در تمامی مشاغل، رعایت نکات ایمنی یکی از مهم ترین اقداماتی است که باید به آن توجه شود. از جمله این نکات، استفاده از پوشش های ایمنی مناسب هنگام کار است که می تواند از بروز خطرات جدی جلوگیری کند. یکی از این پوشش ها، کفش های ایمنی هستند که در بسیاری از صنایع و محیط های کاری ضروری به شمار می روند. پاها به عنوان بخش مهمی از بدن و قلب دوم، نیاز به محافظت ویژه دارند تا از آسیب های احتمالی ناشی از شرایط کاری پیشگیری شود. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع کفش های ایمنی، کاربردها و استاندارد های آن ها بپردازیم تا بتوانید کفش کار مناسب برای شغل خود را انتخاب کنید.
تاریخچه کفش های ایمنی به دوران های دور باز می گردد، زمانی که انسان ها برای محافظت از پاهای خود در هنگام انجام کارهای سخت و خطرناک به استفاده از پوشش های ایمنی روی آوردند. این کفش ها با گذشت زمان تغییرات زیادی را تجربه کرده اند تا بتوانند به طور مؤثر در صنایع مختلف و مشاغل گوناگون مورد استفاده قرار گیرند. یکی از مهم ترین تحولات در این زمینه به سال ۱۹۳۰ باز می گردد، زمانی که شرکت Red Wing برای اولین بار چکمه هایی با رویه استیل تولید کرد که از آن ها در جنگ جهانی استفاده شد.
هدف از طراحی این چکمه ها، محافظت از پاها در برابر سوختگی ها و انفجارها بود. سپس در سال ۱۹۷۵، در ایالات متحده قانونی تصویب شد که استفاده از کفش های ایمنی را در مشاغل سخت و پرخطر اجباری کرد. امروزه، شرکت های بزرگ و کوچک در سراسر جهان به تولید کفش های ایمنی پرداخته اند که با رعایت استانداردهای خاص، از پاها در برابر خطرات مختلف محافظت می کنند. این پیشرفت ها موجب شده اند که کفش های ایمنی به یکی از اجزای ضروری تجهیزات حفاظت فردی در محیط های کاری تبدیل شوند.
برای انتخاب کفش های ایمنی مناسب، باید عواملی که سطح خطر در محیط کار را تعیین می کنند، مورد توجه قرار گیرد. این عوامل شامل شرایط مختلفی است که می تواند به سلامت پاهای کارگران آسیب وارد کند. برخی از این عوامل عبارتند از:
⦁ گرمای شدید یا سرمای بسیار پایین که می تواند به پاها آسیب رسانده و خطرات جدی ایجاد کند.
⦁ رطوبت و تماس با آب که موجب لغزندگی و آسیب به پا می شود.
⦁ خطر برق گرفتگی در محیط های کاری با تجهیزات برقی.
⦁ استفاده از مواد شیمیایی که می تواند به سطح پوست آسیب رسانده یا باعث سوختگی شود.
⦁ خطر لغزش و سرخوردن در سطوح غیر محکم.
⦁ کار در فضای باز که با تغییرات جوی و شرایط محیطی مواجه است.
⦁ فعالیت های جسمانی سنگین که فشار زیادی بر پاها وارد می کند.
⦁ وجود اشیا تیز و برنده که می توانند به راحتی پا را زخمی کنند.
از آنجا که کارگران ساعات زیادی از روز را در محیط های کاری می گذرانند، طراحان کفش های ایمنی باید علاوه بر تامین ایمنی، آسایش و رفاه آن ها را نیز در نظر بگیرند. این موضوع موجب می شود که کارگران بتوانند با احساس راحتی و امنیت بیشتری از این کفش ها استفاده کنند.
