تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در دارایی‌‌‌های امن مانند طلا و صندوق‌های درآمد ثابت به منظور حفظ ارزش دارایی‌ها افزایش پیدا کرده است. با این حال باید عنوان کرد بازگشت بورس به روزهای اوج، نیازمند شفافیت در سیاستگذاری، حمایت‌‌‌های واقعی و بازسازی اعتماد عمومی است. بدون این مولفه‌‌‌ها، بازار همچنان در معرض نوسانات غیرقابل پیش‌بینی باقی خواهد ماند و اعتماد ازدست‌رفته سرمایه‌گذاران بازسازی نخواهد شد. 

هفته‌‌‌ای پرتلاطم در بازار سرمایه

ندا عباسی، کارشناس بازار سرمایه، پیرامون سرخ‌‌‌پوشی هفته گذشته تابلوی معاملاتی گفت: پس از تنش‌‌‌ نظامی در هفته‌‌‌های اخیر، بورس تهران یکی از سخت‌‌‌ترین و بحرانی‌‌‌ترین مقاطع تاریخ خود را تجربه کرد. این وضعیت به‌‌‌سرعت در رفتار سرمایه‌گذاران بورس تهران منعکس شد و بازار را به سمت واگرایی و ترس سوق داد. بازار سرمایه برای ۹ روز کاری به حالت تعطیل درآمد و فعالان بازار انتظار داشتند که تصمیماتی قاطع، فوری و اثربخش از سوی نهادهای ناظر و سیاستگذار اتخاذ شود. بااین‌‌‌حال، اقدام اصلی مسوولان محدود به تعطیلی چندروزه و سپس بازگشایی بازار با دامنه نوسان مثبت منفی ۳درصدی بود؛ اقدامی که به‌‌‌تنهایی نتوانست از ریزش بازار جلوگیری کند و اعتماد ازدست‌‌‌رفته سرمایه‌گذاران را بازسازی کند. در روزهای ابتدایی بازگشایی، صف‌‌‌های سنگین فروش در تمامی نمادها به چشم می‌‌‌خورد.

کاهش نقدشوندگی، بی‌‌‌اعتمادی عمومی و جو روانی منفی، حتی شرکت‌های سودده و صادرات‌‌‌محور را نیز تحت‌‌‌فشار قرارداد. در این میان، حمایتی که از سوی بازیگران حقوقی یا صندوق‌های بزرگ انتظار می‌‌‌رفت، صورت نگرفت یا به حدی محدود بود که تاثیر محسوسی بر تعادل بازار نداشت. هرچند برخی اخبار غیررسمی مبنی بر تزریق منابع از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار منتشر شد، اما این اقدامات به نظر اجرایی نشدند یا اثرگذاری روانی لازم را نداشتند. سرمایه‌گذاران انتظار اقداماتی عملی‌‌‌تر، روشن‌‌‌تر و با ضمانت اجرایی بیشتر داشتند. 

عباسی ادامه داد: از سوی دیگر، اخبار بین‌المللی تا حدی بازار را آرام کرد. اظهارات مقام‌‌‌های آمریکایی مبنی بر تمایل برای بازگشت به مسیر دیپلماسی، اندکی از ترس موجود در بازار کاست و به بهبود جوی عمومی در روزهای پایانی هفته منجر شد. بااین‌‌‌حال، بازار همچنان در شرایطی شکننده قرار دارد. اعتماد ازدست‌‌‌رفته، فشارهای روانی، بلاتکلیفی در سیاستگذاری و عدم‌حمایت‌‌‌های موثر، عواملی هستند که می‌توانند در صورت تداوم، روند فرسایشی را تداوم بخشند. 

از سوی دیگر، بخشی از سرمایه‌گذاران که در صندوق‌های طلا حضور داشتند، تحت‌‌‌تاثیر این جو پرریسک، تصمیم به تبدیل دارایی‌‌‌های خود به طلای فیزیکی گرفتند. هم‌‌‌زمان، ورود پول به صندوق‌های درآمد ثابت نیز افزایش چشمگیری یافت. در مجموع، بازگشت بورس تهران به وضعیت پیش از بحران، نیازمند توجه به مولفه‌‌‌های کلیدی مانند کاهش تنش‌‌‌های سیاسی، تداوم حمایت‌‌‌های واقعی، شفافیت در تصمیم‌گیری‌‌‌های اقتصادی و بازسازی تدریجی اعتماد عمومی است. تا زمانی که این شرایط حاصل نشود، انتظار یک‌‌‌روند صعودی پایدار، دور از واقعیت خواهد بود و بازار ممکن است در فضای پرتنش، رفتاری محافظه‌‌‌کارانه و غیرقابل‌‌‌پیش‌بینی از خود نشان دهد. 

