همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: انسجام و کار تیمی بی‌سابقه باعث شد که در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی به ایران، مجموعه خدمات ارائه شده در نظام سلامت نمره قابل قبولی را کسب کند. این نکته را دکتر جعفر میعادفر، رئیس سازمان اورژانس کشور هم تایید می‌کند، سازمانی که تقریبا نیم ساعت پس از شروع جنگ، تشکیل جلسه داد و در ستاد مدیریت بحران با ریاست وزیر بهداشت، آمادگی کامل برای امدادرسانی را برنامه‌ریزی کرد.
میعادفر یکشنبه ۸ تیر مهمان استودیوی همشهری بود و یک روایت مستند و دسته اول از آنچه طی این مدت انجام شده بود را ارائه داد. بخشی از صحبت‌های او و آمارهایی که از انجام ماموریت‌ها در این مدت ارائه شده را در ادامه بخوانید. فیلم کامل صحبت‌های رئیس اورژانس کشور را می‌توانید در این لینک ببینید.
همیشه آماده‌باش هستیم
میعادفر در پاسخ به این سوال که آیا پیش‌بینی درباره شرایط جنگی در اورژانس وجود داشت، بیان کرد: ایران کشوری حادثه‌خیز است و از بیش از ۵۰ حادثه و بلایی که در دنیا رخ می‌دهد، ۳۱ مورد آن در کشور ما اتفاق می‌افتد؛ از سیل، زلزله و طوفان گرفته تا جنگ که اخیرا به آن اضافه شد. اورژانس باید به طور ذاتی برای این حوادث که رخ دادن‌شان در کشور ما عمومیت دارند آماده باشد.
به گفته این مسئول بخش عمده نیروی انسانی اورژانس به صورت ۲۴ ساعته فعالند و به صورت شناور هر جا اتفاقی رخ دهد در کمترین زمان به محل حادثه می‌رسند. آنها بر اساس نوع حادثه ظرفیت‌سازی و از ظرفیت‌هایی که وجود دارد استفاده می‌کنند و خدمات خود را ارائه می‌دهند.
رئیس سازمان اورژانس با تاکید بر این که در همان دقایق اول بعد از حمله دشمن مدیریت بحران در این سازمان فعال شد، ادامه داد: من و همه معاونین اورژانس کشور در مرکز بحران حضور داشتیم به استان‌های کشور هم آماده‌باش را اعلام کردیم. در روز اول چند استان مورد تهاجم قرار گرفت و با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شد شرارت رژیم صهیونیستی گسترش پیدا کند، تقریبا در ۶۴ دانشگاه علوم پزشکی ستاد بحران فعال شد. روسا و معاونین دانشگاه‌ها، ریاست اورژانس استانها و دانشگاه‌های علوم پزشکی تشکیل جلسه دادند و برنامه‌ریزی برای امدادرسانی با بروز حمله به هر نقطه از کشور ایجاد شد. پس از آن نیز وزیر بهداشت و معاونین وزارتخانه در ستاد بحران حضور پیدا کردند.
اولین تصمیم
میعادفر درباره اولین تصمیم‌گیری در قبال جنگ در ستاد بحران عنوان کرد: در همان ساعات اول آغاز جنگ، دشمن چند مکان مختلف را مورد هدف قرارداد و ورود ما به دو نقطه مهم اهمیت داشت؛ اورژانس پیش بیمارستانی و اورژانس‌های بیمارستانی. اورژانس باید با حضور در محل حادثه به سرعت مصدومان را اولویت‌بندی و بر اساس نوع و شدت حادثه به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل می‌کرد. اورژانس‌ها هم باید آماده می‌شدند که مجروحان انتقالی به مراکز درمانی را در یک فرصت کوتاه پذیرش کنند. معاونت درمان دستور اولیه را ابلاغ کرد که اقدامات غیراورژانسی کم و اورژانس‌ها به سرعت تخلیه شوند تا شرایط برای پذیرش بهتر مصدومان محیا باشد.
