان آگهی شده است؛ یعنی متری ۱۸۰ میلیون تومان! با ویوهای ابدی و امکاناتی که خیلی از مردم در خواب هم نمی‌بینند. یا در آگهی دیگری پنت‌هاوسی در کوهک ۱۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است! اما قصه پشت‌بام‌نشینی در پایین‌شهر قصه غم‌انگیزی است. آنهم در قالب سوئیت‌هایی که یا امکانات کامل ندارند یا همه امکانات را به‌صورت ساندویچی در هم دارند. یکی از مشاوران املاک منطقه ۱۰ می‌گوید در این منطقه اغلب مشتریان پشت‌بام‌ها کارگران مهاجری هستند که وسعشان دیگر به اجاره خانه نمی‌رسد. ترجیح می‌دهند به جای کرایه میلیونی خانه‌ها پول‌هایشان را روی هم بگذارند و یک پشت‌بام ساخته‌شده بخرند اینطور دیگر دردسر جابه‌جایی در سال را هم ندارند؛ به‌خصوص امسال که جبهه‌گیری‌ها علیه این کارگران و خانواده‌هایشان هم بیشتر شده است. البته ایرانی‌هایی هم که فکر می‌کنند با خرید حداقل پشت‌بام سقفی را بالای سر خواهند داشت کم نیست اما ایرانی‌ها به امکاناتی که خانه دارد بیشتر اهمیت می‌دهند بنابراین خانواده‌های ایرانی خیلی کمتر سراغ پشت‌بام‌های ساخته‌شده می‌روند.
انتشار آگهی برای ترویج پشت‌بام‌نشینی
«آگهی‌های مسکن که اغلب در پلتفرم‌ها منتشر می‌شود، وجود خارجی ندارد و هدف از انتشار آنها ترویج سکونتگاه‌های دور از شأن مردم و به‌هم‌ریختن این بازار است!» این صحبت‌های مجید گودرزی، کارشناس مسکن است؛ کسی که معتقد است اگر دولت‌ها به وظایف خود در حوزه مسکن به‌خوبی عمل می‌کردند، امروز مردم مجبور نبودند ۹۰ درصد درآمد خود را ماهانه در این بخش هزینه کنند. او می‌گوید: «بارها از دولت سیزدهم و چهاردهم خواهش کردیم با ورود به موضوع آگهی‌ها آنها را در دستور کار خود قرار بدهند و با شناسنامه‌دارکردن این آگهی‌ها اجازه ندهند پلتفرم‌های منتشرکننده آگهی‌های مسکن محلی برای نشر اکاذیب و به‌هم‌ریختن بازار مسکن شود.» به‌گفته او، قیمت‌هایی که در این پلتفرم‌ها منتشر می‌شود خودسرانه است، ضمن اینکه خیلی اوقات هم اصلا وجود خارجی ندارد. مصداق این سخن هم برآوردی است که سال۱۴۰۰ انجام دادیم و مشخص شد برای هر خرید و فروش در منطقه یک تهران بیش از ۱۱۲ آگهی منتشر می‌شود که همه این آگهی‌ها با هدف افزایش قیمت و به‌هم‌ریختن بازار مسکن بود؛ آگهی‌هایی که در سایه انتشار آنها امروز شاهد متضررشدن تمام ذینفعان بازار مسکن هستیم؛ از مردم عادی تا سازندگان و حتی مالکان! چراکه در سایه این افزایش قیمت‌ها و به‌هم‌ریختگی بازار مسکن یک تعمیرات جزئی در خانه برای یک بازنشسته یا کارگر با حداقل حقوق برابر با چندصدماه حقوق او هزینه برمی‌دارد.
این کارشناس مسکن معتقد است شرایط فعلی و انتشار آگهی‌های این‌چنینی دور از شأن مردم ماست: «ما چندین بار از دولت خواستیم که موضوع مهم عرضه زمین تا حد اشباع را که حق همه مردم است در دستور کار قرار دهند. در طرح‌هایی مثل تصویب ۵۷ شهر جدید و نهضت ملی مسکن اقدامات خوبی انجام شد مثلا در قالب ساخت ۵۷ شهر جدید مقرر شد ۲۷ شهر جدید در نوار ساحلی کشور طراحی و ساخته شود. این در حالی است که سال‌های زیادی است که حتی یک شهر جدید هم در نوار ساحلی کشور نساخته‌ایم. موضوع مهم دیگر ۳ میلیون و ۸۰۰ قطعه زمینی است که در طرح نهضت ملی مسکن در اختیار دولت قرار گرفته است؛ مسئله‌ای که وزیر مسکن و شهرسازی طی چند روز اخیر هم اشاره‌ای به آن داشتند.
گودرزی که سال‌های زیادی در حوزه مسکن پژوهش کرده و از دلسوختگان این عرصه است، تأکید می‌کند این کمبودهای عمدی و این بازارسازی‌های کاذب و سودهای کاذب باعث شده ۴۰ درصد سرمایه‌های کشور ما در بخش مسکن رسوب شود؛ سرمایه‌هایی که به‌شدت به آن در کشور نیاز داریم. در کنار این مسئله رهاکردن بخش قیمت‌گذاری لطمه دیگری به بخش مسکن وارد کرده درحالی‌که انتظار می‌رود دولت به موضوع قیمت‌گذاری‌های منطقه‌ای مسکن ورود کند، با رهاکردن این حوزه باعث شده که مردم در تامین ضروری‌ترین نیازشان با چالش روبه‌رو شوند.
به اعتقاد این کارشناس مسکن، پشت‌بام‌فروشی نتیجه مستقیم سیاست‌های غلط و سیاستگذاری‌های ضدرفاه مردم است: «نباید این اتفاق بیفتد. ما در کشور زمین کم نداریم که مجبور شویم پشت‌بام‌فروشی کنیم یا مردم را وادار کنیم به سکونتگاه‌هایی بروند که در شأنشان نیست و مجبور شوند بالای ۹۰ درصد هزینه‌هایشان را در بخش مسکن هزینه کنند.»
او درحالی‌که انتشار آگهی‌هایی مانند پشت‌بام‌فروشی چه‌بسا وجود خارجی ندارد و صرفا برای ترویج این سکونتگاه‌ها بازنشر می‌شود، با اظهار تأسف می‌گوید: «متأسفانه هیچ نهاد مرجعی برای رسیدگی به این آگهی‌ها وجود ندارد و از آنجا که انتشارشان هم هیچ پیگرد قانونی ندارد، افراد سودجو نسبت به انتشارشان اقدام می‌کنند.»
گودرزی در پایان هشداری هم به مردم می‌دهد و می‌گوید: «حتی اگر این بدعت تا آنجا پیش رود که خرید و فروش پشت‌بام هم در کشور باب شود، از آنجا که ساخت‌وساز پشت‌بام‌ها خلاف قوانین شهرداری‌هاست و اکثر این واحدها به‌صورت قولنامه‌ای خرید و فروش می‌شود، درصورت بروز هرگونه مشکلی برای خریداران از آنجا که طبق قانون قراردادهای غیررسمی ملغی‌شده هستند، خریدار نمی‌تواند برای زنده‌کردن سرمایه خود اسناد معتبری به مراجع قضایی ارائه کند.»
