همشهری آنلاین - گروه سیاسی: پایگاه روزنامه فایننشال تایمز انگلیس در گزارشی درباره رویکرد دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا نسبت به جنگ ایران و اسرائیل نوشت:
در دنیای دونالد ترامپ، که خود را قهرمان داستان میبیند، درگیری با ایران طی ۴۸ ساعت پرآشوب در ۳ مرحله پیشرفت.
روز شنبه: رئیسجمهور آمریکا دستور داد بمبافکنهای B-2، بمبهای سنگرشکن را بر تاسیسات هستهای ایران فرو بریزند و آمریکا را وارد جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی کرد.
روز یکشنبه: ترامپ ایده «تغییر رژیم» در تهران را مطرح کرد که این موضوع باعث خوشحالی شاهینهای سنتی سیاست خارجی حزب جمهوریخواه شد، اما متحدان راستگرای انزواطلب او را نگران کرد.
روز دوشنبه: درست زمانی که به نظر میرسید ترامپ، آمریکا را به سمت استراتژی نئوکانهای مداخلهجو در خاورمیانه دوران جورج دبلیو بوش سوق میدهد، او اعلام کرد که آتشبس برقرار خواهد شد.
ترامپ در شبکه اجتماعی تروپ سوشال خود نوشت: «تبریک به همه!» و اعلام کرد که اسرائیل و ایران به یک «آتشبس کامل و جامع» توافق کردهاند که ظرف چند ساعت آغاز خواهد شد. او پایان این درگیری، که آن را «جنگ ۱۲ روزه» نامید، را مورد تحسین جهان دانست.
واکنش محدود ایران
محرک تغییر ناگهانی و حتی سورئال ترامپ به سمت آشتی، ماهیت محدود پاسخ ایران به بمباران آخر هفته آمریکا بود.
ترامپ گفت که تهران روز دوشنبه موشکهایی به پایگاه بزرگ نظامی آمریکا در قطر شلیک کرد، اما این کار را پس از دادن «اطلاع زودهنگام» به واشنگتن انجام داد. برخلاف حملات آمریکا، که به گفته او تاسیسات هستهای ایران را «کاملا نابود» کرده بود، حمله ایران به پایگاه آمریکا و پرسنل آن هیچ آسیبی نرساند.
نوسانات سیاست خارجی ترامپ
تغییرات سریع در سیاست ایران بار دیگر نشان داد که رئیسجمهور آمریکا چگونه بین تهدیدات پرخاشگرانه، تلاش برای معامله، اقدامات افراطی و اعلام پیروزی ناگهانی در نوسان است، حتی زمانی که مسائل مهمی در میان باشد.
مذاکرهکنندگان تجاری و سرمایهگذاران جهان با نوسانات سیاستی ترامپ آشنا هستند، زیرا او تعرفههای بالایی بر بسیاری از شرکای تجاری آمریکا اعمال کرد و سپس برخی را کاهش داد.
اما در امنیت ملی، شخصیت دوگانه رئیسجمهور، او را از آرزوی عمومی برای دریافت جایزه صلح نوبل به حمله مستقیم به ایران کشانده است.
احتیاط در برابر صلح
تغییر اخیر به سمت صلح نیازمند احتیاط است. تا روز دوشنبه، شواهدی مبنی بر اینکه حمله بمباران آمریکا تاسیسات هستهای ایران را نابود کرده باشد، تایید نشده بود و پاسخهای ایران و اسرائیل به آتشبس — یا دوام آن — نیز نامعلوم بود.
کارشناسان سیاست خارجی در واشنگتن گفتند که با کاشتن بذر «تغییر رژیم»، ترامپ فشار بر رهبر انقلاب، آیتالله علی خامنهای، را افزایش داده است تا در میز مذاکره امتیازات بیشتری بدهد و از تلافی بیشتر خودداری کند یا با تلاش احتمالی آمریکا برای پایان دادن به حکومت او مواجه شود.
