خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محمدرضا بهرامی‌صفت: هنگامی که ماه محرم از راه می‌رسد، همدان، این دیار کهن و ولایتمدار، در گوشه گوشه خود آکنده از عطر محبت و عزای اباعبدالله الحسین (ع) می‌شود.

هنوز هم جان مایه محافل عاشورایی این شهر، روضه‌های گرم و صمیمی خانه‌هاست؛ سنتی ارزشمند که نسلی به نسل، چون گوهری درخشان، در دل خانواده‌های همدانی ادامه پیدا کرده است.

خانه‌هایی که حسینیه می‌شوند

در روزهای عزای سیدالشهدا (ع)، بسیاری از خانه‌های همدان، به احترام ایشان رنگ و صفا می‌گیرند. لوازم اضافه جمع می‌شوند، اتاق‌ها مفروش به پتو و فرش می‌گردند، و روی سفره‌های ساده، نذوری مختصر – گاه چای و خرما، گاهی آش نذری یا شربت ساده – آماده می‌شود تا مهمانان و عزاداران، بی‌تکلف و تکبر، گرد مصائب اهل بیت (ع) اشک بریزند و دل سبک کنند.

خانم‌های خانه، مادران و مادربزرگ‌هایی که گاه عمری است نام و یاد حسین (ع) را با مهر بر زبان و دل دارند، مقدمات را مهیا می‌کنند. در کوچه‌های قدیمی مثل «محله جولان»، «باباطاهر»، یا «میدان امامزاده عبدالله»، هنوز رسم است که مردم حتی با وجود شرایط جدید و مشکلات اقتصادی، چراغ خانه را به عشق حسین (ع) روشن نگه دارند.

ساده اما عمیق؛ روضه‌هایی بی‌تکلف

در این مجالس، خبری از تجمل و ظواهر نیست. همه چیز گرم و خودمانی است. صدای سوزناک نوحه‌خوانی در فضای خانه می‌پیچد؛ مادری بی‌صدا اشک می‌ریزد، نوجوانی برای اولین بار کنار سفره نذری دعا می‌کند، بزرگان با ذکر مصیبت، اشک از دیدگان می‌چکانند.

بی‌هیاهو، بی دوربین و بی‌تکلف؛ اما هر آنچه خلوص و حقیقت عزاداری است، یکجا در این خانه‌ها دیده می‌شود.

روضه‌های خانگی فقط آئینی مذهبی نیست؛ فرصتی است برای گردهم آمدن فامیل، همسایه و دوستان. در این محافل، کدورت‌ها کنار می‌رود، دل‌ها به هم نزدیک می‌شود، و حس همدلی و همزبانی در میان همه جاری است. این مجالس، منبع امید و نیکوکاری‌اند. بسیاری از کمک‌های مردمی و رفع مشکلات نیازمندان از همین جمع‌های صمیمی و ساده آغاز شده است.

صیانت از یک سنت ریشه‌دار

در روزگاری که بسیاری از آئین‌های دینی دستخوش تغییر و ساده‌سازی شده‌اند، روضه‌های خانگی همدان، همچنان به سنت اصیل خویش وفادار مانده‌اند. احترام به مُعظّمات دین، حفظ وحدت و تقویت اخلاق جوانمردی و گذشت، همگی در قالب این محافل ساده اما عظیم جاری است.

خانه‌ای که نام حسین (ع) در آن زنده باشد، هرگز خاموش نمی‌شود

حاج احمد متولی، پیرغلام سالخورده و خوش‌نام مجالس حسینی همدان در حاشیه یکی از روضه‌های خانوادگی سنتی در محله‌های قدیمی شهر، وقتی از او درباره اهمیت روضه‌های خانگی می‌پرسیم، ابتدا دستان پینه‌بسته‌اش را به نشانه ادب بر سینه می‌گذارد و بغضی شیرین، صدایش را لرزان می‌کند.

او با نگاهی سرشار از خاطره می‌گوید: روضه خانگی فقط یک جلسه عزاداری یا ادای نذر خانوادگی نیست. این روضه‌ها دل یک شهر است، چراغ معنویت خانه‌ها و ضامن بقای ایمان مردم همدان. من خودم از کودکی زیر همین سقف‌ها، پای روضه مادرها و مادربزرگ‌ها بزرگ شدم. بعضی از این خانه‌ها بیش از صد سال است که هر محرم چراغ عزای حسین‌شان خاموش نشده؛ این‌ها فقط خانه نیستند، حسینیه دل‌های مردم هستند.

وقتی صدای روضه‌خوان در فضای خانه می‌پیچد، انگار کوچه به کوچه کربلا وصل می‌شود. کودک و نوجوان، مرد و زن، همه بی‌تکلف و یکدل، با اشک و آه پای مصائب اهل بیت می‌نشینند. من بارها دیده‌ام که یک روضه خانگی چگونه بین اعضای فامیل، رحم و صلح می‌اندازد، دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند و حتی اگر کسی کدورتی داشته باشد همین روضه‌ها دل‌ها را نرم می‌کند.

در همین خانه‌های ساده، ما عشق واقعی به امام حسین (ع) را یاد می‌گیریم؛ یعنی ایثار، جوانمردی، انسانیت و پایداری در سختی. من ایمان دارم برکت هر خانه‌ای از همین روضه‌های خانگی است. پیرزن‌ها و مادرها هنوز هم با اخلاص، فرش‌های کوچکی می‌اندازند، چای و خرما می‌آورند و با دست‌های پینه‌بسته‌شان پذیرایی می‌کنند؛ اینکه می‌گویند خانه‌ای که نام حسین (ع) در آن زنده باشد، هرگز تاریک نمی‌شود، واقعیت دارد.

نسل جوان هم نباید فکر کند این مجالس مخصوص قدیمی‌هاست. همه ما باید این سنت باصفا را حفظ کنیم. همین روضه‌های خانگی بود که مردم همدان را همیشه کنار هم نگه داشته. مهم نیست نذر کوچک باشد یا بزرگ، مهم این جمع شدن دل‌هاست. چه بسا برکت دعای پیرمردی در گوشه روضه، گره بزرگی را از زندگی کسی باز کند. اینجا با همدلی و اخلاص، معرفت و معرفت‌طلبی زنده می‌شود.

من از همه جوان‌ها، فرزندان و نوه‌هایم خواسته‌ام یک گوشه از خانه‌هایشان را همیشه برای عزای حسین نگه دارند. دل ما به همین روضه‌های خانگی خوش است، چون باور داریم که سیدالشهدا (ع) در همین جمع‌های ساده مهمان خانه‌های ماست و دعای خیرش همه نسل‌ها را برکت می‌دهد.

حالا اگر چه زمانه عوض شده، اما هنوز وقتی صدای روضه در همدان می‌پیچد، انگار روح عاشورا در شهر زنده می‌شود. آرزو دارم هیچ وقت چراغ روضه‌های خانگی، به‌ویژه در همدان خاموش نشود.

گفتنی است؛ روضه‌های خانگی اباعبدالله الحسین (ع) در همدان، فراتر از یک سنت مذهبی، چشمه‌ای جوشان از ایمان، همدلی و پیوند با اهل بیت (ع) است که نسل‌به‌نسل جریان یافته و جان‌های بسیاری را به سرچشمه معرفت و معنویت پیوند زده است. این محافل ساده و پرشور، با صداقت و خلوص اهالی خود، نه‌تنها تداوم فرهنگ عزاداری را ضمانت می‌کنند، بلکه کانونی برای تربیت معنوی جوانان و پناهگاهی برای دل‌های داغدار و عاشق اهل بیت (ع) به شمار می‌روند. بی‌تردید، تا زمانی که در خانه‌های این دیار، طنین «یا حسین» و اشک و دعا جاری باشد، برکت و نور معنویت در دل مردم همدان روشن خواهد ماند.