اشتباهات رایج والدین تازه‌کار
والد شدن شاید زیباترین و در عین حال یکی از پرچالش‌ترین تجربیات زندگی باشد. وقتی اولین بار فرزندی به دنیا می‌آید، پدر و مادر وارد دنیایی می‌شوند که پر از پرسش، نگرانی و البته عشق بی‌پایان است. طبیعی است که هر پدر و مادری بخواهد بهترین‌ها را برای کودک خود فراهم کند، اما گاهی در همین مسیر، ناخواسته اشتباهاتی رخ می‌دهد که می‌تواند روی سلامت روانی والدین و رشد کودک تأثیر منفی بگذارد.
شناختن و آگاه شدن از این اشتباهات می‌تواند به والدین کمک کند تا مسیر فرزندپروری را با آرامش و اعتماد به نفس بیشتری طی کنند. در ادامه به چند مورد از رایج‌ترین اشتباهاتی که والدین تازه‌کار معمولاً مرتکب می‌شوند می‌پردازیم؛ اشتباهاتی که بهتر است همین حالا کنار گذاشته شوند.
یکی از بزرگ‌ترین دام‌هایی که والدین تازه‌کار در آن گرفتار می‌شوند، تمایل به کامل بودن است. بسیاری از والدین تصور می‌کنند که اگر اشتباهی مرتکب شوند، والدین خوبی نیستند. آن‌ها مدام خود را تحت فشار می‌گذارند تا هر کاری را به بهترین نحو ممکن انجام دهند، در حالی که این کمال‌گرایی عملاً دست‌نیافتنی است و تنها باعث اضطراب و فرسودگی می‌شود.
حقیقت این است که فرزندپروری یک مسیر یادگیری مداوم است و هیچ‌کس از ابتدا همه چیز را نمی‌داند. پذیرفتن این واقعیت که اشتباه کردن بخشی طبیعی از والد بودن است، می‌تواند فشار روانی را کاهش دهد و فضای آرام‌تری برای رشد کودک ایجاد کند.
رفتارهای اشتباه در تربیت کودک
هر کودکی منحصر به فرد است و مسیر رشد مخصوص به خودش را دارد. بعضی کودکان زودتر شروع به راه رفتن می‌کنند، برخی زودتر صحبت می‌کنند و برخی دیرتر. مقایسه مداوم فرزند خود با کودکان دیگر نه تنها کمکی به رشد او نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود والدین نسبت به پیشرفت فرزندشان احساس نگرانی و نارضایتی پیدا کنند و این فشار را ناخودآگاه به کودک منتقل کنند.
بهتر است والدین روی ویژگی‌های فردی و نقاط قوت فرزند خود تمرکز کنند و با تشویق و حمایت، زمینه رشد سالم او را فراهم سازند.
اشتباهات رایج والدین تازه‌کار
در دنیای امروز، والدین تازه‌کار با انبوهی از اطلاعات، کتاب‌ها، شبکه‌های اجتماعی و توصیه‌های اقوام و دوستان روبرو می‌شوند. گاهی این توصیه‌ها متناقض و گیج‌کننده هستند و والدین را در انتخاب بهترین روش تربیتی دچار سردرگمی می‌کنند.
بهترین کار این است که والدین سعی کنند منابع علمی و معتبر را پیدا کنند، در صورت لزوم با پزشک اطفال یا مشاور کودک مشورت کنند و البته به حس درونی و شناخت خود از فرزندشان نیز اعتماد داشته باشند. همه کودکان مثل هم نیستند و یک نسخه ثابت برای همه جواب نمی‌دهد.
تصمیمات نادرست در پرورش کودک
والدین تازه‌کار اغلب چنان درگیر مراقبت از نوزاد می‌شوند که سلامت جسمی و روانی خود را کاملاً نادیده می‌گیرند. این موضوع در بلندمدت می‌تواند باعث خستگی مزمن، افسردگی پس از زایمان و فرسودگی عاطفی شود. در حالی که والدین برای مراقبت مؤثر از کودک، ابتدا باید حال خوبی داشته باشند.
مراقبت از خود به معنای خودخواهی نیست، بلکه یک ضرورت است. والدین باید زمانی برای استراحت، خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت‌هایی که به روحیه‌شان کمک می‌کند اختصاص دهند و در صورت امکان از کمک اطرافیان بهره بگیرند.
نگرش‌های اشتباه والدین جوان
بسیاری از والدین تازه‌کار تصور می‌کنند باید از همان ابتدا برنامه‌های دقیق و سختگیرانه‌ای برای خواب، تغذیه و فعالیت‌های کودک تنظیم کنند. اما نوزادان معمولاً قابل پیش‌بینی نیستند و برنامه‌های خیلی خشک می‌تواند برای والدین و کودک هر دو آزاردهنده باشد.
بهتر است والدین با صبوری و انعطاف‌پذیری به تدریج به کودک کمک کنند تا یک نظم طبیعی پیدا کند. البته داشتن یک چارچوب کلی مفید است، اما باید آماده تغییرات و نوسانات دوره‌ای نیز بود.