زینب ریبوعا از مرکز صلح و امنیت خاورمیانه موسسه هادسون گفت که حملات هوایی اسرائیل به ایران در این ماه همچنین به ترامپ نشان داده است که این کشور چقدر «آسیبپذیر» است. (ادعای تحلیلگر)
او گفت: «فکر میکنم ترامپ متوجه شده که فروپاشی یک سناریوی ممکن است و او میتواند اعتبار آن را به خود اختصاص دهد. فکر میکنم ذهن او در اینجاست.»
سیگنالهای متناقض
سیگنالهای دولت (ترامپ) درباره نیات خود از زمان حملات آمریکا متناقض بوده است. صبح یکشنبه، مقامات ارشد آمریکایی از جمله معاون رئیسجمهور جیدی ونس و وزیر دفاع پیت هگست، تاکید کردند که آمریکا به دنبال تغییر رژیم در تهران نیست. اما اظهارات آنها با مطرح شدن امکان رهبری جدید ایران توسط ترامپ در همان روز تضعیف شد.
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، روز دوشنبه از اظهارات رئیسجمهور دفاع کرد و در شبکه فاکس گفت: «اگر رژیم (حکومت) ایران از یک راهحل صلحآمیز و دیپلماتیک — که رئیسجمهور هنوز به آن علاقهمند است — امتناع کند، چرا مردم ایران نباید قدرت این رژیم فوقالعاده خشونتآمیز را بگیرند؟»
واکنشهای داخلی
وفاداران به جنبش ماگا از تغییر به سمت تغییر رژیم (ساختار سیاسی در ایران) خشمگین بودند، اما پس از اعلام آتشبس توسط ترامپ احساس آرامش کردند. مارجوری تیلور گرین، نماینده جنجالی جورجیا، در شبکه ایکس نوشت: «از رئیسجمهور ترامپ برای پیگیری صلح تشکر میکنم!»
حمله ترامپ و اظهاراتش درباره رهبری ایران مورد تحسین جمهوریخواهان نئوکان مانند نیکی هیلی، رقیب انتخاباتی او در سال ۲۰۲۴، و جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی او، قرار گرفت.
برخی از حامیان او تلاش میکردند ایمان خود به رئیسجمهور را با نوسانات او هماهنگ کنند. چارلی کرک، مجری برجسته رسانههای محافظهکار و فعال ماگا، اصرار داشت که ترامپ به دنبال یک «انقلاب از پایین به بالا» در ایران است، نه تغییر دولت تحمیلی توسط آمریکا. او در ایکس نوشت «رئیسجمهور ترامپ درباره یک قیام ارگانیک صحبت میکند. آمریکا نمیتواند در تلاش برای سرنگونی اجباری در ایران دخیل شود.»
تحلیل کارشناسان
رابرت ساتلوف، مدیر اجرایی موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت که ترامپ همچنان «یک پایان مذاکرهشده برای این درگیری و یک راهحل دیپلماتیک که میتواند شامل کاهش قابلتوجه تحریمها باشد، در صورتی که ایران کارتهای خود را درست بازی کند» را ترجیح میدهد.
او گفت که مقایسه با تهاجم بوش به عراق در سال ۲۰۰۳ نادرست است، حتی در حالی که اسرائیل — متحد آمریکا — شروع به حمله به برخی از ستونهای حکومت ایران، مانند زندان بدنام اوین، کرده است.
ساتلوف افزود: «حتی اگر او تصمیم بگیرد برخی از داراییهای حساس حکومت را هدف قرار دهد، همانطور که اسرائیلیها امروز شروع کردند، ما هنوز فاصله زیادی با اجرای تغییر رژیم و مسئولیتپذیری برای دولت جانشین، همانطور که در عراق در سال ۲۰۰۳ بودیم، داریم.»
احتمال تشدید تنش
راجان منون، استاد بازنشسته علوم سیاسی در کالج سیتی نیویورک، گفت که ترامپ ممکن است معتقد باشد ایران تضعیفشده، اکنون یک توافق هستهای امضا خواهد کرد، اما این تضمینشده نیست.