به گزارش بهداشت نیوز، دکتر «کاظم جمالی» با بیان اینکه فصل گرما هر ساله با افزایش موارد مراجعه افراد دچار گرمازدگی به مراکز درمانی همراه است، بر ضرورت اقدامات پیشگیرانه در این زمینه، همچنین آگاهی از نشانه های بروز این اختلال تاکید کرد.

دسته بندی انواع گرمازدگی

او با تعریف گرمازدگی به از بین رفتن تعادل بین تولید گرما و از دست دادن حرارت بدن، موارد گرمازدگی را به دو دسته کلاسیک یا غیرفعالیتی و موارد فعالیتی تقسیم بندی کرد و گفت: موارد کلاسیک در حالتی رخ می دهد که فرد در محیط گرم قرار گرفته و مستعد بروز گرمازدگی می شود؛ به عنوان مثال کودکی که در ماشین در بسته و فضای گرم قرار گرفته و یا قرار گرفتن در معرض آفتاب؛ اما موارد فعالیتی شامل موقعیت هایی نظیر حضور حجاج در کشور عربستان و یا حضور ورزشکاران در محیط های گرم می شود که فرد را مستعد بی آبی بدن و گرمازدگی می کند.

به گفته این پزشک متخصص طب اورژانس در موارد گرمازدگی، متابولیسم بدن در اثر مواردی نظیر حضور در مکان گرم و یا در معرض آفتاب، مصرف برخی داروها، فعالیت بدنی و مواردی از این قبیل، تحت تاثیر قرار گرفته و تعادل خود را از دست می دهد.

رشد ناکافی مکانیسم دفع حرارت در کودکان و افزایش خطر بروز گرمازدگی

دکتر جمالی با توصیه به خانواده ها برای مراقبت از فرزندان خود در برابر گرمای هوا و قرار گرفتن در محیط های گرم، خطر بروز گرمازدگی در کودکان را سه تا پنج برابر اعلام کرد و افزود: در کودکان مکانیسم دفع حرارت به خوبی رشد نکرده و همین موضوع، موجب افزایش خطر بروز گرمازدگی و حتی در مواردی مرگ کودک در اثر تداوم این حالت می شود؛ به ویژه در شرایطی نظیر حضور کودکان در ماشین و در معرض گرما، شاهد این موضوع هستیم.

نشانه های اولیه و ثانویه گرمازدگی را بشناسیم

عضو هیات علمی گروه طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین آگاهی از نشانه های بروز گرمازدگی را ضروری خواند و در این زمینه توضیح داد: گرمازدگی ابتدا با نشانه هایی مانند بی قراری، تپش قلب، تعریق زیاد، پوست گرم و مرطوب بروز می یابد و با شدت یافتن، نشانه های عصبی مانند کما، افت هوشیاری و تشنج و دمای شدید مرکزی را به همراه دارد.

این پزشک متخصص طب اورژانس ادامه داد: بر خلاف مراحل ابتدایی که بدن دچار نشانه هایی مانند تعریق، افزایش ضربان قلب و خیس شدن است؛ در مراحل پیشرفت اختلال، پوست بدن به حالت خشک و بسیار گرم درآمده و پزشک به کمک معاینه بالینی، بررسی تاریخچه سلامت بیمار و توضیحات همراهان، قادر به تشخیص گرمازدگی است.

فرآیند سازگاری، راهی برای پیشگیری از گرمازدگی

او با اشاره به این نکته که در مواردی مانند حضور حجاج در کشور عربستان که فرد به شرایط محیطی عادت ندارد، شاهد بروز گرمازدگی هستیم، یکی از راهکارهای پیشنهادی در چنین مواردی را ایجاد سازگاری پیش از قرار گرفتن در شرایط برشمرد و افزود: در این موارد توصیه می شود فرد از روزهای پیش از قرار گرفتن در موقعیت، به نحوی موقعیت مشابهی را ایجاد کرده و به صورت تدریجی، بدن را در برابر این چالش سازگار سازد.