او تاکید کرد: در همان دقایق اولیه جنگ توزیع بیماران به بیمارستان‌ها انجام شد. این گونه نبود که ۵۰ تا ۱۰۰ مصدوم به یک بیمارستان منتقل شوند و بیمارستان دیگر خلوت بماند. توزیع مجروحان و بیماران به بیمارستان‌ها توسط اورژانس ۱۱۵ انجام شد و شرایط جنگی که ادامه پیدا کرد، تصمیمات ویژه‌تری هم گرفته شد. وزیر بهداشت به عنوان فرمانده عملیات حوزه سلامت دستوراتی را به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد و این که چه کمک‌هایی باید در استانها انجام و چه ظرفیت‌هایی در آنها ایجاد شود.
مدیریت خدمات دارویی و درمانی در شهرهای مسافرپذیر
به گفته میعادفر مساله جابجایی جمعیت و سفرهای ناشی از جنگ هم باید مدیریت می‌شد و در توضیح بیشتر بیان کرد: بعضی شهرها به واسطه تعطیلی ادارات و تعدد تهاجماتی که رخ داد خلوت‌تر شد و برخی استانها از جمله شهرهای شمالی پذیرای مسافران شدند. از جمله تصمیمات و اقدامات انجام شده در این باره تقویت اورژانس‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی و داروخانه‌ها بود. معاونت درمان و معاونت غذا و دارو به بحث خدمات به بیماران مزمن و بیماران دیالیزی ورود پیدا کردند. مراکز دیالیز چند شیفته شدند که بیماران بتوانند خدمات مورد نیاز حود را دریافت کنند. سهمیه شیرخشک و دارو هم در استان‌های شمالی افزایش یافت تا مردم دچار کمبود نشوند و نگرانی از نظر تامین دارو به ویژه داروهای مزمن مانند انسولین و فشار خون وجود نداشته باشد.
او تاکید کرد: در جریان جنگ ۱۲ روزه هماهنگی‌ها درون بخشی و هماهنگی‌های برون بخشی اتفاق افتاد. بعضی از سازمان‌هایی که ظرفیت آمبولانسی و سازمان‌هایی که ظرفیت بیمارستانی داشتند هم به ما کمک کردند.
۱۳۶ هزار ماموریت
میعادفر درباره مدیریت نیروها برای حضور در صحنه‌های بسیار پرخطر هم توضیح داد: همکاران ما در حوادث متعددی حضور داشتند و بسیار باتجربه هستند. در این وضعیت نوعی ارتباط عاطفی هم پیدا می‌کنند چون در شرایط اضطراری افرادی که از همه جا ناامید می‌شوند از ما کمک می‌خواهند و همکاران ما بارها در این شرایط قرار گرفته‌اند. شرایط جنگ این مساله را خیلی واضح‌تر کرد و هم‌افزایی و وطن‌پرستی همانطوری که مردم را به میدان آورد وظیفه ما را هم دو چندان کرد. زمانی که مردم در این شرایط نمی‌ترسند و حضور پیدا می‌کنند و انرژی می‌دهند ما با قوت قلب بیشتر در محل حادثه حاضر می‌شویم.
او با تاکید بر این که در چنین حوادثی احتمال آسیب به نیروهای امدادی وجود دارد، عنوان کرد: طی ۱۲ روز جنگ ۱۸ نفر از تکنسینهای اورژانس آسیب دیدند و حدود ۶ نفر از پزشکان، دستیاران و دانشجوهای پزشکی شهید شدند. حوزه سلامت خود را بخشی از مردم می‌داند و تمام تلاش خود را می‌کند در این شرایط جنگی که اضطراب وجود دارد بتواند با خدمتی که به آنها می‌دهد اطمینان مردم را افزایش و استرس را کاهش دهد.
میعادفر درباره سختی کار نیروهای امدادی هم بیان کرد: در برخی موارد و در یک بازه زمانی حدود ۲۰ تا ۳۰ هدف حمله قرار می‌گرفت و در این شرایط همه انتظار دارند که ما در همان لحظات اولیه به محل برسیم. این مساله باعث شد که برخی همکاران ما روزها به خانه‌هایشان نروند و حتی نمی‌توانستند بخوابند. بسیاری از همکاران ما در این مدت در برخی از مواقع نیم‌ساعت در آمبولانس می‌خوابیدند.
به گفته این مسئول سازمان اورژانس از روز دوم تا پایان جنگ بیش از ۱۳۶ هزار ماموریت انجام داد که البته تنها ۱۰ هزار ماموریت مربوط به جنگ بود. این یعنی شرایط عادی هم به هم نخورد و حدود ۱۲۶ هزار ماموریت خارج از شرایط جنگی انجام شد.
