نماینده انجمن سواد رسانه‌ای ایران در قزوین ضمن هشدار نسبت به عواقب امنیتی انتشار بدون تأمل تصاویر و ویدئوهای نظامی در فضای مجازی، گفت: داده‌های پنهانی موسوم به «فراداده» یا متادیتا می‌توانند به ابزاری برای شناسایی دقیق موقعیت‌های استراتژیک کشور بدل شوند؛ در عصر جنگ هوشمند و عملیات ترکیبی، سواد رسانه‌ای به معنای درک عمیق از پیامدهای تکنولوژیک و امنیتی هر محتواست.

 

آرزو یارکه سلخوری در گفت‌وگو با ایسنا ضمن تأکید بر خطرات فزاینده جنگ شناختی و ابزارهای تحلیل داده‌محور اظهار کرد: آنچه امروز امنیت یک ملت را تهدید می‌کند، صرفاً موشک و پهپاد نیست؛ بلکه داده‌های ساده‌ای مانند تصاویر شخصی یا عمومی که بدون ملاحظات فنی منتشر می‌شوند، می‌تواند در عرض چند ثانیه، به نقطه اصابت موشک بدل شوند.

 

وی افزود: هر تصویر یا ویدئویی که با گوشی هوشمند یا دوربین‌های دیجیتال ثبت می‌شود، به‌صورت پنهانی حاوی مجموعه‌ای از داده‌های فنی به نام متادیتا (Metadata) است؛ این داده‌ها شامل زمان دقیق ثبت تصویر، مکان جغرافیایی با دقت چند متر، مدل دستگاه، اطلاعات نوری و صدایی و حتی نوع نرم‌افزاری است که فایل را پردازش کرده است.

 

این کارشناس حوزه رسانه گفت: در سال‌های اخیر، موارد متعددی از سوءاستفاده از متادیتا در سطح جهانی گزارش شده است، در پرونده معروف جانی دپ و امبر هرد، کارشناسان دادگاه با استخراج متادیتا از تصاویر، موفق شدند میزان ویرایش آن‌ها را اثبات کنند همچنین در یکی از عملیات‌های رسانه‌ای علیه ایران، پس از انتشار تصاویری از یک پایگاه نظامی، موقعیت دقیق آن توسط کاربران خارجی از روی متادیتا استخراج و با تصاویر ماهواره‌ای تطبیق داده شد.

 

به گفته وی در شرایطی که حملات نظامی ممکن است تکرار شود، انتشار هم‌زمان ویدئوی آماتوری از شلیک پدافند یا فعالیت نیروهای دفاعی می‌تواند اطلاعاتی را به دشمن بدهد و دشمنان با کمک الگوریتم‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، قادرند از ترکیب متادیتا، تصویر، جهت صدا و زاویه نور، محل دقیق سامانه‌های دفاعی یا حتی مرکز تجمع نیروها را شناسایی و در حملات بعدی، همان نقطه را هدف‌گذاری کنند.

 

سلخوری انتشار این‌گونه تصاویر را مصداق افشای ناخواسته اطلاعات طبقه‌بندی‌نشده با تبعات طبقه‌بندی‌ شده دانست و گفت: متادیتا شاید در ظاهر بی‌ضرر به نظر برسد، اما درواقع ردپای دیجیتالی پیچیده‌ای است که با پردازش‌های پیشرفته می‌تواند به اطلاعات طبقه‌بندی‌نشده عمق استراتژیک ببخشد و تهدیدی بالقوه برای امنیت ملی باشد.

 

وی در ادامه بر اهمیت ارتقاء سواد رسانه‌ای در لایه‌های عمومی جامعه تأکید کرد و گفت: همه کاربران شبکه‌های اجتماعی باید بدانند که در عصر جنگ‌های هوشمند، حتی یک پست اینستاگرامی می‌تواند در مختصات نظامی معنا پیدا کند، در این شرایط، پایبندی به توصیه‌های نهادهای امنیتی نه یک تعارف اداری، بلکه الزام عقلی و مسئولیت ملی است.

 

این دانشجوی دکترای مدیریت رسانه با تأکید بر اینکه امنیت ملی با احتمال صفر درصد تهدید معنا پیدا می‌کند، تصریح کرد: در میدان جنگ ترکیبی، هر شهروند رسانه‌دار، یک بازیگر امنیتی است؛ اگر سواد رسانه‌ای نداشته باشیم، ناخواسته در پازل اطلاعاتی دشمن بازی خواهیم کرد.

 

سلخوری در پایان گفت: در شرایط درگیری یا حمله، انتشار هرگونه تصویر یا ویدئوی نظامی حتی با نیت خیرخواهانه، ممنوع است، انتشار تصاویر در لحظه، ولو با فیلتر و ادیت، همچنان خطرناک است؛ متادیتا با حذف ظاهری پاک نمی‌شود؛ به‌جای «خبرسازی مردمی»، تمرکز روی تقویت جریان اطلاع‌رسانی مسئولانه و حرفه‌ای باشد؛ این روزها زمان تمرین نیست؛ زمان انضباط رسانه‌ای است و هر کاربر، یک گره از زنجیره امنیت ملی است.