عصر ایران: مقالۀ حاضر از موضع چپ نوشته شده و نویسنده هم درصدد انکار نیست. هر چند تارنمای عصر ایران یک رسانه است و رسانه را باید با اصول حرفه‌ای ژونالیسم ارزیابی کرد نه لیبرال یا چپ بودن اما چون پای ایران و ایران‌دوستی و دفاع میهنی یا نبرد 12 روزۀ میهنی در میان است نوشتۀ همکار روزنامه‌نگارمان را در زیر می‌آوریم. ایران ما، ایران عزیز ما بزرگ‌تر از هر گرایش ایدیولوژیک و سیاسی و فرهنگی است و بعد از کلی مطلب با انگ لیبرالی با یک مقاله با گرایش چپ هم نباید به کسی برخورَد. اگرچه دغذغه اصلی ما نه راست و چپ که ایران و توسعه است.

                                 *********

فؤاد شمس: بعد ازاین ١٢ روز جنگ اسرائیل و آمریکا علیه ایران مباحث مختلفی بین گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی مطرح شده. عیار بسیاری از نیروهای سیاسی در این دوره بسیار مهم سنجیده شد. در زمان‌های بحرانی موضع واقعی بسیاری از مدعیان روشن می‌شود. 

 

در این میان طیفی از نیروهای سیاسی که سال‌ها ادعای ناسیونالیسم آن هم به اشکال افراطی داشتند، رسما در دامن نیروی خارجی مهاجم به  ایران افتادند. سلطنت‌طلبان که علنا تبدیل به ستون پنجم دشمن شدند، بخشی از راست‌گرایان مدعی ناسیونالیسم هم اندکی مبهم‌تر و ضمنی از هجوم نیروی نظامی خارجی کشورمان شادمان بودند. برخی از دیگر راست‌گرایان هم به اسم این‌که این جنگ علیه حاکمیت است نه کشور با آن همراه شدند. 

 

اما بعد از ١٢ روز دفاع میهنی و عدم همراهی اکثریت مطلق مردم ایران با این اقلیت کوچک، راست‌گرایان مدعی ناسیونالیسم وارد فاز فکاهی شدند. برای خاک پاشیدن به چشم حقیقت و تاریخ شروع به کنایه زدن به چپ‌گرایان کردند که شما را چه شده که در این ١٢ روز وطن‌دوست شدید؟ مگر انترناسیونالیست نیستید؟ 

 

البته متاسفانه ادبیات این افراد آن قدر نازل است که نمی‌شود وارد گفت وگوی مستقیم نقادانه با این افراد شد. در نتیجه فقط  کلیتی در مورد میهن‌دوست‌ سوسیالیستی و چپ سخن می‌گویم و چند مورد داخلی و خارجی مثال می‌زنم تا نشان دهم اتفاقا میهن‌دوستی نه تنها منافاتی با سوسیالیسم ندارد، که سوسیالیسم اصیل و چپ با ریشه اتفاقا در صف اول دفاع از وطن بوده و هست و خواهد بود.

 

 

پاتریوتیسم سوسیالیستی (Socialist patriotism) که در زبان فارسی آن را می‌توان وطن‌دوستی سوسیالیستی، میهن‌دوستی جامعه‌خواه یا میهن‌پرستی جامعه‌گرا ترجمه کرد.  یکی از پایه‌های اساسی تفکر چپ بوده است. 

پاتریوتیسم سوسیالیستی یا در زبان فارسی میهن‌دوستی جامعه‌خواه؛  مردمی که در یک جغرافیای مشترک زندگی می‌کنند تشویق می‌کند تا «عشق بی‌حد و حصر به میهن، تعهد به دگرگونی مثبت رو به توسعه عادلانه» اتخاذ کنند. در کنار تلاش برای دوستی با کارگران کشورها و ملت‌های دیگر! 

میهن‌دوستی سوسیالیستی با ناسیونالیسم افراطی فرق دارد.ناسیونالیسم افراطی و شوونیسم که به نژادپرستی و تجاوز به دیگران ختم می‌شود. یک ایدئولوژی سلطه‌گرانه سرمایه‌داری است برای استعمار و استثمار ملل دیگر. 

 

  انترناسیونالیسم پرولتری در بستر میهن‌دوستی جامعه‌خواه 

 

میهن‌پرستی سوسیالیستی معمولاً مستقیماً در کنار انترناسیونالیسم پرولتری مورد حمایت چپ‌ها قرار می‌گیرد و احزاب چپ این دو مفهوم را با یکدیگر سازگار می‌دانند.

