پژوهشگران تاکید دارند که کتاب خواندن، برخلاف گفت‌‌‌وگو با روبات‌‌‌های هوش مصنوعی، تعامل اجتماعی عمیق‌‌‌تری ایجاد می‌کند و تاثیرات بلندمدتی بر ذهن و روان دارد. در حالی که میلیاردرهای فناوری در سیلیکون‌‌‌ولی، از جمله مارک زاکربرگ، از بحران تنهایی برای تبلیغ هوش مصنوعی و معرفی «هم‌‌‌صحبت‌‌‌های دیجیتال» استفاده می‌کنند، کارشناسان معتقدند مطالعه کتاب، به‌‌‌ویژه آثار داستانی، راه‌‌‌حلی موثرتر برای مقابله با انزوای اجتماعی و بهبود سلامت روان است. زاکربرگ اخیرا اعلام کرده است که «میانگین آمریکایی‌‌‌ها کمتر از سه دوست دارد»؛ موضوعی که پیش‌تر نیز مورد توجه سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته و از آن به‌‌‌عنوان «بحران تنهایی و انزوای اجتماعی» یاد شده است. بر اساس گزارش این سازمان، حدود ۲۵درصد سالمندان دچار انزوای اجتماعی‌‌‌اند و بین ۵ تا ۱۵درصد نوجوانان احساس تنهایی می‌کنند. با این حال، پژوهش‌‌‌های متعدد از جمله تحقیقات گروهی از دانشمندان علوم اعصاب در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که داشتن حدود پنج دوست صمیمی برای رشد شناختی، ساختار مغزی، موفقیت تحصیلی و سلامت روان کودکان و نوجوانان کافی است.
در این میان، مطالعه کتاب به‌‌‌عنوان ابزاری کم‌‌‌هزینه، در دسترس و پربازده، جایگزینی ارزشمند برای تعاملات مجازی تلقی می‌شود. نتایج نظرسنجی موسسه «اتاق مطالعه ملکه» (وابسته به باشگاه کتابخوانی ملکه کامیلا) نشان می‌دهد که مطالعه آثار داستانی و غیرداستانی، تاثیر چشمگیری در کاهش احساس تنهایی و ارتقای سطح سلامت روان دارد.
همچنین نتایج یک نظرسنجی دیگر از موسسه خیریه The Reader در میان دوهزار نفر حاکی است که ۵۹درصد از جوانان ۱۸ تا ۳۴ ساله با مطالعه احساس نزدیکی بیشتری با دیگران داشته‌‌‌اند و ۵۶درصد نیز در دوران همه‌گیری کرونا کمتر احساس تنهایی کرده‌‌‌اند.
مطالعه مشترک این نهاد با دانشگاه لیورپول نیز نشان می‌دهد که ۶۴درصد از شرکت‌کنندگان، با مطالعه توانسته‌‌‌اند همدلی بیشتری با دیگران داشته باشند و استرس خود را کاهش دهند. به‌‌‌علاوه، پژوهش‌‌‌های تصویربرداری عصبی (نوروتصویربرداری) نشان داده‌‌‌اند که مطالعه بخش‌‌‌های اجتماعی داستان‌‌‌ها، مناطقی از مغز مانند قشر پیش‌‌‌پیشانی داخلی را فعال می‌کند که با درک اجتماعی و همدلی مرتبطند. پژوهش دیگری نیز که بر گروهی از سالمندان بدون سابقه زوال عقل صورت گرفته، حاکی از آن است که مطالعه منظم با کاهش ۳۵ درصدی احتمال ابتلا به زوال عقل در سال‌های بعدی زندگی همراه است. در همین زمینه، مطالعه‌‌‌ای گسترده بر روی بیش از ۱۰هزار کودک از پروژه ABCD نیز نشان داده است که کودکانی که در سنین پایین با علاقه به مطالعه پرداخته‌‌‌اند، در نوجوانی ساختار مغزی مطلوب‌‌‌تر، خواب بهتر، موفقیت تحصیلی بیشتر و روابط اجتماعی قوی‌‌‌تری داشته‌‌‌اند و همچنین زمان کمتری را صرف استفاده از صفحه‌‌‌نمایش کرده‌‌‌اند.