رئیس اورژانس کشور درباره سازماندهی برای امدادرسانی هم بیان کرد: در تهران ۲۱۰ پایگاه، ۲۱۰ آمبولانس و ۲۰۰ موتورلانس فعال هستند و پراکندگی خوبی در سطح شهر تهران دارند. مدیران ارشد ما در این پایگاه‌ها بر اساس میزان و شدت حادثه‌ای که گزارش می‌شد تیم‌ها را به محل حادثه اعزام می‌کردند و خدمت رسانی انجام می‌شد.
آمار مزاحمت‌ها کمتر شد
یکی از چالش‌های جدی اورژانس تماس‌های مزاحم است که می‌تواند در ارائه خدمات، خلل ایجاد کند اما به گفته میعادفر طی روزهای جنگ این آمار به شدت کاهش پیدا کرد و در توضیح بیشتر بیان کرد: در زمان حمله نظامی یکسری ارتباط‌ها بین ما، آتش‌نشانی، هلال احمر و سایر سازمان‌ها برقرار بود و درباره بخشی از حملات از طریق همین ارتباطات و تماس‌های تلفنی مطلع می‌شدیم و امداد گران را به سرعت اعزام می‌کردیم. طی این روزها تعداد مزاحمت‌های تلفنی کاهش پیدا کرد و این اتفاق خوبی بود. البته ما هم اطلاع‌رسانی کرده بودیم که اگر شرایط بحرانی نیست با ما تماس نگیرند و اگر می‌توانند خودشان به مراکز درمانی مراجعه کنند. این به معنای تعطیلی ارائه خدمات نبود و ما همچنان ماموریت برای بیماران را انجام می‌دادیم.
او ادامه داد: ما نمی‌دانستیم دشمن چه زمانی حمله می‌کند و چند جا را مورد هدف قرار می‌دهد. باید به سرعت انرژی خود را تقسیم و به سرعت در مناطق مورد حمله حاضر می‌شدیم. زمانی که دشمن یک ساختمان را مورد هدف قرار می‌داد احتمال داشت هدفش یک نفر باشد اما یک ساختمان فرو می‌ریخت که تعداد کثیری در آنجا زندگی می‌کردند و مصدوم و شهید می‌شدند. بخش زیادی از آنها زنان و کودکان بودند.
شهادت ۵۵ زن
میعادفر درباره اینکه طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی نباید مراکز غیر نظامی را هدف قرار بگیرد و این اتفاق در جنگ اخیر وجود داشت، بیان کرد: رژیم صهیونیستی همه استانداردهای دنیا را به هم ریخته است. یعنی هیچ حد و مرزی برای خود قائل نیست. ادعای رژیم صهونیستی این است که همه دشمن هستند و او برحق است. بنابراین به هرچیزی که بتواند حمله‌ور می‌شود، در همین روزهای جنگی ۱۱ دستگاه آمبولانس، ۱۸ نفر از تکنیسین‌های فوریت‌های پزشکی و ۹ بیمارستان ایران آسیب دیدند.
او ادامه داد: بیمارستان شهید مطهری، تنها مرکز سوختگی در تهران است و به دلیل حملات رژیم صهیونیستی ناگزیر به تخلیه آن شدیم. در کنار این بیمارستان منطقه‌ای نظامی بود که مورد هدف قرار گرفت و آنقدر شدت موج انفجار زیاد بوده که به بیمارستان مطهری هم آسیب زد. [آخرین وضعیت بیمارستان شهید مطهری پس از حمله رژیم صهیونیستی] بیمارستان فارابی در کرمانشاه هم محل بستری بیمارانی روانپزشکی است و بر اثر حملات چند روز از چرخه فعالیت خارج شد تا بازیابی شود. در این بیمارستان بیماران روان ساکن هستند که مظلوم‌ترین بیماران به شمار می‌روند. این حملع خباثت رژیم صهیونیستی نیست و در جریان جنگ ۱۲ روزه ۳۰۱ زن مجروح و ۵۵ زن شهید شدند. ۲۱۲ نفر از کسانی که در جنگ تحمیلی مصدوم یا شهید شدند زیر ۲۰ سال و کودک و نوجوان بودند.
چرا آمار شهدا دقیق اعلام نمی‌شود؟
میعادفر در پاسخ به سوالی که چرا آمار دقیقی از شهدای جنگ اعلام نمی‌شود، عنوان کرد: بخشی از این شهدا زیر آوار مانده‌اند و به دلیل موج انفجار متلاشی شده‌اند. این مساله باید در یک زمان مناسب از سوی پزشکی قانونی و از طریق DNA و کارهای تخصصی به پایان برسد و آمار دقیق از سوی این نهاد اعلام شود. اعلام آمار غیردقیق از سوی ما در این شرایط منطقی و درست نیست و می‌تواند برای مردم استرس‌زا و غم‌انگیز باشد. البته ما این آمارها را در اختیار داریم و در حوزه‌های مختلف خدمات لازم ارائه می‌شود.
اورژانس بانوان هم پای کار بود
میعادفر با تاکید بر این که در دروان جنگ هم تمام زنان اورژانس حضور داشتند و به ماموریت‌ها اعزام می‌شدند، درباره ضرورت افزایش پایگاه‌های اورژانس زنان بیان کرد: نیمی از جمعیت ما زنان هستند. در استان‌های مختلف ۳۱ پایگاه اورژانس بانوان داریم که زنان در حال انجام ماموریت هستند. البته در حال حاضر بر اساس ماموریت‌ها اعزام اورژانس بانوان را داریم اما به دنبال افزایش این پایگاه‌ها هستیم.
به گفته این مسئول سال ۱۴۰۲ حدود ۷ تا ۸ پایگاه بانوان در کشور وجود داشت و این عدد اکنون به ۳۱ رسیده و همچنان روند افزایشی دارد. هدفگذاری هم این است که حدود ۳۰درصد پایگاه‌های اورژانس، زنان باشند که البته در مناطق شهری ایجاد می‌شوند.
ارتقای فناوری و کیفیت اورژانس
هر میزان سیستم هوشمندتر شود، هم سربار هزینه‌ها و هم نیاز به نیروی انسانی کاهش پیدا می‌کند و منجر به اثربخشی بیشتر است. این نکته دیگری است که میعادفر به آن اشاره کرد و گفت: طی چند سال اخیر برنامه داشتیم که در کل کشور، تمام ماموریت‌ها با حذف کاغذ و به شکل هوشمند انجام شود. تمام همکاران ما در صحنه با استفاده از گوشی‌های همراه، مشخصات، شرح حالا و اقدامات لازم برای بیماران را ثبت می‌کنند. اقدامات تشخیصی هم در این سیستم انجام می‌شود و مزیت آن این است که اگر تکنسین مسیر اشتباهی را ثبت کند، به او هشدار می‌دهد که اصلاح به موقع و فوری در ارائه خدمات را داشته باشد.
او ادامه داد: در کد ۲۴۷ برای بیماران با سکته‌های قلبی هم یک نرم‌افزار بین‌المللی وجود دارد که ما آن بومی کرده‌ایم. در گذشته اگر نوار قلب می‌گرفتیم حتما باید برای متخصص قلب ارسال و تشخیص‌های لازم از سوی انجام می‌شد، اما در حال حاضر سیستم هوشمند با بررسی نوار قلب در همان صحنه حادثه نکات لازم را به تکنسینهای اورژانس اعلام می‌کند که چه اقدامات درمانی را ارائه کند. این مساله اقدامات نجات‌بخش برای بیماران را افزایش داده است.
اورژانس چه نقصی در ارائه خدمات داشت؟
رئیس سازمان اورژانس درباره این که آیا سازمان اورژانس نقصی در ارائه خدمات در دوران جنگ داشت، بیان کرد: هیچ کسی نمی‌تواند ادعای بی‌نقصی کند و ما هم از این مساله مستنثی نیستیم. اما تلاش کردیم با تمام کمبودها و مشکلات موجود، بهترین عملکرد را داشته باشیم. بزرگترین نقص در حوزه ما، معیشت پرسنل است که همیشه شرمنده همکاران هستیم.