والدین تازه‌کار به دلیل نداشتن تجربه، ممکن است نسبت به هر عطسه، گریه یا تغییر رفتار کودک دچار اضطراب شدید شوند و سریعاً بدترین سناریوها را تصور کنند. این نگرانی‌های افراطی علاوه بر ایجاد استرس بی‌دلیل برای والدین، ممکن است باعث ایجاد نگرانی‌های غیرضروری برای اطرافیان نیز شود.
شناخت مراحل طبیعی رشد کودک و نشانه‌های واقعی مشکلات پزشکی می‌تواند به والدین کمک کند با آرامش بیشتری به مسائل رسیدگی کنند. در مواقع لازم، مشاوره با پزشک می‌تواند نگرانی‌ها را به شکل صحیح برطرف کند.
گاهی والدین آنقدر درگیر مسائل فیزیکی مانند تغذیه و بهداشت کودک می‌شوند که از برقراری ارتباط عاطفی عمیق با فرزند خود غافل می‌مانند. اما شکل‌گیری پیوند عاطفی از همان روزهای نخست اهمیت فراوانی دارد و در شکل‌گیری شخصیت، امنیت روانی و حتی رشد مغزی کودک نقش تعیین‌کننده دارد.
در آغوش گرفتن نوزاد، صحبت کردن با او، برقراری تماس چشمی و بازی‌های ساده می‌تواند به تقویت این پیوند کمک کند. همین ارتباط عاطفی در سال‌های بعد پایه‌ای برای تربیت صحیح و رابطه سالم والد-فرزندی خواهد بود.
اشتباهات تربیتی والدین کم‌تجربه
آیا اشتباهات من به فرزندم آسیب جدی وارد می‌کند؟
اکثر اشتباهات کوچک و رایج که والدین تازه‌کار مرتکب می‌شوند معمولاً تأثیر بلندمدتی بر کودک ندارند، به شرط آن‌که در مسیر یادگیری و اصلاح گام بردارند. پذیرش اشتباهات و تلاش برای بهبود روش‌های فرزندپروری مهم‌ترین نکته است.
بهترین راه برای مقابله با استرس والدین تازه‌کار چیست؟
استفاده از حمایت خانواده و دوستان، مطالعه منابع معتبر، گفت‌وگو با والدین باتجربه و در صورت نیاز مشاوره گرفتن از روانشناس کودک می‌تواند در کاهش استرس کمک‌کننده باشد. همچنین، اختصاص زمان برای مراقبت از سلامت روان و جسم خود والدین نیز ضروری است.
چگونه می‌توانم منابع معتبر تربیت کودک را پیدا کنم؟
بهتر است سراغ کتاب‌های نوشته شده توسط متخصصان روانشناسی کودک و پزشکان اطفال بروید. همچنین سایت‌های معتبر پزشکی و روانشناسی، مشاوره با پزشک اطفال یا مشاور تربیتی می‌تواند اطلاعات کاربردی و علمی ارائه دهد.
آیا مقایسه کردن کودک با دیگران همیشه مضر است؟
بله، مقایسه کردن بیش از حد می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس کودک و افزایش نگرانی والدین منجر شود. هر کودک مسیر رشد منحصر به فردی دارد و مقایسه دائمی می‌تواند روند طبیعی رشد را مختل کند.
از چه زمانی باید برای کودک برنامه‌ریزی منظم خواب و تغذیه داشته باشم؟
در ماه‌های ابتدایی زندگی، انعطاف‌پذیری اهمیت زیادی دارد زیرا نوزاد هنوز الگوی خواب و تغذیه منظم پیدا نکرده است. به تدریج و با رشد کودک، می‌توانید با ملایمت برنامه‌هایی برای خواب و تغذیه تنظیم کنید.
اگر احساس کنم والد خوبی نیستم چه کنم؟
این احساس در بسیاری از والدین تازه‌کار وجود دارد و طبیعی است. مهم این است که بدانید والد خوب بودن به معنای بی‌اشتباه بودن نیست. پذیرش خطاها، یادگیری مداوم و عشق بی‌قید و شرط شما بهترین شاخص‌های والد خوب بودن است.
در چه مواردی باید حتماً به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده علائمی مانند تب بالا، کاهش وزن غیرعادی، بی‌حالی شدید، مشکلات تنفسی، یا تغییرات ناگهانی در رفتار و واکنش‌های کودک بهتر است فوراً به پزشک مراجعه شود.
والد بودن یعنی یادگیری، سازگاری و رشد در کنار کودک. هیچ پدر و مادری کامل و بی‌نقص نیست و نیازی هم نیست که باشد. مهم این است که با عشق، صبر و پذیرش اشتباهات، مسیر فرزندپروری را طی کنیم و هر روز با تجربه‌ای تازه، بهتر شویم. در نهایت، عشق و توجه شما بزرگ‌ترین هدیه‌ای است که می‌توانید به فرزندتان بدهید.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته
