در نگاه اول، کابوس فقط اختلالی گذرا در خواب شبانه به‌نظر می‌رسد؛ رویاهایی آزاردهنده که با تپش قلب و بیداری ناگهانی همراه‌اند. اما تکرار این تجربه می‌تواند اثرات عمیق‌تری بر بدن داشته باشد. داده‌های گسترده‌ی پزشکی نشان می‌دهند کابوس‌های هفتگی با روند سریع‌تر پیری سلولی و افزایش چشمگیر خطر مرگ زودهنگام ارتباط دارند؛ اثری که از دوران کودکی دیده می‌شود و فراتر از مرزهای سن، جنسیت یا قومیت، امتداد می‌یابد.

به‌گزارش زومیت به نقل از نیوساینتیست، ابیدمی اوتایکو، متخصص عصب‌پزشکی از کالج سلطنتی لندن و گروهش، در پژوهشی تازه داده‌های مربوط به بیش از ۱۸۳ هزار نفر را بررسی کرده‌اند؛ افرادی بین ۲۶ تا ۸۶ سال که در مطالعات بلندمدت سلامت عمومی شرکت کرده بودند. شرکت‌کنندگان در آغاز گزارش دادند که چند وقت یک‌بار کابوس می‌بینند، سپس وضعیت سلامتی‌شان در دوره‌ای بین یک سال و نیم تا ۱۹ سال، تحت پیگیری قرار گرفت.

نتایج شگفت‌انگیز بود: احتمال مرگ زودهنگام پیش از ۷۰ سالگی در کسانی که کابوس‌های هفتگی دارند، بیش از سه برابر بیشتر از افرادی است که به‌ندرت کابوس می‌بینند یا هرگز چنین تجربه‌ای ندارند. یافته‌ها نشان می‌دهد که تکرار کابوس، حتی از عواملی مانند سیگارکشیدن، رژیم غذایی ناسالم، چاقی یا بی‌تحرکی، شاخص دقیق‌تری برای پیش‌بینی مرگ زودرس است. گروه پژوهشگران نتایج به‌دست‌آمده را در کنگره سال ۲۰۲۵ آکادمی نورولوژی اروپا در شهر هلسینکی، ارائه خواهند داد.

پژوهشگران برای سنجش دقیق‌تر پیری سلولی، طول تلومرهای کروموزوم‌ها را بررسی کردند. تلومرها مانند ساعت زیستی، با هر بار تقسیم سلولی کوتاه‌تر می‌شوند و کوتاه‌بودن آن‌ها با روند پیری در سطح سلولی پیوند دارد. این بخش از پژوهش شامل داده‌های حدود ۲۴۰۰ کودک نیز بود. والدین این کودکان بین ۸ تا ۱۰ سال، میزان کابوس‌ دیدن فرزندان خود را گزارش کرده بودند. در بزرگ‌سالان، سن زیستی همچنین با استفاده از ساعت‌های اپی‌ژنتیکی، نشانگرهای مولکولی پیشرفته، سنجیده شد.

یافته‌های تیم اوتایکو فقط به یک گروه محدود از جمعیت مربوط نمی‌شود. در تمام سنین، جنسیت‌ها و پیشینه‌های قومی، افرادی با کابوس‌های بیشتر، تلومرهای کوتاه‌تری هم داشتند. حتی در کودکان، کابوس‌های مکرر با نشانه‌هایی از پیری سلولی زودهنگام همراه بود. در بزرگسالان، روند پیری تسریع‌یافته می‌تواند حدود ۴۰ درصد از افزایش ریسک مرگ زودرس را توجیه کند.

نخست، افزایش سطح کورتیزول، هورمون استرس که به‌طور مزمن در بدن کسانی که کابوس می‌بینند، بالا می‌ماند. این افراد اغلب از خواب می‌پرند، درحالی‌که ضربان قلبشان بالا رفته و بدنشان در وضعیت هشدار قرار دارد. این واکنش گاهی از موقعیت‌های استرس‌زای روزانه هم شدیدتر است.

عامل دوم، اختلال در روند طبیعی خواب است. خواب نقش مهمی در ترمیم و بازسازی سلول‌ها دارد و زمانی که این فرآیند مختل شود، سلامت عمومی بدن تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. مطالعات پیشین نیز نشان داده‌اند که بی‌خوابی با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و متابولیک مرتبط است.

خبر خوب این است که بسیاری از عوامل محرک کابوس اجتناب‌پذیرند. اوتایکو پیشنهاد می‌کند که افراد از تماشای فیلم‌های ترسناک پیش از خواب خودداری و در صورت ابتلا به اضطراب یا اختلال‌های روانی دیگر، بران درمان اقدام کنند.

گای لشزاینر، متخصص خواب از بنیاد درمانی گای و سنت‌توماس، با وجود تأیید جذابیت یافته‌ها، هشدار می‌دهد که هنوز برای نتیجه‌گیری قطعی زود است. او می‌افزاید: «شرایط پزشکی مختلف یا داروهایی که با افزایش سن تجویز می‌شوند، ممکن است نتایج را دچار انحراف کرده باشند. برای درک بهتر این ارتباط پیچیده، به تحقیقات گسترده‌تر و دقیق‌تری نیاز است.»