فیلم عبور خطرناک دزد از دیوار برای دزدیدن دوچرخه
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در دنیای امروز، جنگ نه‌تنها ویرانگرتر از زلزله و سیل عمل می‌کند، بلکه با فروپاشاندن ساختارهای اجتماعی، درمانی و اقتصادی، فجایعی چندلایه و طولانی‌مدت می‌آفریند. آمارهای یک قرن و ربع گذشته نشان می‌دهد که مرگ‌ومیر ناشی از درگیری‌های نظامی و پیامدهای غیرمستقیم آن، ۲.۵ برابر بیشتر از مجموع جان‌باختگان سوانح طبیعی بوده است. حالا در عصر جهانی شدن و پیشرفت‌های فناورانه، جهان با سوانح نوینی روبه‌روست: از حملات سایبری گرفته تا انفجارهای صنعتی، که مرز بین خطر انسان‌ساز و طبیعت‌ساخته را کمرنگ‌تر از همیشه کرده‌اند.
دکتر مهدی زارع ، استاد تمام زمین شناسی در این خصوص برای گروه اجتماعی رکنا نوشت:
از سال ۱۹۰۰، جنگ و درگیری‌های نظامی به طور قابل توجهی بیشتر از سوانح طبیعی (زلزله، سونامی، سیل، خشکسالی و موج گرما) باعث مرگ و میر انسان‌ها شده‌اند. جنگها و درگیری‌های نظامی طی یکصد و بیست و پنج سال اخیر بر اساس گزارشهای موجود حدود ۱۳۰ تا ۲۳۰ میلیون مرگ و میر در جنگهای جهانی، درگیری‌های منطقه‌ای، نسل‌کشی‌ها و مرگ و میر غیرمستقیم (قحطی/بیماری ناشی از جنگ) موجب شده اند. جنگ جهانی اول و دوم ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون ، جنگ داخلی/انقلاب چین ۵ تا ۱۰ میلیون، جنگ کره ۲ تا ۳ میلیون، جنگ ویتنام ۲ تا ۳ میلیون، جنگ شوروی و افغانستان ۱ تا ۲ میلیون، جنگهای کنگو ۳ تا ۵ میلیون ، جنگ داخلی سوریه حدود هشتصد هزار نفر، جنگ هشت ساله ایران – عراق (دفاع مقدس) حدود ششصد هزار نفر و در عراق از اشغال کویت ۱۹۹۰ تا درگیری های داعش حدود ۱ میلیون نفر جان باخته اند.
در سوانح طبیعی حدود ۹۵ میلیون مرگ در یکصد و بیست و پنج سال اخیر ثبت شده است که شامل خشکسالی/قحطی (۷۵ تا ۸۰ میلیون مرگ) و قحطی بزرگ چین (۱۹۵۸-۱۹۶۲): -۱۵-۵۵ میلیون نفر ، سیل چین در سال ۱۹۳۱: ۱-۴ میلیون نفر، قحطی بنگال در سال ۱۹۴۳: ۲-۳ میلیون نفر (ناشی از جنگ)، قحطی شوروی در سال ۱۹۲۱: ۵ میلیون نفر، طوفان بنگلادش در سال ۱۹۷۰ حدود ۴۰۰ هزار نفر، سونامی بانداآچه در اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴: حدود ۲۳۰ هزار نفر، زلزله هائیتی در سال ۲۰۱۰ حدود ۱۶۰ هزار نفر است.
. در ژوئیه 1958، رودخانه زرد در چین طغیان کرد و شرق چین را سیل فرا گرفت. در سال 1960، خشکسالی، همراه با سایر رویدادهای اقلیمی، 55 درصد از برداشت‌ها را تحت اثر قرار داد، و تقریباً 60 درصد از محصولات کشاورزی در شمال چین اصلاً بارانی دریافت نکردند .
بیشتر قحطی‌های بزرگ (چین، اتحاد جماهیر شوروی، بنگال، اتیوپی) انسان ساخت و نتیجه جنگ، سیاست‌های سرکوبگرانه، سوء مدیریت اقتصادی بوده و آب و هوا عامل محرک بوده است . بنابراین اگر قحطی ها را به جای "طبیعت" به "سامانه های انسانی" نسبت دهیم مرگ و میر ناشی از سوانح طبیعی کاهش می‌یابد.
جنگها با فروپاشی سامانه های مراقبت‌های بهداشتی، و غذایی، مرگ و میر را چند برابر می‌کنند. ۷۰٪ از مرگ و میرهای ناشی از قحطی مدرن در مناطق جنگی (مانند یمن، سومالی) رخ داده است .