ولادیمیر لنین به عنوان یکی از مشهورترین تئوریسین‌های چپ تاریخ جهان و رهبر اتحاد جماهیر شوروی، میهن‌دوستی واقعی در مقابل ناسیونالیسم افراطی بورژوایی تعریف می‌کرد. لنین حق همه ملت‌ها برای تعیین سرنوشت و حق اتحاد همه کارگران در درون ملت‌ها را ترویج می‌کرد، با این حال او همچنین ناسیونالیسم افراطی و  شوونیسم تهاجمی  را محکوم می‌کرد. او می‌گفت که احساس غرور ملی دو مدل دارد "موجه و  ناموجه"؛ دفاع از میهن نوعی غرور ملی موجه است اما شوونیسم ناسیونالیسم افراطی تجاوزگر ناموجه است. 

لنین بر این باور بود که ملت‌های که تحت حمله  امپریالیسم هستند، این حق را دارند به دنبال دفاع ملی از کشور خود بکنند.

در جریان جنگ جهانی دوم نیز اتحاد جماهیر شوروی روحیه میهن‌دوستی را برای دفاع از سرزمین مادری تقویت کرد و استالین جنگ علیه هیتلر و نازیسم را به نام دفاع بزرگ میهنی مطرح کرد که هنوز هم در حافظه تاریخی مردم روسیه و دیگر ملت‌هایی که علیه نازیسم هيتلری جنگیدند باقی مانده است. 

نمونه‌های تاریخی بسیار دیگری هم وجود دارد. مثلا هوشی مین رهبر کمونیست ویتنام بر نقش میهن‌پرستی سوسیالیستی در جنگ ویتنامی‌ها علیه آمریکا تأکید کرد و بر اهمیت میهن‌پرستی اصرار داشت کرد و گفته:«در آغاز این میهن‌پرستی بود و نه کمونیسم که مرا وادار کرد به لنین و انترناسیونال سوم ایمان بیاورم.» 

در مثالی دیگر چه‌گوارا در سخنرانی معروف خود در سازمان ملل با صراحت اعلام کرد یا وطن یا مرگ، میهن‌دوستی سوسیالیستی همراه با ملی‌گرایی چپ در قانون اساسی کوبا تضمین شده است.

 

   این فکت‌های نظری و تاریخی را مطرح کردم که نشان دهم چپ و انترناسیونالیسم کارگری نه تنها منافاتی با میهن‌دوستی ندارد که مکمل هم هستند. مسئله دفاع از میهن در مقابل حمله خارجی مسئله اصلی چپ‌ها بوده و در کنارش اما نقد به ناسیونالیسم افراطی تجاوزگر و شوونیسم را هم مدنظر داشتند و مرزبندی را رعایت می‌کردند. نکته باریک این‌جاست.

 

 

 اکنون به ایران خود بیاییم. دست‌کم در دوران مدرن و چند سال قبل از انقلاب مشروطه اندیشه‌های چپ به شکل مدرن وارد ایران شد. اما ریشه‌های میهن‌دوستی چپ ایرانی را در امتداد تاریخ جنبش‌های عدالت‌خواهانه ایرانی از مزدک و مانی گرفته تا بابک خرمدین و سربداران خراسان باید جست. حتی خوانش چپ‌ها از شاهنامه فردوسی (کتاب حماسه داد نوشته فرج الله میزانی انتشارات حزب توده ایران) هم تلاشی بوده برای آن‌که از فرهنگ بومی ایران برای مسئله عدالت و دفاع از میهن مفاهیمی را وام بگیرند. 

 

 در عمل نیز چپ ایرانی هم در دوران مشروطه هم در دیگر مقاطع مهم تاریخ ایران از جمله ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸ مرداد ٣٢ و انقلاب ۵٧ و دفاع مقدس در مقابل تهاجم بعثی‌های عراق نشان دادند که عملا دفاع از میهن را جزو اولویت‌های خود قرار داده‌اند.

 

 برای این که اطاله کلام نشود تنها اشاره‌ می‌کنم که بسیاری از جریانات و افراد چپ‌گرای ایرانی در زمان جنگ با رژیم بعثی صدام در جبهه‌های جنگ حضور داشتند. در حوزه ادبیات و هنر هم شاعرانی همچون هوشنگ ابتهاج با سرودن « ایران ای سرای امید» و همچنین سیاوش کسرایی با سرودن منظومه «آرش» عشق به میهن خویش را نشان دادند. 

 

   خلاصه کلام این چپ اصیل است که در صف مقدم میهن دوستان ایران قرار دارد. در میهن دوستی نه تنها کوچکترین منافاتی با سوسیالیسم وجود ندارد، بلکه میهن دوستی جزو ناگسستنی آن است. یعنی هوادارن راستین چپ بهترین و فداکارترین و از خود گذشته ترین میهن‌دوستان هستند.

  چون چپ‌ها از میان مردم طبقات فرودست و کارگران می‌آیند. مردمانی که حتی به اجبار باید از خاک و خانه شان دفاع کنند.  منطق سرمایه است که  وطن و مرز ندارد.