به گزارش همشهری آنلاین، تلسکوپ فضایی گایا (Gaia) موفق شده تا به‌صورت کاملاً تصادفی نوعی انفجار غول‌پیکر و بی‌سابقه را در فضا ثبت کند که طبق گفته دانشمندان بزرگ‌ترین انفجارهایی هستند که از زمان مهبانگ (Big Bang) تاکنون دیده‌شده‌اند.
این تلسکوپ که مأموریتش نقشه‌برداری از کهکشان راه شیری است، در اعماق کهکشان‌های دوردست، افزایش‌های ناگهانی و شدید در درخشندگی را ضبط کرده است؛ درخشش‌های عظیمی از نور که بسیار طولانی‌تر از هر پدیده مشابه قبلی دوام داشته‌اند.
این انفجارها آنقدر عظیم بودند که برآورد می‌شود که هر یک از آن‌ها به‌اندازه انرژی حاصل از زندگی ۱۰۰ خورشید انرژی آزاد کرده باشند.
پدیده‌ای جدید ولی آشنا
تحلیل این نور نشان داد که پدیده مشاهده شده هم آشناست و درعین‌حال کاملاً جدید: ستاره‌هایی که توسط سیاه‌چاله‌ها از هم پاره می‌شوند؛ اما این بار در مقیاسی که پیش‌ازاین هرگز مشاهده نشده بود.
هرکدام از این ستاره‌ها حداقل سه برابر خورشید جرم داشته‌اند و هر سیاه‌چاله، از نوع سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم (supermassive) که در مرکز کهکشان میزبان قرار داشته‌اند، بودند.
معمولاً چنین رویدادهایی با عنوان رویدادهای اختلال کشندی (Tidal Disruption Events – TDEs) شناخته می‌شوند؛ اما اخترفیزیک‌دانان نوع جدیدی از آن‌ها را گذراهای هسته‌ای شدید (Extreme Nuclear Transients – ENTs) نامیده‌اند.
جیسون هینکل، اخترفیزیک‌دان مؤسسه اخترشناسی دانشگاه هاوایی (IfA) دراین‌باره توضیح داد: «بیش از یک دهه است که شاهد رویدادهایی هستیم که طی آن‌ها ستاره‌ها تکه‌تکه می‌شوند؛ اما ENT ها پدیده‌های متفاوتی هستند؛ آن‌هم با درخششی تقریباً ۱۰ برابر بیشتر از چیزی که تاکنون دیده‌ایم. ENT ها نه‌تنها خیلی درخشان تر از TDE های معمولی هستند، بلکه این درخشش را به مدت چندین سال حفظ می‌کنند که به‌مراتب بیشتر از انرژی حتی درخشان‌ترین ابرنواخترهای شناخته‌شده است.»
اصطلاح اختلال کشندی، به تأثیر نیروهای گرانشی بر اجرامی گفته می‌شود که بیش‌ازحد به یک سیاه‌چاله نزدیک می‌شوند. در نقطه‌ای مشخص، نیروی گرانش خارجی از گرانش نگه‌دارنده جسم فراتر می‌رود و پیش از آنکه بخشی از آن به درون افق رویداد سیاه‌چاله فرو برود، آن را در انفجاری از نور متلاشی می‌کند.
تلسکوپ‌هایی که با میدان دید گسترده به آسمان چشم دوخته‌اند، برای شکار چنین انفجارهای غیرمنتظره‌ای طراحی شده‌اند. اخترشناسان تاکنون تعداد قابل‌توجهی از TDEها را مشاهده کرده‌اند و می‌دانند که به‌طورمعمول چگونه پیش می‌روند: افزایش ناگهانی نور در کهکشانی دوردست که با یک منحنی نوری سریعاً به اوج می‌رسد و سپس طی چند هفته تا چند ماه رو به کاهش می‌گذارند.
تلسکوپ فضایی گایا که مأموریتش ترسیم نقشه سه‌بعدی از کهکشان راه شیری بوده، زمان زیادی را صرف اندازه‌گیری‌های دقیق موقعیتی ستارگان کرده؛ اما گاهی فراتر از مأموریتش هم عمل کرده است.