ایمان رئیسی، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص وضعیت ناامیدکننده بازار هفته گذشته عنوان کرد: هفته اخیر، بازار سرمایه شاهد یکی از پرنوسان‌‌‌ترین دوره‌‌‌های خود در سال‌های اخیر بود. 

افت سنگین شاخص‌‌‌ها و تشکیل صف‌‌‌های فروش گسترده تا روزهای پایانی هفته، فضای ناامیدی و نگرانی را در میان سهامداران به اوج رساند. بااین‌‌‌حال، در آخرین روز معاملاتی هفته، نشانه‌‌‌هایی از بازگشت تعادل به بازار مشاهده شد و برخی از سهام حتی با رشد مثبت همراه شدند. در این میان هفته گذشته، سازمان بورس و اوراق بهادار به همراه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ناشران و بانک مرکزی جلسات متعددی برگزار کردند تا راهکارهایی برای برون‌‌‌رفت از این شرایط بحرانی بیابند. 

این جلسات در حالی برگزار شد که بازار سهام با افت قابل‌‌‌توجهی در بسیاری از نمادها مواجه شده بود و سهامداران خرد که بار تامین مالی شرکت‌ها را بر دوش کشیدند، بیش‌‌‌ازپیش احساس ناامیدی می‌‌‌کردند. بااین‌‌‌وجود به نظر می‌رسد تاخیر در اجرای اقدامات حمایتی، یکی از نقاط ضعف اصلی در مدیریت این بحران بوده است. ابزارهایی مانند اوراق تبعی و بیمه سهام خرد می‌توانستند در روزهای ابتدایی، نقشی کلیدی در بازسازی اعتماد سهامداران ایفا کنند. این ابزارها نه‌‌‌تنها می‌توانستند مانع از تشدید فشار فروش شوند، بلکه این پیام را به سرمایه‌گذاران منتقل می‌‌‌کردند که سهامداران عمده و ناشران در کنار سهامداران خرد ایستادند و از منافع آنها حمایت می‌کنند. 

رئیسی در خصوص بیمه سهام ادامه داد: یکی از ابزارهای پیشنهادی که می‌توانست در این شرایط به کار گرفته شود، بیمه سهام بود. این ابزار، در صورت اجرا، می‌توانست قیمت‌های سهام را در سطوح پیش از بحران تثبیت کند. بااین‌‌‌حال، حتی درصورتی‌‌‌که در شرایط فعلی این طرح اجرایی شود، به نظر نمی‌رسد اجرای آن در مقطع فعلی به جبران کامل زیان‌‌‌های سهامداران منتهی شود، مگر اینکه راهکارهای جدیدی برای تزریق نقدینگی و ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری طراحی شود. 

رئیسی در پایان پیش‌بینی کرد: باوجود تلاطم‌‌‌های اخیر، برخی نشانه‌‌‌های مثبت نیز در بازار مشاهده می‌شود. درصورتی‌‌‌که در هفته آینده، اخباری مبنی بر کاهش تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای منتشر شود و اطمینان خاطر به سهامداران بازگردد، می‌توان انتظار داشت که موجی مثبت در بازار شکل گیرد. این موج، به‌‌‌ویژه در سهام شرکت‌هایی که از توان سودآوری بالایی برخوردارند، می‌تواند با شتاب بیشتری پیگیری شود. در چنین شرایطی، ارزش ذاتی شرکت‌ها و پتانسیل سودآوری آن‌‌‌ها، بار دیگر موردتوجه سرمایه‌گذاران قرار خواهد گرفت. 

در نهایت، سهامداران خرد که همواره در تامین مالی شرکت‌ها نقش کلیدی داشته‌‌‌اند، انتظار دارند که حمایت‌‌‌های لازم از آنها صورت گیرد تا به طور مجدد بازنده اصلی نوسانات بازار نباشند. هفته آینده، آزمونی مهم برای سیاستگذاران و فعالان بازار خواهد بود تا نشان دهند آیا می‌توانند اعتماد ازدست‌‌‌رفته را بازسازی کنند و بازار سرمایه را تا حدودی به مسیر رشد و پویایی بازگردانند  یا خیر.