کفش های ایمنی بر اساس جنس، نوع ساختار و کاربرد در محیط های کاری مختلف به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. انتخاب کفش ایمنی مناسب به نوع کار و خطرات موجود در محیط کاری بستگی دارد. در اینجا به بررسی انواع مختلف کفش ایمنی و ویژگی های آن ها می پردازیم:
این نوع کفش ایمنی کارگری برای محیط های کاری با خطرات شیمیایی، روغنی یا مواد قابل اشتعال استفاده می شود. ساق بلند این کفش ها از ورود مایعات به قسمت های بالای پا جلوگیری می کند. معمولاً این کفش ها با روکش ضد حساسیت و لبه پارچه ای طراحی می شوند و برای محافظت بیشتر در برابر آلودگی ها و مواد خطرناک کاربرد دارند.
این نوع کفش ایمنی ساده ترین و کلاسیک ترین مدل موجود است. طراحی آن شبیه به یک کفش معمولی بوده و مناسب برای مهندسان، کارگران و تکنسین های فنی است. بدنه آن از چرم طبیعی یا مصنوعی ساخته شده و کفی آن معمولاً ساده یا طبی است. سرپنجه این کفش ها از مواد محافظ مانند پلاستیک یا فلز ساخته شده و زیره آن از جنس PU و ضد لغزش است.
این نوع کفش ها به دلیل داشتن کفی طبی، برای کاهش خستگی و درد پا طراحی شده اند. کفش کار طبی اغلب در مدل های سبک مانند کفش ایمنی مهندسی و ساق بلند تولید می شوند و به بهبود ارگونومی پا کمک می کنند. این کفش ها می توانند از پیش کفی طبی داشته باشند یا به صورت جداگانه به آن اضافه شوند.
کفش های ایمنی مخصوص جوشکاری دارای ویژگی هایی مانند روکش غیر قابل اشتعال و زیره مقاوم در برابر حرارت هستند. این کفش ها معمولاً دارای سرپنجه فولادی و طراحی مقاوم در برابر شعله ها و ذرات داغ هستند. در محیط های جوشکاری، به دلیل خطرات آتش سوزی و سقوط وسایل، این کفش ها باید عایق و مقاوم در برابر گرما و آتش باشند.
کفش ایمنی کارگری حفاری برای کار در محیط های ساختمانی و حفاری طراحی شده اند. کفش ایمنی حفاری معمولاً دارای روکش چرمی یا پلاستیکی است و به دلیل نیاز به حفاظت از ضربات سنگین، بعضاً دارای رویه فلزی نیز هستند. این کفش ها برای محافظت در برابر سقوط ابزار، آلودگی های محیطی و مواد خطرناک طراحی شده اند.
در محیط های کاری شیمیایی که خطر آلودگی و مواد خورنده وجود دارد، کفش های ایمنی ضد اسید طراحی شده اند. این کفش ها دارای زیره مقاوم در برابر نفوذ مواد شیمیایی و خوردگی هستند و معمولاً از PVC یا مواد ضد اشتعال ساخته می شوند. ساق بلند بودن این کفش ها نیز برای جلوگیری از تماس مواد خطرناک با پا ضروری است.
کفش های مخصوص برقکاری برای افرادی طراحی شده اند که در محیط های با جریان الکتریکی مشغول به کار هستند. این کفش ها باید خاصیت عایقی در برابر برق داشته باشند و معمولاً با سرپنجه های فایبرگلاس یا کامپوزیت تولید می شوند. این مدل ها سبک و ضد لغزش بوده و برای محافظت از کارگران در برابر خطرات برق گرفتگی طراحی شده اند.
در محیط های کاری که در تماس مستقیم با آب یا مایعات هستند، کفش های ایمنی ضد آب کاربرد دارند. این کفش ها باید در برابر نفوذ آب مقاوم باشند و معمولاً از چرم طبیعی ساخته می شوند. کفش های ایمنی ضد آب مناسب برای عملیات خدماتی، صنایع حفر چاه و مناطق سیل زده هستند.
