به گزارش همشهری آنلاین، مهناز رشیدی-هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه شاهد: تجاوز رژیم صهیونیستی اسرائیل به ایران که از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ با به شهادت رساندن تعدادی از فرماندهان رده بالای نظامی و دانشمندان هسته ای آغاز و با حمله به پایگاههای نظامی و هسته ای و حتی هدف قراردادن اماکن مسکونی و بیمارستانها تا روز سه شنبه مورخ سوم تیرماه و اعلام توافق آتش بس تداوم یافت، نقض بارز اصول و قواعد بنیادین حقوق بین الملل است که انتظار میرفت پایبندی به آن تنها راه نجات بشریت از بلای جنگ باشد. از جمله مهمترین ابعاد حقوقی بین المللی مخاصمه مسلحانه ۱۲ روزه میان رژیم اسرائیل و ایران به شرح زیر است:
1. از منظر حقوق بر جنگ یا حقوق توسل به زور، اقدامات رژیم صهیونیستی در آغاز این جنگ، نقض بارز اصل منع توسل به زور مندرج در بند ۴ ماده ۲ منشور و مصداق بارز تجاوز (aggression) میباشد. اگرچه این رژیم به ادعای دفاع پیش دستانه در صدد توجیه عمل تجاوزکارانه خویش است اما مطابق نص ماده ۵۱ منشور ملل متحد و رویه قضایی دیوان بین المللی دادگستری، تئوریهای خودساخته دفاع مشروع پیشگیرانه و پیشدستانه محلی از اعراب ندارد. صرف نظر از این موضوع، حتی به فرض پذیرش دفاع پیشدستانه در حقوق بین الملل عرفی به صورت محدود در برابر حمله قریب الوقوع، شرایط قریب الوقوع بودن حمله ایران به اسراییل، آن هم در میانه مذاکرات هسته ای و زمانی که فرماندهان ارشد نظامی کشور در شرایط آماد جنگی نبوده اند، به هیچ وجه قابل احراز و اثبات نیست.
۲. با توجه به اینکه تمامیت سرزمینی و حاکمیت ایران مورد حمله مسلحانه غیرقانونی رژیم صهیونیستی اسرائیل و در ادامه، امریکا قرار گرفت، دولت ایران به موجب ماده ۵۱ منشور ملل متحد از حق ذاتی دفاع مشروع، با رعایت شروط تناسب، ضرورت و فوریت، تا دفع کامل حملات برخوردار است.
۳. از منظر حقوق و قواعد در جنگ که از آن به حقوق بین الملل بشردوستانه تعبیر میشود، حمله به اشخاص و اموال غیرنظامی، ناقض اصل عرفی تفکیک یا تمایز میباشد. همچنین حمله به کارگاهها و تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک در مواد ۵۶ و ۸۵ پروتکل الحاقی اول (۱۹۷۷) به کنوانسیونهای ژنو ۱۹۴۹ حتی اگر این تاسیسات هدف نظامی باشند، مشمول ممنوعیت قرار دارد.
۴. از منظر حقوق و قواعد پس از جنگ که بارزترین جلوه آن در قواعد حقوق بین الملل کیفری تبلور یافته است، اقدام به تجاوز و نیز نقض فاحش قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه از سوی سران و فرماندهان رژیم اسرائیل، مصداق جنایت تجاوز و جنایت جنگی است که در اساسنامه دیوان بین المللی کیفری جرم انگاری شده و مشمول اصل صلاحیت جهانی هستند.
۵. آنچه بیش از هر چیز حائز اهمیت است آنکه ممنوعیت تجاوز یک قاعده آمره بین المللی است که توسط رژیم اسراییل و در ادامه توسط امریکا، با مشارکت این کشور در حمله به سایت فوردو، نقض شده است. در حالی که مطابق قواعد حقوق مسئولیت بین المللی، سایر دولتها نه تنها وظیفه دارند برای پایان بخشیدن به وضعیت نقض قاعده آمره با یکدیگر همکاری نمایند، بلکه نباید در حفظ آن وضعیت کمک یا مساعدتی نمایند. لذا کمکهای نظامی و یا حتی حمایت سیاسی از عمل تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی مخالف با قاعده مذکور است. در این میان، سکوت جامعه جهانی و مهم ترین نهاد پاسدار صلح یعنی شورای امنیت سازمان ملل متحد در برابر نقضهای فاحش حقوق بین الملل، نتیجه ای جز مرگ پیکره نحیف حقوق بین الملل ندارد. در چنین وضعیتی، آنچه باقی میماند قدرت عریان، مصونیت از مجازات و سقوطی هولناک بسوی بی قانونیست.
لذا تنها راه تحقق هدف اساسی نظام ملل متحد یعنی حفظ صلح و امنیت بین المللی و مصون داشتن ملتها از بلای جنگ و ارتقای حقوق بشر، بازگشت دولتها و نهادهای اثرگذار بین المللی به رعایت و تضمین رعایت حقوق بین الملل است.
از سوی دیگر، به عنوان یکی از اقدامات ضروری پیشنهادی، لازم است دولت جمهوری اسلامی ایران اقدامات لازم در راستای مستندسازی جنایات وقوع یافته در طول این جنگ و موارد نقض قواعد حقوق بشردوستانه بین المللی را جهت هموار ساختن مسیر اقدامات حقوقی بین المللی آتی اتخاذ نماید.