البته او تاکید کرد که تلاش برای بهتر شدن وضعیت است و در دولت چهاردهم هم کارهای خوبی در این باره انجام شده، اما همکاران ما در اورژانس در بحث کارانه اختلاف معناداری با سایر گروه‌های بیمارستانی دارند که در محیط‌های امن‌تری مشغول خدمت هستند. این در حالی است که فعالیت ما به مراتب بسیار سخت‌تر است و همکاران ما در شرایط نامتعارف و تعریف نشده عازم ماموریت می‌شوند. تکنسینهای در برخی موارد در محیط‌هایی قرار می‌گیرند که حتی دچار آسیب هم می‌شوند و مورد ضرب و جرح قرار می‌گیرند. امیدواریم امسال با پیگیری‌های وزیر بهداشت بتوانیم سطح کارانه‌ها در اورژانس را به سایر گروه‌های درمانی نزدیک کنیم و این نقص بزرگ را برطرف کنیم.
بیشتر بخوانید:
- صهیونیست‌ها نباید جزو جامعه جهانی سلامت باشند
- جدیدترین آمار شهدا و مجروحان کشور در تجاوز رژیم صهیونیستی
امیدوار به رفع کمبودها
میعادفر با بیان این که در ۱۲ روز جنگ علی‌رغم تلخی‌ها، یک فرصت هم برای ما ایجاد شد، عنوان کرد: مسئولان طراز اول کشور نقش اورژانس را به خوبی درک کردند. قدردانی آنها از عملکرد اورژانس نشان می‌داد که نقش این مجموعه را در مدیریت بحران‌ها به خوبی دیده‌اند و نگاه ویژه‌تری نسبت به گذشته به ما پیدا کرده‌اند.
البته به گفته این مسئول طی چند روز اخیر اقدامات خوبی هم انجام شده و در توضیح بیشتر عنوان کرد: مناقصه ۵۰۰ دستگاه آمبولانس به ثمر نشست و امیدواریم تا پایان سال این آمبولانس‌ها وارد ناوگان ما شوند. خارج از آن بحث خیرین به خوبی در حال اجراست و تعداد قابل توجهی از این افراد از ابتدای سال در حال کمک به مجموعه ما هستند. در مناطق آزاد هم تفاهم‌نامه‌هایی قرار است با استانداران انجام شود که با آورده مشترک، بتوانیم خارج از این ظرفیت‌ها آمبولانس وارد کنیم. در آزمون استخدامی حوزه سلامت که طی روزهای آینده برگزار می‌شود و قرار است ۲۷ هزار نفر جذب نظام سلامت شوند، حدود ۵۵۰۰ نفر سهم اورژانس است که به ظرفیت ما اضافه می‌شود.
او تاکید کرد: اورژانس حاکمیتی است و اگر این کمک‌ها محقق شود، آینده روشنی را می‌توان برای اورژانس متصور شد. در روزهای اخیر هم کمک مالی خوبی از سوی دولت و سازمان برنامه و بودجه به اورژانس انجام شد که می‌تواند منجر به ورود امکانات بیشتر و بهتر به مجموعه ما شود.
مقایسه با سایر کشورها
رئیس سازمان اورژانس با بیان این که ما در سطح منطقه از نظر کیفیت و خدمات‌دهی در رتبه‌های بالایی قرار داریم، تاکید کرد: یکی از نقاط قوت ما سیستم هوایی است. حدود ۵۲ پایگاه هوایی داریم، ۲ هواپیما که در مناطق دوردست برای انتقال مجروحان و اعضای پیوند فعالیت می‌کنند. در حوادث پرتلفات و یا رویدادهایی مثل اربعین بسیاری از مصدومان با اورژانس هوایی منتقل می‌شوند. اورژانس دریایی داریم و ۳ جزایر ما به این امکانات مجهز هستند و مصدومان از همین طریق به سرعت به مراکز درمانی منتقل می‌شوند.
انسجام مهم در نظام سلامت
میعادفر درباره درسی که این جنگ به سازمان‌های امدادگر داد تا در بحران‌های آتی بتوانند عملکرد بهتری داشته باشند، عنوان کرد: طی ۲۵ سال حضور در مجموعه اورژانس به جرات می‌توانم بگویم که یکی از بهترین مدیریت بحران در فاز هماهنگی در همین ۱۲ روز جنگ رخ داد. یک مشکل بزرگ ما کار تیمی است که در گذشته کمتر دیده می‌شد. در این چند روز بارها جلسات مدیریت بحران برگزار شد و همه حوزه‌های وزارت بهداشت یکصدا و هماهنگ عمل کردند. بهترین درس همین همکاری و هماهنگی بود که در نظام سلامت ما رخ داد و به شکل منسجم و ارتقا یافته منجر به خدمت‌رسانی بهتر به مردم شد.
