عصر ایران ؛ علی نجومی ــ از حاج علی خان حاجب الدوله فراش باشی اعظم ناصر الدین شاه نقل کرده اند: هفته ای دو یا سه شب ملک جهان مهد علیا مادر ناصر الدین شاه با میرزا آقا خان نوری و سرهنگ دوم فرانسیس فارانت کاردار سفرات بریتانیا در تهران در خانه ی میرزا آقا خان جلسه می گذاشتند و عموما موضوع جلساتشان هم یک چیز بیشتر نبود؛ محدود کردن قدرت امیرکبیر در مرحله اول و حذف او از قدرت در مرحله بعد و در ادامه هم ترغیب شاه به صدور دستور قتل امیر.
داستان اختلاف این سه تن با امیرکبیر حدیث مکرر است اما از خانه فوق الذکر هر چه بگوییم کم است. دیربازی است گفته اند و شنیده ایم ناصر الدین شاه برای آن دستور به ساختن شمس العماره - نگین مجموعه کاخهای گلستان - داد که میلش بر آن بود بنایی بلند قامت داشته باشد که در آن بتواند بر مجموعه ارگ و اطراف و شاید هم بر کل تهران آن موقع اشراف داشته باشد.
غافل از آنکه از غلامحسین صاحب اختیار از نزدیکان ناصر الدین شاه نقل کرده اند شاه شهید روی چشم و همچشمی با صدر اعظم سابقش یعنی میرزا آقا خان نوری داد شمس العماره را ساختند. اما خب چرا؟
میرزا اقا خان از دیرباز به خوش سلیقه بودن شهره عام و خاص بود. و از وقتی در اواخر حکومت محمد شاه پدر ناصر الدین شاه به تهران آمد قصد داشت تا دستور ساخت خانه ای را برای خودش بدهد که نگین پایتخت باشد
بنابراین قواره ای 900 متری را در شرق کاخ گلستان و خیابان ناصریه( ناصرخسروی امروزی) ابتیاع کرد
این عمارت دو بخش اندرونی و بیرونی داشت. بخش اندرونی که مخصوص سکونت اهالی منزل و خدمه بود از بخش بیرونی برای پذیرایی مهمانان استفاده می‌کردند. این بخش دو طبقه داشت و طبقه‌ی همکف آن به اندازه‌ی یک متر پایین‌تر از سطح حیاط قرار داشت. در طبقه همکف حوضخانه‌ی بسیار زیبایی به چشم می خورد . در مرکز این حوضخانه یک حوض زیبا بود و اتاق‌هایی اطراف این حوض ساخته شده بودند. کف این حوضخانه را با کاشی‌هایی به رنگ آبی تزیین کرده بودند . طبقه‌ی اول یک سالن بزرگ داشت که به آن تالار زمستان‌نشین می گفتند و دو اتاق خصوصی در دو طرف آن قرار داشت.
تزیینات داخلی ، گچ‌بری‌ها، آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌ها در این تالار و اتاق‌ها به سبک اروپایی بودند. در صورتی که درهای اتاق‌های خصوصی که گوشواره نام داشتند باز می شدند این قسمت از طبقه‌ی اول تبدیل به یک سالن بزرگ می شد. در این طبقه تالار دیگری هم وجود داشت که به آن تالار تابستان‌نشین می گفتند. این تالارها ارسی‌های کشویی زیبایی دارند که به سمت ایوان باز می شدند. این ارسی‌ها 9 لنگه بودند با کنده‌کاری‌ها و شیشه‌های رنگی زیبا تزیین شده بودند و به هنگام تابش آفتاب فضایی بسیار رویایی و زیبا به داخل تالار می دادند. تزیینات خانه بیشتر از جنس سنگ و به سبک هنر سنگ‌کاری بودند و همین باعث استحکام و مقاومت این عمارت زیبا شده بود. برای مثال در حیاط خانه از نقوش برجسته با طرح برگ‌پنجه‌ای بر روی سنگ استفاده کرده‌اند.
از دیگر تزیینات چشمگیر این خانه می‌توان به گچ‌بری‌های زنجیره‌وار بر روی بخش‌هایی از دیوارها اشاره کرد. این شیوه از گچ‌بری مطابق با هنر ایران باستان و ترکیبی از طرح گل و برگ و اشکال هندسی بود . سقف عمارت به شکل شیروانی و با الهام از سبک معماری آرامگاه کوروش ساخته شده بود. این سبک از معماری سقف و پیشانی در دیوانخانه‌ی کریم‌خان در شیراز نیز به چشم می‌خورد. تزیینات این قسمت را نیز از حجاری‌های نقش‌های تزیینی مقبره‌ی کوروش و تزیینات معماری دوره‌ی هخامنشیان الهام گرفته بودند.