کدام گروه ها بیشتر در معرض گرمازدگی هستند؟

پزشک متخصص طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی شیراز ساعت 10 صبح تا 16 عصر را ساعت های اوج گرما عنوان کرد که اغلب با افزایش موارد بروز گرمازدگی همراه است و از افرادی نظیر سالمندان و کودکان خواست تا حضور خود در معرض گرما و مکان های عمومی در این ساعات را به کمترین میزان ممکن برسانند.

دکتر جمالی مبتلایان به بیماری های زمینه ای را دیگر گروه در معرض خطر بروز گرمازدگی برشمرد که به ویژه به دلیل مصرف داروهایی با مکانیسم هایی نظیر کاهش فشارخون و یا تغییر در ضربان قلب، در معرض خطر بروز گرمازدگی قرار دارند.

گام های عملیاتی برای مواجهه با موارد گرمازدگی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز خارج کردن فرد از محیط گرم، قرار دادن در سایه و شرایط خنک، استفاده از حوله خنک در قسمت هایی از بدن مانند کشاله ران و زیر بغل را راهکارهای عملیاتی در در مواقع مواجهه با فرد دچار گرمازدگی عنوان کرد و گفت: همچنین برای کودکان از پاشویه با آب ولرم و همزمان استفاده از باد پنکه یا کولر را نیز می توان برای کاهش علایم استفاده کرد؛ اما در صورت بروز نشانه های عصبی مانند کاهش هوشیاری، تشنج، کما و یا هذیان گویی، مهم ترین توصیه تماس با اورژانس 115 و انتقال سریع بیمار به بیمارستان مجهز است.

او با بیان اینکه در مراکز درمانی از روش های «خنک سازی فعال» برای بیمار استفاده می شود، اضافه کرد: همچنین در افرادی نظیر سالمندان و مبتلایان به بیماری هایی مانند آلزایمر، در صورت قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب، خواب طولانی مدت و فراموشی نسبت به استفاده از وسایل سرمایشی، خطر بروز گرمازدگی افزایش می یابد که نیاز به هوشیاری اطرافیان نسبت به پایش مستمر وضعیت افراد، ضرورت دارد.

توصیه های کارآمد برای پیشگیری از بروز گرمازدگی

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ادامه به توصیه های کارآمد برای پیشگیری از بروز این اختلال پرداخت و گفت: در گذشته به دلیل طبیعت گرم و خشک ایران در بسیاری مناطق، بومیان هر منطقه با ایجاد شرایط محیطی متناسب با جغرافیای منطقه، سازگاری مناسب را در برابر گرما ایجاد می کردند، اما امروزه با استفاده از وسایل برقی در زندگی مردم، بیشترین موارد گرمازدگی در حالت حضور در مکان های گرم اتفاق می افتد که توصیه می شود در صورت ضرورت حضور در مکان های گرم، به طور منظم بکوشیم در سایه قرار گرفته، مایعات خنک بنوشیم و در معرض وسایل سرمایشی قرار بگیریم، همچنین در طول ساعات کار، نوشیدن مایعات فراوان به صورت خنک را برای پیشگیری از خستگی و یا کم آبی بدن، به یاد داشته باشیم.

مصرف میوه ها و عرقیات را در فصل گرما فراموش نکنیم

او پوشیدن لباس های خنک که گرما را جذب نکند، دیگر توصیه کاربردی در این زمینه دانست و ادامه داد: استفاده از عرقیاتی مانند کاسنی، شاطره و بیدمشک، دیگر اقدام موثر برای حفظ رطوبت بدن در فصل گرما محسوب می شود.

استفاده از میوه هایی مانند هندوانه، خیار و خربزه که به حفظ مایعات بدن کمک می کند، همچنین دانه هایی مانند خاکشیر و تخم شربتی و یا سکنجبین، دیگر توصیه های این پزشک متخصص طب اورژانس برای پیشگیری از بروز موارد گرمازدگی در فصل گرما بود.

دکتر جمالی استفاده از الکل و مواد مخدر را خطرات زمینه ساز افزایش بروز گرمازدگی برشمرد که لازم است جدی گرفته شود.