مرگ و میر ناشی از جنگ پس از سال ۱۹۹۰ کاهش یافته اما پس از سال ۲۰۱۰ در جنگهای عراق، سوریه، یمن و اوکراین افزایش یافت. مرگ و میر ناشی از سوانح طبیعی از سال ۱۹۲۰ به دلیل توسعه علم، و یافتن راه حل های پیشگیرانه ، توسعه هشدارهای اولیه و زیرساخت‌ها ۹۰٪ کاهش یافته است. جنگ ها از سال ۱۹۰۰ تا ۲.۵ برابر بیشتر از سوانح طبیعی باعث مرگ و میر می‌شوند.
دوره زمانی از سال 1990 شاهد تغییرات قابل توجهی در ماهیت، فراوانی و اثر سوانح ساخته دست بشر بوده است. این تغییرات در اثر عواملی مانند صنعتی شدن، پیشرفت‌های فناورانه، جهانی شدن قرار دارند. یکی از مهمترین روندها، افزایش تعداد سوانح ساخته دست بشر در سطح جهان است. پایگاه داده رویدادهای اضطراری (EM-DAT) افزایش وقوع سوانح فناورانه، از جمله حوادث صنعتی، حوادث حمل و نقل و حوادث متفرقه، از دهه 1990 را نشان می‌دهد. این افزایش تا حدی به گسترش صنعتی و پیچیدگی فناوری‌های مدرن نسبت داده می‌شود .
برای جمعیت کشورهای در حال توسعه در قرن بیست و یکم، جنگ تهدیدی خطرناک تر از سیل و زلزله بوده است. مخاطرات طبیعی (به ویژه تحت اثر تغییرات اقلیمی) شدید و رو به افزایش هستند، جنگ موجب فروپاشی کلی، عمدی و سامانه یافته پایه‌های جامعه - حکومت، اقتصاد، مراقبت‌های بهداشتی، بافت اجتماعی و امنیت - است. این موضوع فجایع انسانی پیچیده، طولانی و چندوجهی منحصر به فردی ایجاد می‌کند که در آن بازیابی طی دهه‌ها و نسل‌های لازم می شود. مخاطرات طبیعی، هر چقدر هم ویرانگر باشند اگر در کشوری با ساختاری (بالقوه) کارآمد دولتی رخ دهند ، دولت مذبور می‌تواند با حمایت خارجی واکنش را سامان دهد و بازسازی را نیز انجام دهد. پیشگیری و حل مناقشات خشونت‌آمیز همچنان مهمترین گام در حفاظت از امنیت انسانی و چشم‌انداز توسعه در کشورهای در حال توسعه است. پرداختن به تغییرات اقلیمی و ایجاد تاب‌آوری در برابر سوانح طبیعی به یک اندازه حیاتی است، اما جنگ به طور فعال ظرفیت انجام هر دو را از بین می‌برد
سوانح مرتبط با حمل و نقل، از جمله حوادث ریلی و جاده‌ای، همچنان یک نگرانی جدی است. افزایش حجم تجارت و حمل و نقل جهانی به فراوانی این رویدادها کمک کرده است . انواع سوانح ساخته دست بشر نیز پیشرفته تر شده اند. جنگها، حوادث صنعتی، مانند نشت مواد شیمیایی، انفجارها و ریزش‌ها، همچنان خطرات قابل توجهی را ایجاد می‌کنند . فاجعه بوپال هند در سال 1984، پیش از سال 1990 رخ داد و پتانسیل حوادث صنعتی فاجعه‌بار را برجسته کرد . از سال 1990، حوادث متعددی رخ داده است، از جمله انفجار بیروت در سال ۲۰۲۰ و انفجار در بندرشهید رجایی ایران در سال ۲۰۲۵ منجر به تلفات و خسارات محیط زیستی قابل توجه، خسارات اقتصادی شده‌اند. اثر اقتصادی سوانح ساخته دست بشر نیز افزایش یافته است. هزینه‌های مرتبط با این رویدادها شامل خسارات فیزیکی، وقفه در کسب و کار و تخریب محیط زیست است . عوامل متعددی در این تغییرات نقش دارند. جهانی شدن منجر به زنجیره‌های تأمین پیچیده و افزایش پتانسیل حوادث در بخش‌های مختلف شده است . پیشرفت‌های فناورانه، در عین حال که مزایایی را به همراه داشته، مخاطرات جدیدی مانند حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی را نیز افزوده است . اثربخشی مقررات و اجرای آنها در کشورهای مختلف متفاوت است و به نابرابری بیشتر در ریسک سوانح منجر شده است .