بگذارید تا برگردیم به داستان میرزا اقا خان نوری ملقب به اعتماد الدوله:
در همین خانه و در زمان صدارت میرزا آقا خان معاهده پاریس امضا شد و هرات از ایران جداشد. اما چند صباحی بعد و در هفتمین سال صدارت، میرزا آقا خان مغضوب ناصر الدین شاه شد و مجبور شد پایتخت را ترک کند و مدتی را در ورامین اراک یزد اصفهان گذراند و در پایان در قم سکنی گزید و در همانجا هم دار فانی را وداع گفت.
خانه زیبایش هم هم بعد از مرگش در اختیار فرزند ارشدش یعنی میرزا کاظم خان نظام‌الملک قرار گرفت همویی که عزت الدوله خواهر ناصر الدین شاه و همسر امیرکبیر بعد از مرگ امیر بر خلاف میل خود و به دستور مادرش مهد علیا و ناصر الدین شاه به عقد او در آمد.
اما بعد از مشروطه در سال 1285 خورشیدی و در پی تشکیل مجلس شورای ملی یحیی امام جمعه که روحانی عالی رتبه ای بود و نماینده مردم خوی در مجلس شورای ملی این ملک را برای سکونت خود در تهران خرید و کمی بعد این خانه با نام خانه امام جمعه در میان اهالی تهران معروف شد.
از اتفاقات جالب در این دوران پناه گرفتن برخی از نمایندگان مجلس شورای ملی در خانم امام جمعه در هنگام به توپ بسته شدن مجلس در سال ۱۲۸۶ بود. میرزا یحیی و آیت الله طباطبایی و آیت الله بهبهانی هم در همین خانه توسط نیروی قزاق دستگیر شدند.
امام جمعه خویی در اولین دورهٔ مجلس شورای ملی به نمایندگی از تبریز، و در دورهٔ دوم به عنوان یکی از پنج نفر علمای طراز اول از سوی مراجع تقلید نجف برگزیده شد تا بر مطابقت مصوبات مجلس با احکام شرع نظارت داشته باشند. بنابر قانون اساسی، آخوند خراسانی مرجع بزرگ شیعه در نجف بیست نفر از علما را به مجلس معرفی کرد تا پنج نفر از آنها را به اتفاق آرا یا به قید قرعه برگزینند. در بیستم امرداد ۱۲۸۹ رأی‌گیری به عمل آمد و پنج نفر انتخاب شدند که امام جمعه خوئی جزو آنها نبود اما اتفاق آرا حاصل نشد و در نشست بعدی که دو روز بعد برگزار شد، تنها میرزا زین العابدین قمی رأی همه ۶۸ نماینده حاضر را کسب کرد و چهار نفر دیگر به قید قرعه انتخاب شدند. امام جمعه خوئی یکی از چهار نفری بود که نامش در قرعه درآمد. پس از حاج میرزا زین العابدین قمی، او دومین نفر از علمای پنج‌گانه بود که وارد مجلس شد (پنجم شهریور ۱۲۸۹). در سال ۱۳۰۴ نمایندهٔ خوی در مجلس مؤسسان بود. امام جمعهٔ خویی عاقد دختران رضا شاه بود.
خانه امام جمعه پیش از انقلاب در اختیار وزارت فرهنگ و هنر بود و اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی کشور است. پس از طی مراحل انتقال مالکیت بنا به وزارت فرهنگ و هنر از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ هجری شمسی نخستین دوره تعمیرات بنا از جانب سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی ایران صورت گرفت و از آن به منزله مرکزی برای آشنایی دانشجویان رشته های معماری و هنر با ویژگی های معماری سنتی استفاده می شد. مرمت این خانه در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی به پایان رسید، اما در سال های بعد در اثر حوادث بسیاری از جمله احداث پارکینگ طبقاتی در مجاورت خانه امام جمعه، انفجار بمب در میدان امام و اصابت راکت به آن یا اصابت موشک رژیم عراق در فاصله ۲۵ متری خسارات جبران ناپذیری به این بنا وارد شده است.
حالا هم مدتی است این خانه با نام خانه صدر اعظم به صورت کافه رستوران به روی عموم باز شده است. شاید از آینه کاری های بی نظیر طبقه دوم ساختمان که بگذریم یکی از جذابترین بخش های خانه صدراعظم راهروی ورودی به حیاط ساختمان است که مملو از عکسهای تاریخی و شخصیتهای تاریخی است.
