به گزارش بهداشت نیوز، انسان ها در رویارویی با بلایا و حوادث، پاسخ هایی  را از خود بروز می دهند که می توان آنها را به 5 مرحله تقسیم کرد: 

مرحله تماس یا ضربه: این مرحله چند دقیقه پس از حادثه بروز می کند؛ بیشتر افراد دچار ترس و وحشت شدیدی می شوند؛ گاه حالت هایی همچون بهت زدگی و درماندگی مشاهده می شود؛ فرد قدرت انجام هیچ کاری را ندارد؛ این مرحله گذرا و کوتاه مدت است و در بیشتر موارد پیش از رسیدن نیروهای کمکی پایان می یابد؛ باقی ماندن در این مرحله نیازمند مداخله فوری است.

مرحله قهرمان گرائی: در ساعات اولیه وقوع حادثه بروز می کند؛ در این مرحله بین مردم همبستگی ایجاد می شود؛ افراد احساس می کنند باید کاری انجام دهند، به طور داوطلبانه در امدادرسانی کمک می کنند؛ مهم این است که تحریک پذیری افراد طی این مرحله بسیار بالاست و در عین حال درجات بالایی از گذشت و فذاکاری را از خود نشان می دهند که نیاز به ایجاد هماهنگی و رهبری فعالیت های این افراد می باشد.

مرحله شادمانی و فراموش کردن غم: یک هفته تا چند ماه پس از حادثه بروز می کند؛ همزمان با رسیدن نیروهای کمکی افراد امیدوار می شوند و ممکن است حالت آرامش و نشاط، سرخوشی و شادمانی داشته باشند؛ توزیع کمک ها در پیدایش تعادل روانی، کاهش اختلالات عاطفی و خشم و انتقام جویی موثر است. 

مرحله مواجهه با واقعیت: 2 تا 3 ماه پس از وقوع حادثه بروز می کند؛ در این مرحله افراد تازه متوجه وسعت خسارات و فقدان هایشان می شوند؛ مجدداً روحیه خود را از دست می دهند، نا آرام، خسته و درمانده می شوند؛ در این مرحله بازماندگان نیازمند حمایت های روانی بیشتری هستند زیرا مجددا روحیه خود را ازدست داده اند.

مرحله تجدید سازمان: 6 ماه تا 1 سال پس از وقوع حادثه بروز می کند؛ افراد شروع به بازسازی روانی خود و بازسازی زندگی خود می کنند و به تدریج درک می کنند که باید متکی به خود باشند.

پس از بلایا، افراد در معرض عوامل استرس زای متعددی قرار می گیرند؛ این عوامل شامل انواع آسیب های جسمی است که باعث درد و ناراحتی می شود؛ نداشتن محل امن برای آسایش و استراحت، کمبود مواد غذایی، مواجهه با صحنه های دلخراش مانند جنازه اقوام و آشنایان، تخریب ساختمان ها و از دست دادن اموال که فشار زیادی را از نظر روانی بر افراد وارد می کند.

استرسی که بر فرد در جریان بلایا وارد می شود به قدری ناتوان کننده است که تقریبا هرکسی را می تواند از پا در آورد؛ به دنبال استرس شدید، واکنش ها و علایمی که در افراد به وجود می آید تاثیر بسزایی روی عملکرد آنها دارد؛ در برخی افراد با یک علایم و در برخی دیگر با بیش از یک علایم مواجه هستیم که در صورت عدم رسیدگی، می تواند به اختلالات روانی مزمن تبدیل شود.

مراقب باشیم افرادی که در جریان بلایا دچار واکنش های روانی شده اند بیمار تلقی نکنیم؛ این علایم واکنشی طبیعی، به حادثه غیر طبیعی است و در طول زمان تخفیف می یابد.

این علایم شامل خشم، بیش برانگیختگی، نا امیدی، سرزنش خود، سرخوردگی، احساس گناه، احساس غم و اندوه و افکار مزاحم، مشکلات خواب و حتی مشکلات جسمی  متعدد است و در صورت ادامه و ایجاد مشکلات جدی برای فرد، باید به افراد متخصص (پزشک، روانشناس و روانپزشک) مراجعه شود.

«ندا خورشیدیان» مسوول واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز