موشک‌های بالستیک مسیری قوسی شکل و بلند را طی می‌کنند، در حالی که موشک‌های کروز در ارتفاعات پایین‌تر پرواز می‌کنند و طی پرواز هدایت می‌شوند. ویژگی‌های متمایز آنها بر نحوه استفاده آنها در نبرد و نحوه دفاع در برابر آنها اثر می‌گذارد. وظیفه یک موشک کروز، رساندن یک بمب انفجاری قوی ۱۰۰۰ پوندی (۴۵۰ کیلوگرمی) به یک مکان دقیق - هدف - است. موشک با انفجار بمب نابود می‌شود. چنین بمبی که به صورت سر جنگی روی موشک کروز نصب می شود می تواند زمینلرزه ای مصنوعی در حدود بزرگای ۱.۷ در محل اصابت موشک و انفجار ایجاد کند.  

موشک‌های بالستیک یک مسیر بالستیک (قوس‌دار) را دنبال می‌کند که در مرحله اولیه پرتاب توسط راکت‌ها به حرکت در می‌آید و سپس برای ادامه پرواز به گرانش و تکانه متکی است . این موشکها با سرعت‌های بالا  به ویژه در مراحل میانی و پایانی حرکت می کنند. در مرحله اولیه پرتاب قابل هدایتند  اما پس از خاموش شدن موتورهای موشک، غیر هدایت‌پذیر می‌شود. موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBM: Intercontinental Ballistic Missiles)  )، IRBM (موشک‌های بالستیک میان‌برد Intermediate-Range Ballistic Missiles) و SRBM (موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد Short-Range Ballistic Missiles)  مانند موشک های اسکاد SCUD.  انواع موشکهای بالستیک هستند.

محموله‌های انفجاری پرسرعت و بزرگ می‌توانند خسارات قابل توجهی، به ویژه به اهداف ثابت، وارد کنند. طی پرتاب و در طول پرواز قابل تشخیص هستند، اگرچه رهگیری آنها پس از شروع نزول موشک می‌تواند دشوار باشد. موشک‌های کروز، با توانایی پرواز در ارتفاع کم و مانور، برای رهگیری دشوارند که به همین دلیل پرتاب محموله‌های انفجاری بزرگ تبدیل می‌شوند. موشک‌های بالستیک، اگرچه معمولاً سریع‌تر هستند، اما رهگیری آنها به خصوص در مرحله پایانی پرواز دشوارتر است.

موشک‌های کروز در جو در ارتفاع نسبتاً کم، شبیه به هواپیما پرواز می‌کنند. موشکهای کروز در مقایسه با موشک‌های بالستیک با سرعت کمتری پرواز می‌کنند، اما به دلیل مسیر پرواز کوتاه  تشخیص آنها می‌تواند دشوارتر باشد. طی  پرواز به طور فعال هدایت می‌شوند و امکان اصلاحات در میانه مسیر و تنظیم هدف را فراهم می‌کنند. موشکهای  تاماهاوک، براهموس، پاپ‌آی و دلیله ازدسته موشکهای کروز هستند.

یک موشک بالستیک کوتاه برد (SRBM) با میانگین وزن محموله ۵۴۰ کیلوگرمی سرجنگی شعاع تخریب انفجاری تا ۱.۰۶ کیلومتر و زمینلرزه ای مصنوعی در محل اصابت با بزرگای حدود ۱.۸ ایجاد می‌کند. در یک مرکز شهری پرجمعیت در منطقه آسیب‌دیده می‌تواند حدود ۷۵ هزار نفر تلفات را سبب شود. یک موشک بالستیک میان‌برد (MRBM) با میانگین وزن محموله ۱۰۸۰ کیلوگرمی سرجنگی، شعاع تخریب انفجاری تا ۱.۳۳ کیلومتر ایجاد و بسیار دقیق به اهداف خاص حمله میکند . این چنین سرجنگی زمینلرزه ای مصنوعی با بزرگای حدود ۲ ایجاد میکند. به دلیل ارتفاع کم و قدرت مانور آنها، شناسایی آنها دشوارتر است. این نوع موشک می‌تواندبا پدافند هوایی رهگیری شود، اما ارتفاع کم و قدرت مانور آنها  هدف قرار دادن آنها را دشوار میکند.

موشک‌های کروز عموماً دقیق‌تر از موشک‌های بالستیک هستند، به خصوص هنگام استفاده از سیستم‌های هدایت پیشرفته. موشک‌های کروز به دلیل توانایی مانور در پرواز، انعطاف‌پذیری بیشتری در هدف‌گیری ارائه می‌دهند. یک کلاهک انفجاری ۱۰۰۰ کیلوگرمی روی یک موشک کروز یا بالستیک می‌تواند زمینلرزه ای در حدود ۲ با  خسارات و تلفات گسترده‌ای و شوک و ترس قابل توجه ایجاد کند. اثر خاص به هدف و محیط پیرامونی آن بستگی دارد، اما چنین محموله‌ای می‌تواند شعاع انفجاری بیش از یک کیلومتر ایجاد کند که به طور بالقوه منجر به ده‌ها هزار تلفات در مناطق شهری می‌شود.  تخریب و تلفات در مناطق شهری پرجمعیت به دلیل تمرکز مردم و زیرساخت‌ها به طور قابل توجهی بیشتر خواهد بود. استفاده از چنین سلاحی علاوه بر تخریب فیزیکی، اثر روانی قابل توجهی نیز دارد و باعث ترس و وحشت گسترده می‌شود.

*استاد دانشگاه

۴۷۴۷