خبرگزاری مهر، گروه استانها - علی ساسانیان: در دل کوه‌های سبز و جنگل‌های انبوه آستارا، هنوز صدای کاروان کربلا شنیده می‌شود، شونده‌چولا روستایی کوچک و کم‌جمعیت در بخش مرکزی آستارا، هر ساله در ماه قیام و خون به میعادگاه عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) تبدیل می‌شود، مردمان این روستا با آئین دیرینه و سنتی «شاخسی واخسی»، عشق و ارادت خود را به امام شهیدان نشان می‌دهند؛ آئینی که ریشه در تاریخ و فرهنگ این منطقه از استان گیلان دارد.
سنتی زنده در دل فراموشی
در دورانی که بسیاری از آئین‌های بومی به دست فراموشی سپرده شده‌اند، شاخسی واخسی همچنان در شونده چولا زنده مانده است. با آغاز ماه محرم، جوانان، پیران و کودکان روستا با لباس‌های مشکی و چهره‌هایی اندوهگین، در محوطه خاکی مسجد حضرت ابوالفضل العباس (ع) گرد هم می‌آیند. دو صف روبه‌رو تشکیل می‌شود و نوای «شاخسی»، «واخسی» در فضای روستا طنین می‌افکند.
آئینی با ریشه‌های فرهنگی و مذهبی
واژه «شاخسی» برگرفته از «شاه حسین» و «واخسی» به‌معنای «وای حسین» است. در این آئین، هر دسته با فریادهای هماهنگ، شهادت مظلومانه امام حسین (ع) و یارانش را به تصویر می‌کشند. ریشه‌های این سنت به سالیان پیش بازمی‌گردد و نوعی نمایش از وفاداری به اهل بیت (ع) است در شونده چولا، این مراسم نه‌تنها رنگ و بوی مذهبی دارد، بلکه بخشی از هویت قومی مردم محسوب می‌شود.
یکی از نکات قابل توجه امسال، حضور فعال نوجوانان و جوانان در مراسم بود نوجوانانی که نه با زبان مکتوب، بلکه از ته قلب و با سردادن شاخسی واخسی، تاریخ و فرهنگ خود را بازگو می‌کردند این پیوند بین نسل‌ها نشان از آینده‌داری این سنت دارد.
نذر، احسان و همدلی
در حاشیه مراسم، اهالی روستا و عزاداران حسینی با پخت آش، نان محلی و توزیع نذورات، جلوه‌ای از همبستگی اجتماعی و معنوی را به نمایش گذاشتند ساده‌زیستی و خلوص نیت، بیش از هر چیز در این آئین مشهود است؛ چیزی که گاه در هیاهوی شهرهای بزرگ گم می‌شود.
«حاج محب اله شیارگر» عضو هیئت امنای مسجد و یکی از برگزارکنندگان اصلی این مراسم در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سالیان سال است که آئین شاخسی واخسی در این مسجد برگزار می‌شود.
وی افزود: ما این سنت را از پدران‌مان آموخته‌ایم و تلاش داریم آن را به نسل‌های بعدی هم منتقل کنیم، این عزاداری فقط یک مراسم نیست، بخشی از هویت ما است.
«رضا علی زاده» نوجوان ۱۶ ساله‌ای که در صف عزاداران شرکت کرده بود در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: من از کودکی در این مراسم شرکت می‌کنم. هر سال شب تاسوعا همراه پدرم می‌آیم و در دسته می‌ایستم.
وی ادامه داد: فریاد زدن «شاه حسین، وای حسین» حس خاصی دارد که با هیچ چیز قابل مقایسه نیست.
«پیمان ناصری زارع» فرهنگی و کارشناس ارشد ایرانشناسی، نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: شاخسی واخسی فقط یک سنت مذهبی نیست، یک میراث زنده است که باید حفظ شود.
ناصری اضافه کرد: انسجام، هماهنگی و معنای عمیق شعارها نشان می‌دهد که چقدر فرهنگ عاشورایی در دل مردم این منطقه زنده است.
«سعید احمدپور» یکی از اهالی شهر آستارا، که در این مراسم حضور پیدا کرده بود، اظهار کرد: من هر ساله با خانواده‌ام برای شرکت در این مراسم به شونده چولا می‌آیم.
وی اضافه کرد: فضای روحانی این مراسم بی‌نظیر است امیدوارم جوان‌ترها هم همین عشق و علاقه را حفظ کنند.
شونده چولا؛ نگین کوچک آئین‌های ماه محرم
این روستا با جمعیتی کمتر از ۵۰ نفر، یکی از معدود مناطقی است که هنوز شاخسی واخسی را با شکل اصیل خود برگزار می‌کند در حالی که در بسیاری از مناطق این آئین به فراموشی سپرده شده، مردم این روستا هر ساله آن را با شکوهی درخور برگزار می‌کنند.
این آئین سنتی بیش از نیم قرن است که در روستاهای مرزی شهرستان آستارا برگزار می‌شود و جلوه‌ای از وحدت و دلدادگی مردم این دیار به فرهنگ عاشورا و حضرت سیدالشهدا (ع) است.
آئین «شاخسی، واخسی» نمادی از فرهنگ مذهبی مردم منطقه آستارا و نمونه‌ای کم‌نظیر از عزاداری منظم، هماهنگ و مردمی است که هر ساله با شکوه خاصی برگزار می‌شود.
