عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - تصاویر جدیدی از یوکوسوکا، ژاپن، یک ریل گان الکترومغناطیسی پیشرفته را که روی کشتی تست جی اس آسوکا (JS Asuka) متعلق به نیروی دریایی ژاپن نصب شده است، نشان می دهد.

این رویداد، گام مهمی در پیگیری ژاپن برای دستیابی به تسلیحات دریایی پیشرفته است. این نمونه اولیه، که توسط آژانس اکتساب، فناوری و لجستیک ژاپن (Japan’s Acquisition, Technology & Logistics Agency) یا به اختصار (ATLA) توسعه یافته، قرار است پیش از پایان ماه ژوئیه 2025 در دریا مورد آزمایش قرار گیرد؛ نقطه عطفی که می تواند راهبردهای دفاع دریایی را دگرگون کند.

این پیشرفت در تضاد آشکار با تصمیم نیروی دریایی آمریکا برای رها کردن برنامه ریل گان خود در سال 2021 پس از مواجهه با مشکلات فنی است. پیشرفت ژاپن، عزم این کشور را برای مقابله با تهدیدات فزاینده منطقه ای، به ویژه موشک های هایپرسونیک، در عین پیشبرد فناوری ای که می تواند جنگ دریایی را بازتعریف کند، برجسته می سازد.

ظهور ریل گان روی جی اس آسوکا، یک کشتی تست 6200 تنی، تعهد ژاپن به نوآوری در پاسخ به محیط امنیتی بی ثبات منطقه هند-آرام را نشان می دهد. با پیشرفت چین و کره شمالی در قابلیت های موشکی خود، ریل گان ژاپن پتانسیل تغییر بازی را دارد: سلاحی قادر به شلیک پرتابه ها با سرعت های هایپرسونیک و هزینه-بهره وری بی نظیر.

مشخصات فنی ریل گان الکترومغناطیسی

ریل گان الکترومغناطیسی، جهشی رو به جلو در فناوری توپخانه محسوب می شود که برای شلیک پرتابه ها با سرعت های فوق العاده، به جای پیشران های شیمیایی، به نیروهای الکترومغناطیسی متکی است. برخلاف تفنگ های دریایی سنتی که از مواد منفجره برای شلیک گلوله ها استفاده می کنند، ریل گان از یک جفت ریل رسانای موازی و یک آرمیچر لغزشی بهره می برد.

یک جریان الکتریکی قدرتمند، یک میدان مغناطیسی تولید می کند که پرتابه را با سرعت بیش از 2000 متر بر ثانیه، تقریباً 6.5 تا 7.2 ماخ، در امتداد ریل ها به جلو می راند. این سرعت به ریل گان اجازه می دهد تا انرژی جنبشی بسیار فراتر از توپخانه معمولی را ارائه دهد و آن را به ابزاری قدرتمند در برابر تهدیدات پرسرعت مانند موشک های هایپرسونیک تبدیل کند.

نمونه اولیه ریل گان ژاپن، که در حال حاضر روی جی اس آسوکا نصب شده است، تقریباً 8 تن وزن دارد و دارای یک لوله 6 متری است که برای شلیک پرتابه های 40 میلی متری با وزن حدود 320 گرم طراحی شده است. این سیستم در سطح انرژی 5 مگاژول عمل می کند و ATLA قصد دارد برای افزایش برد و کشندگی در نسخه بعدی آن را تا 20 مگاژول افزایش دهد.

بر اساس ویدیویی که در سال 2018 توسط وزارت دفاع ژاپن منتشر شد، آزمایش های قبلی به سرعت دهانه 2297 متر بر ثانیه دست یافته بودند که پتانسیل این سلاح را برای درگیری با اهداف با سرعت های بالا نشان می دهد. توانایی ریل گان در شلیک پرتابه های فشرده و غیرانفجاری، پیچیدگی لجستیکی را کاهش می دهد، زیرا این گلوله ها به پیشران های فرار نیاز ندارند و ذخیره سازی و جابجایی آنها را در کشتی ها ساده تر می کند.

چالش های ریل گان و راه حل های ژاپن

یکی از چالش های مهم برای فناوری ریل گان، فرسایش لوله بوده است، جایی که گرمای شدید و اصطکاک شلیک های مکرر، ریل های رسانا را تخریب می کند. ژاپن با استفاده از مواد پیشرفته و کنار گذاشتن ریل های مسی سنتی و استفاده از کامپوزیت های بادوام تر، پیشرفت هایی در رفع این مشکل داشته است.

این نوآوری، عمر لوله را به حداقل 120 شلیک افزایش داده است که پیشرفت قابل توجهی نسبت به طرح های اولیه است. افزون بر این، ATLA روی بهینه سازی سیستم نیروی ریل گان، کاهش اندازه و نیازهای انرژی بانک های خازنی آن تمرکز کرده است تا این سلاح برای یکپارچه سازی در کشتی های جنگی عملیاتی مناسب باشد. این پیشرفت ها، ریل گان ژاپن را به عنوان یک راه حل عملی در مقایسه با برنامه رها شده نیروی دریایی آمریکا، که با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می کرد اما به ورودی های انرژی بسیار بالاتری بین 32 تا 128 مگاژول نیاز داشت، قرار می دهد.

در مقایسه با توپخانه دریایی متعارف، مانند توپ های 127 میلی متری موجود در بسیاری از ناوشکن ها، ریل گان سرعت و هزینه-کارایی بهتری را ارائه می دهد. یک گلوله ۱۲۷ میلی متری استاندارد، در حالی که موثر است، اما با سرعت های زیرصوت حرکت می کند و به مواد منفجره متکی است که تولید و ذخیره سازی آنها پرهزینه است.

در مقابل، پرتابه های ریل گان، با قیمت تقریبی 25000 دلار برای هر واحد، بسیار ارزان تر از موشک های هدایت شونده مانند اس ام-6 نیروی دریایی آمریکا هستند که می توانند میلیون ها دلار برای هر واحد هزینه داشته باشند. این مزیت هزینه، همراه با توانایی ریل گان برای حفظ نرخ آتش بالا، آن را به گزینه ای جذاب برای مقابله با حملات اشباع موشکی تبدیل می کند، که نگرانی فزاینده ای در جنگ دریایی مدرن است.

جی اس آسوکا؛ سکوی نوآوری

جی اس آسوکا، یک کشتی 151 متری با وزن 6200 تن، به عنوان سکوی اصلی نیروی دریایی ژاپن برای آزمایش فناوری های پیشرفته عمل می کند. این کشتی که در سال 1995 به آب انداخته شد، به طور خاص برای تحقیق و توسعه طراحی شده بود و با پیکربندی شبیه به یک ناوشکن، اما متناسب با آزمایش و نه برای نبرد، تجهیز شده بود.

جی اس آسوکا، با بهره گیری از توربین های گازی جنرال الکتریک ال ام2500، بستری پایدار را برای آزمایش سامانه های پیشرفته، از جمله رادار اف سی اس-3 و موشک های ضدکشتی تایپ 07 فراهم می کند. عرشه پرواز وسیع عقبی آن، که معمولاً برای عملیات هلیکوپتر اختصاص دارد، برای استقرار ریل گان و زیرساخت های پشتیبانی آن تغییر یافته است که فصل جدیدی را در تاریخچه پرافتخار این کشتی رقم می زند.

برای جای دادن ریل گان، آسوکا دستخوش تغییرات قابل توجهی شد، از جمله نصب چهار کانتینر تخصصی: یکی برای تولید برق و سه کانتینر دیگر برای بانک خازنی که 5 مگاژول انرژی مورد نیاز برای هر شلیک را ذخیره می کند. این تغییرات تضمین می کنند که ریل گان می تواند در شرایط واقعی دریایی عمل کند، گامی حیاتی در تأیید عملکرد آن.

طراحی کشتی به مهندسان اجازه می دهد تا پایداری سلاح، تداخل الکترومغناطیسی با سایر سامانه ها و مقاومت آن در برابر محیط خشن دریایی را ارزیابی کنند؛ عواملی که بازتولید آنها در آزمایش های زمینی دشوار است.

نقش جی اس آسوکا فراتر از برنامه ریل گان است. در طول سالیان متمادی، این کشتی طیف وسیعی از سامانه ها، از آرایه های رادار گرفته تا پرتاب کننده های موشک، را آزمایش کرده و به تلاش های گسترده تر ژاپن برای نوسازی نیروی دریایی کمک کرده است. انتخاب آن به عنوان بستر آزمایش ریل گان، نشان دهنده تطبیق پذیری و اعتماد نیروی دریایی ژاپن به توانایی این کشتی در مدیریت ارزیابی های فناوری پیچیده است.

کاربردهای تاکتیکی و اهمیت راهبردی

مأموریت اصلی ریل گان، مقابله با تهدید فزاینده موشک های هایپرسونیک است که با سرعت های بیش از 5 ماخ حرکت می کنند و چالش قابل توجهی برای سامانه های پدافند هوایی سنتی ایجاد می کنند. برخلاف موشک های هدایت شونده که به حسگرهای پیچیده و کلاهک های پرهزینه متکی هستند، ریل گان پرتابه های جنبشی را با سرعت های هایپرسونیک شلیک می کند و قادر به رهگیری دقیق اهداف با سرعت بالا است.

مهمات کم هزینه و ظرفیت بالای خشاب آن – که فقط توسط منبع تغذیه کشتی محدود می شود – آن را برای دفاع در برابر حملات اشباع ایده آل می سازد؛ جایی که دشمنان برای غلبه بر دیوار دفاعی، موجی از موشک ها یا پهپادها را پرتاب می کنند. برای ژاپن، که با تهدیدات بالقوه موشک های هایپرسونیک دی اف-17 چین و زرادخانه بالستیک کره شمالی روبرو است، ریل گان یک راه حل مقرون به صرفه برای تقویت امنیت دریایی ارائه می دهد.

فراتر از دفاع موشکی، ریل گان کاربردهای بالقوه ای در نقش های ضدکشتی و دفاع ساحلی دارد. پرتابه های با سرعت بالا می توانند اهداف سطحی را در فواصل طولانی مورد اصابت قرار دهند و سلاحی چندکاره برای درگیری با شناورهای دشمن یا استحکامات ساحلی ارائه می دهد.

فقدان کلاهک های انفجاری خطر خسارات جانبی را کاهش می دهد و ریل گان را برای حملات دقیق در محیط های مورد مناقشه مناسب می سازد. یکپارچگی با حسگرهای دریایی موجود، مانند رادار اف سی اس-3 یا سامانه های سازگار با ایجس (Aegis) می تواند دقت هدف گیری را افزایش دهد و به آن اجازه دهد تا به طور یکپارچه در ساختار دفاعی لایه ای ژاپن عمل کند.

مزایای تاکتیکی ریل گان با سادگی لجستیکی آن تقویت می شود. موشک های سنتی، مانند اس ام-6 نیروی دریایی آمریکا یا تایپ 12 ژاپن، به دلیل اجزای انفجاری خود به زنجیره های تأمین گسترده و تأسیسات ذخیره سازی امن نیاز دارند. در مقابل، پرتابه های ریل گان خنثی و فشرده هستند و به کشتی ها امکان می دهند مقادیر بیشتری را بدون نیاز به جابجایی تخصصی حمل کنند.

این قابلیت به ویژه در درگیری های طولانی مدت، که ذخایر موشکی می توانند به سرعت تمام شوند، بسیار ارزشمند است.

ریل گان ژاپن، شکاف های حیاتی در وضعیت دفاعی این کشور را، به ویژه در مواجهه با دشمنان منطقه ای، برطرف می کند. حضور دریایی رو به رشد چین، از جمله توسعه تسلیحات هایپرسونیک و منجنیق های الکترومغناطیسی برای ناوهای هواپیمابر، نیاز به اقدامات متقابل نوآورانه را برجسته می کند.

آزمایش های مکرر موشکی کره شمالی، از جمله آنهایی که آب های نزدیک ژاپن را هدف قرار می دهند، فوریت استقرار سامانه های دفاعی پیشرفته را بیشتر برجسته می سازد. ژاپن با سرمایه گذاری در فناوری ریل گان، قصد دارد قابلیت های بازدارندگی خود را افزایش دهد و اطمینان حاصل کند که می تواند از آب های سرزمینی خود محافظت کرده و آزادی ناوبری را در منطقه اقیانوس هند و آرام حفظ کند.