این در حالی است که هزاران شهروند بابت تماشای محتوای این شبکه هزینه پرداخت کردهاند اما ناگهان از استفادهاش محروم ماندهاند. نماوا در بیانیهای که پیشتر منتشر کرد، وعده بازگرداندن هزینه اشتراک کسانی را داد که برای تماشای «سووشون» اشتراک خریده بودند ولی نگفت تکلیف کاربرانی که اشتراک سالانه یا ماهانه خریدهاند چه میشود؟ به نظر میرسد سیاستگذاری در بخشهای فرهنگی کشور هم بهشدت ناکارآمد است و پر از چالش و تصمیمگیریها بیشتر بر اساس سلیقه و روابط اتخاذ میشود. رصد بازارهای فرهنگی نشان میدهد که فقط شبکه خانگی دچار سوءمدیریتها و تصمیمهای نادرست نیست و بخشهای دیگر فرهنگ و هنر همچون سینما، موسیقی و کتاب هم با چالشهای مهمی دستوپنجه نرم میکنند.
به عنوان مثال در هفتههای اخیر تعداد زیادی از نویسندگان و مترجمان شناختهشده در دیدارهای خصوصی و دوستانه از سختگیریهای صدور مجوز کتاب در این ماهها حکایت کردهاند و به دلیل تبعات احتمالی تمایلی به رسانهای شدن ماجرا نداشتند. در این میان کیوان مهرگان، شاعر و مستندساز، از توقیف کتابش به دلیل طرح روی جلد آن خبر داده بود که واکنشهای فراوانی را در شبکههای مجازی به وجود آورد. او گفته بود علاوه بر آن تعداد زیادی از شعرهای کتابش هم حذف شده است ولی در نهایت مجوز مجموعهشعرش به دلیل طرح روی جلد صادر نشده است.این شاعر بعد از آنکه موضوع را رسانهای کرد، خبر داد با وساطت و پادرمیانی عباس صالحی مشکل حل شده و مجوز کتابش صادر شده است.
در این روزها پلتفرم نماوا هم بخشی از فعالیتهایش را به یوتیوب منتقل کرده و با انتشار رئالیتیشوی «رینگو» از طریق کانال یوتیوبی خود به نام filmdidi که مخاطب آن ایرانیان خارج از کشور هستند دوباره بحثبرانگیز شده است. این اقدام در شرایطی صورت گرفته که این پلتفرم در بیانیهای اعلام کرد قصد دارد از مسیرهای قانونی و شفاف مسائل خود را پیگیری کند. در بخشی از این بیانیه آمده ما ترجیح میدهیم اختلافات و مشکلات پیشآمده را از طریق مراجع ذیصلاح دنبال کنیم و بر رعایت چارچوبهای قانونی تاکید داریم.
بااینحال توقیف پلتفرم به دلیل مشکلات یک سریال بدعت تازهای است که تصمیمگیران فرهنگی بنایش را گذاشتهاند. در این رابطه یک حقوقدان گفته آنچه رخ داده بازار اقتصاد دیجیتال را نشانه گرفته و در حال انتقال این پیام است که هر اشتباهی میتواند منجر به حذف تماموکمال فعالان این بازار شود و همچون آتشی به جان تمام آنچه هزینه کردهاند بیفتد و خاکسترش کند.
مهدی کوهیان در گفتگو با خبرآنلاین گفته انتقال چنین پیامی به بازار دیجیتال اقدام علیه امنیت فرهنگی است.
این حقوقدان گفته: «از دسترس خارج کردن یک پلتفرم، شاید برای مخاطب اتفاقی گذرا باشد اما من از منظر بازار اقتصاد دیجیتال به آن نگاه میکنم. منظری که نگاه کردن از آن موجب میشود دریابیم ماجرا بسیار پیچیدهتر از چیزی است که تصور میکنیم. ما در روزهای اخیر، عکسالعملهای گوناگونی را دیدهایم؛ ازجمله توهمات توطئه را که بر مبنای آن، نماوا خود برای ریبرندیگ چنین اتفاقی را رقم زده است.»
به عقیده او، اظهارنظرهایی از این قبیل، موجب تاسف و نشاندهنده سواد ناچیز گوینده از بازار اقتصاد دیجیتال است. کوهیان با اشاره به این نکته ادامه میدهد: «هرچند ناچیز شمردن فهم آنها، ارفاق در حقشان است و در بیانی درستتر باید گفت اساسا تصوری از سازوکار و مناسبات بازار اقتصاد دیجیتال در ذهن ندارند. ما در طول تمام سالهای گذشته، از زمانی که مورد تحریم قرار گرفتیم و دسترسیمان به پلتفرمهای جهانی، گوگلپلی، دامنههای com. و... محدود و نقلوانتقال مالیمان ممنوع شد، رویکرد توصیهای در پیش گرفته شد.
این توصیه که DNS سِروِرها به داخل کشور بیایند و دامنهها از com. به ir. تغییر پیدا کنند و... نماوا ازجمله پلتفرمهایی بود که به همگی این توصیهها عمل کرد. سوال من این است که مگر میشود کسبوکاری که میلیاردها تومان و چهبسا صدها میلیارد تومان هزینه جهت تطابق با توصیهها پرداخت کرده است، برای ریبرندیگ دست به چنین انتحاری بزند؟
کوهیان با اشاره به اینکه برفرض هم که سازندگان سریال «سووشون» مرتکب خطایی شده باشند، هرچند به عقیده او نشدهاند، ادامه میدهد: «مگر میتوان به خاطر تخلف صورتگرفته در یکی از دهها اثری که روی یک پلتفرم منتشر میشود، کلیت پلتفرم را از دسترس خارج کرد؟ اجازه دهید از دسترس خارج کردن پلتفرم نماوا به واسطه پخش قسمت نخست سریال «سووشون» را با مثالی برایتان عینیتر کنم. تصور کنید به دلیل آنکه ترمز یکی از انواع ماشینهای تولید ایرانخودرو دچار اشکال و منجر به بروز تصادفاتی شده است، دادستان دستور به تعطیلی خط تولید ایرانخودرو بدهد و کارخانه را به تمامی تعطیل کند.
این مثال اگرچه میتواند مثالی مناقشهبرانگیز باشد اما من از امری که سروکارش با «جان» مردم است و ممکن است موجب از دست رفتن جانِ عزیزی شود که هیچگاه برگشتپذیر نخواهد بود، برای نشان دادن نهایت ماجرا استفاده کردم. اما آیا شما در تمام طول سالهای فعالیت ایرانخودرو شاهد صدور چنین حکمی از سوی دادستان بودهاید؟ پاسخ این پرسش قطعا منفی است.»