فردین قریشی استاد روابط بین الملل و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه با مواضع اروپا نسبت به برنامه هسته ای ایران و ادامه گفت وگوها با تروئیکای اروپایی، گفت: سیاست رسمی اروپا ماندن در مسیر دیپلماسی است. اما عملا سیاست و دیپلماسی مستقلی ندارند و تابع راهبرد آمریکا هستند. هرگاه توافقی بین ایران و آمریکا شکل نگیرد که در کوتاه‌مدت شواهد حاکی از همین چشم‌انداز است، به احتمال قوی آنها از مکانیزم ماشه هم به مثابه یک اهرم فشار استفاده خواهند کرد؛ چراکه در غیر این‌صورت فرصت استفاده از این ابزار از دست آنان خارج خواهد شد.
وی در خصوص اظهارات مقامات آلمانی و فرانسوی در حمایت از اسرائیل و اهدافی که در پشت پرده اینگونه موضع‌گیری‌ها دارند، عنوان کرد: حمایت علنی برلین و پاریس از اسرائیل، بار دیگر این نکته را تایید می‌کند که اروپا همسو با آمریکا و اسرائیل است و این امر اعتماد ایران را کاهش داده و گفت‌وگوهای هسته‌ای را چالش‌برانگیزتر می‌سازد.
آژانس نشان داد که نمی‌تواند از تأسیسات هسته‌ای محافظت کند
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که حملات اخیر به تأسیسات هسته‌ای ایران چه تأثیری بر رژیم منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) دارد و روابط ایران با آژانس در آینده چگونه خواهد بود، تشریح کرد: آنچه رخ داده زیر سؤال رفتن اعتبار NPT است. حملات اخیر پرسشی جدی ایجاد کرد و آن اینکه اگر حفاظتی که NPT و آژانس فراهم می‌کنند برای تأسیسات کافی نیست، چه تضمینی برای کشورها وجود دارد که پایبندی به پروتکل‌ها، آنها را در برابر اقدامات نظامی بیمه کند؟ ایران به سرعت اعلام کرد از همکاری با آژانس دست می‌کشد؛ همچنین، برخی مقامات ورود گروسی به ایران را «نامطلوب» اعلام کردند. این‌ها نشانه‌های سیاسی نخستین گام در تضعیف فرآیند شفافیت با آژانس هستند که ماهیت NPT را تهدید می‌کنند. به هرحال مشخص شد که آژانس نمی‌تواند از تأسیسات محافظت کند؛ حتی همکاری شفاف و عدم پنهان‌سازی نمی‌تواند مانع حمله نظامی شود. این وضعیت نشان می‌دهد که آژانس با چالشی جدی روبه‌روست.
ممکن است کشورهای دیگری به این نتیجه برسند که پایبندی به NPT آسیب پذیری را بیشتر می‌کند
وی افزود: کشورهای دیگر ممکن است نتیجه بگیرند که پایبندی به NPT و آژانس، نه پابرجایی امنیت، سبب آسیب‌پذیری بیشتر است. در هرحال در کوتاه‌مدت، ایران با توقف بازرسی‌ها و همکاری، مسیر تنش را با آژانس انتخاب کرده است. در میان‌مدت، احتمالا ایران برای کاهش فشارها از آژانس خواهد خواست که تضمین‌های فنی روشن‌تری برای حفاظت از تأسیسات بدهد و بدون چنین تمهیداتی، این رابطه نمی‌تواند ترمیم شود.
بعید است در سه ماه آتی توافقی با آمریکا حاصل شود
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه روشن است که برنامه ترامپ همسو ساختن ایران با نظم بین‌المللی مورد نظر خویش است، تصریح کرد: در این برنامه ترامپ می‌خواهد ایران منازعه با اسرائیل، برنامه هسته‌ای، توسعه توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای خود را به کنار گذارد. از آنجایی که در میز مذاکره به چنین هدفی دست نیافته به اقدامات نظامی هم از طریق اسرائیل و هم به صورت مستقل دست زد اما این بار نیز ناکام ماند. این سخن به این معنا نیست که آمریکا توان برخورد با ایران را ندارد. بلکه دلیل قضیه سرسختی ایران در مذاکره و به صرفه نبودن جنگ با ایران در معادلات کلان‌تر جهانی است که مهم‌ترین آنها رقابت آمریکا با چین است. پس ابزارهای اصلی او هم بسته‌ای از فشار حداکثری، اقدامات نظامی محدود و متزلزل نمودن اراده ایران از طریق مانور و تهدید است. فشار نظامی و پیشنهاد گفت‌وگو به طور همزمان، ترکیبِ استراتژی معروف چماق و هویج را در بر دارد که البته تا اکنون چندان دستاوردی حاصل نکرده است و با توجه شرایط جاری بعید است در سه ماه آتی هم به توافقی منتهی شود.
