طبق گزارشی که وزارت راه و شهرسازی در هفته گذشته به مجلس ارائه داده، تنها برای ۸۰۰ هزار واحد زمین تأمین شده است که این میزان از هدف‌گذاری ساخت ۱.۹ میلیون واحد مسکونی در یک‍‌سال کمتر از نیمی از هدف تعیین شده محسوب می‌شود. درحالی‌که رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود بیش از ۱.۸ میلیون هکتار زمین در اختیار دولت است.
این تناقض آشکار باعث شده کارشناسان، نهادهای نظارتی و نمایندگان مجلس، نسبت به عملکرد وزارت راه در مدیریت منابع موجود و تحقق وعده‌ها پرسش‌هایی جدی مطرح کنند.
فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با خبرگزاری..در این‌باره گفت:«وزارت راه به‌جای اجرای تکالیف قانونی، زمین‌ها را تحت عنوان ذخیره شهری نگه داشته، درحالی‌که این زمین‌ها باید در خدمت مردم قرار بگیرند، نه اینکه به‌عنوان ثروت سازمانی احتکار شوند.»
به گفته ایلاتی، طبق آمار رسمی دولت، از حدود ۹۴۰ هزار واحد معرفی‌شده به بانک‌ها، تنها ۴۵۰ هزار واحد به مرحله عقد قرارداد و پرداخت تسهیلات رسیده‌اند. همچنین مجموع ساخت‌وسازها، اعم از دولتی و خصوصی، طی این سه سال تنها به حدود ۱.۳ میلیون واحد رسیده است؛ در حالی که طبق قانون، باید تاکنون سه میلیون واحد ساخته می‌شد.
فاصله زیاد وزارت راه‌و شهرسازی از وعده ساخت یک میلیون مسکن
فرشید ایلاتی با اشاره به آمار رسمی گفت: «در ابتدای دولت سیزدهم حدود ۹۴۰ هزار واحد وارد مرحله معرفی به بانک شدند، اما فقط نیمی از آن‌ها یعنی حدود ۴۵۰ هزار واحد به مرحله عقد قرارداد و پرداخت تسهیلات رسیدند. این یعنی حتی در مرحله اول پروژه‌ها هم تنها نیمی از مسیر طی شده است. طبق قانون جهش تولید مسکن، از سال ۱۴۰۰ باید سالی یک میلیون واحد مسکونی ساخته می‌شد. اما از ابتدای این برنامه تا پایان سال ۱۴۰۳، مجموعاً فقط یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن، اعم از دولتی و خصوصی ساخته شده که نشان می‌دهد همچنان با تحقق هدف فاصله زیادی داریم.»
کم کاری وزارت راه و شهرسازی
ایلاتی افزود: «دولت زمین دارد، اما برای آماده‌سازی آن اقدامی نکرده است. زمین‌های زیادی در درون شهرها یا اطراف آن‌ها وجود دارد که با تأمین زیرساخت می‌توانند وارد چرخه ساخت‌وساز شوند، اما به دلیل کم‌کاری وزارت راه، همچنان بلااستفاده باقی مانده‌اند. طبق قانون برنامه هفتم توسعه، دولت مکلف به آماده‌سازی ۶۵ هزار هکتار زمین برای ساخت‌وساز بوده اما حتی این عدد هم محقق نشده است. وزارت راه و شهرسازی به تکالیف قانونی خود عمل نکرده و این محل پرسش جدی نمایندگان مجلس نیز هست.»
هم خانه نمی‌سازند، هم نمی‌گذارند مردم بسازند
ایلاتی با انتقاد از عدم واگذاری زمین به مردم گفت: «وقتی دولت خودش نه زمین را آماده می‌کند و نه تسهیلات لازم را فراهم می‌سازد، دست‌کم باید زمین را واگذار کند تا مردم با منابع شخصی خود اقدام به ساخت کنند. اما حتی این اتفاق هم نمی‌افتد.»
او راهکار جایگزین را این‌گونه مطرح کرد: «پیمانکارانی وجود دارند که حاضرند زمین‌ها را آماده‌سازی کرده و در ازای آن بخشی از همان زمین را به‌عنوان حق‌الزحمه بردارند. این مدل تهاتر می‌تواند راهی برای پیشبرد پروژه‌ها باشد.»
زمین‌های شهری؛ ذخیره یا ثروت بلااستفاده؟
ایلاتی درباره وضعیت زمین‌های شهری گفت: «برخی می‌گویند این زمین‌ها ذخیره شهری هستند و نباید مورد استفاده قرار بگیرند. اما ذخیره شهری به این معنا نیست که زمین‌ها برای همیشه بدون استفاده بمانند. بخشی از این زمین‌ها باید وارد چرخه ساخت‌وساز شود و به‌جای آن زمین‌های جدید به ذخیره شهری افزوده شود. در حال حاضر ۱۰ درصد از ۱.۶ میلیون هکتار زمین ملی، یعنی حدود ۱۶۰ هزار هکتار زمین، آماده واگذاری برای ساخت مسکن است. استفاده از همین ظرفیت هم می‌تواند ساخت‌وساز را به‌طور جدی جلو ببرد و بر کاهش قیمت زمین و اجاره تأثیر بگذارد.»
ایلاتی درباره نگاه سازمان‌ها به منابع ملی گفت: «متأسفانه برخی نهادها زمین‌های در اختیار خود را به‌عنوان ثروت سازمانی ثبت می‌کنند، نه دارایی ملی. این یعنی منافع سازمانی را بر منافع کشور ترجیح داده‌اند. سازمانی که زمین دارد باید آن را به مردم واگذار کند، نه اینکه در گزارش‌های مالی خود بگوید ارزش دارایی‌اش چقدر شده است.»
ایلاتی در پایان گفت: «یکی از دلایل تأثیرنداشتن پروژه‌های دولتی بر قیمت مسکن، این است که بازار مسکن دولتی از بازار واقعی جدا شده است. مثل تفاوت بازار مسکن مهر پردیس با بازار تهران. اگر این ساخت‌وسازها در دل شهر و در مناطق دارای تقاضا انجام می‌شد، می‌توانستند بر قیمت مسکن اثرگذار باشند.»