بعید است اسرائیل بدون تجدیدنظر در استراتژی خود اقدام به تکرار خطای گذشته کند
قریشی در رابطه با استمرار آتش بس میان ایران و اسرائیل اظهار کرد: در مورد آتش‌بس باید گفت با توجه به نتیجه غیرمنتظره جنگ برای اسرائیل و آمریکا به نظر می‌رسد در سه ماه آتی احتمال وقوع درگیری بسیار اندک است؛ چراکه هرچند آنها به ایران ضربات محکمی زدند اما اولا سیستم پایدار ماند و ثانیا ضرباتی را هم دریافت کردند که عملا مشخص شد تاب آوری اسرائیل برای ادامه جنگ کمتر از ایران است. لذا آنها بدون تجدیدنظر در استراتژی خود، بعید است به تکرار خطای گذشته اقدام کنند و این تجدیدنظر بعید است به فوریت ممکن شود. اما وضعیت بعد از سه ماه آینده بستگی به اقدامات و متغیرهایی دارد که در این بازه زمانی به وقوع خواهد پیوست. در سمت ایران شرط حفظ امنیت و تقویت توان بازدارندگی در حداکثر ممکن است.
بعد از جنگ دوازده روزه تحولات منطقه تحت تاثیر سیستم چندجانبه‌گرایی شکل می‌گیرد
این کارشناس سیاست خارجی درباره نظم جدید منطقه با توجه به رفتار بازیگران تاثیرگذار عنوان کرد: باید به سه نکته توجه داشت؛ نکته اول در این خصوص بحران مشروعیت اسرائیل و بازنگری در استراتژی جنگ ۱۲ روزه است. واکنش جدی ایران منجر به آسیب‌دیدن اعتبار امنیتی و بازدارندگی اسرائیل شده است. نکته دوم بسط چندجانبه‌گرایی است. نقش‌آفرینی بازیگرانی چون ایران، عربستان، ترکیه در منطقه بیشتر می‌شود و تحولات منطقه تحت تاثیر سیستم چندجانبه‌گرایی شکل می‌گیرد؛ نه صرفاً تحت‌تاثیر واشنگتن یا تل‌آویو. نکته سوم اینکه بازیگران فرامنطقه‌ای دیگر نظیر چین و روسیه موقعیت دیپلماتیک خود را پررنگ‌تر می‌کنند.
حضور ایران در اجلاس ریودوژانیرو نشان از نقش‌آفرینی ایران در «جبهه جدید چندقطبی» دارد
وی در خصوص حضور رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ایران در اجلاس‌های اکو و بریکس و کمکی که حضور در این مجامع بین‌المللی و منطقه‌ای به راهبرد سیاست خارجی ایران می‌کند، بیان کرد: اتحادهای منطقه‌ای مانند اکو و سازمان‌های نوظهوری چون بریکس، برای کشوری مانند ایران، نه صرفاً فرصت‌های اقتصادی، بلکه نوعی «پلتفرم ژئوپلیتیکی» برای تغییر معادلات بازی قدرت در سطح جهانی محسوب می‌شوند. ایران با حضور در اجلاس اکو و به‌ویژه اجلاس بریکس می‌تواند در مقابله با فشار غرب، صدای خود را در قالب بلوک جدید «جهان جنوب» تقویت کند. این رویکرد از دو منظر اقتصادی و امنیتی راهبردی و کارساز است. حضور در اجلاس بریکس در ریودوژانیرو نشان از نقش‌آفرینی ایران در «جبهه جدید چندقطبی» دارد. بریکس با حدود ۴۰٪ جمعیت جهان و ۳۶٪ تولید ناخالص داخلی جهانی، جایگاه مهمی یافته است. ایران این فرصت را دارد که مشارکت اقتصادی را در راستای کاهش تأثیر دلار تقویت کند؛ از ظرفیت‌های چین، روسیه، هند و دیگر اعضا برای جذب سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها استفاده نماید و از حمایت‌های سیاسی این کشورها در بازنمایی حقوق سیاسی ایران بهره ببرد.
