به گزارش خبرآنلاین، جنگ دوازده روزه تقریباً تمام ظرفیت گردشگری، برای بهره بردن از گردشگران خارجی در ایران را به حالت تعلیق درآورده است، تعلیقی که متولی گردشگری معتقد است با توجه به زیرساخت‌های کشور درصورت برقراری صلح و آتش‌بس ورود گردشگران خارجی مجدد به روزهای خوب خودش برمی‌گردد. انوشیروان محسنی بندپی، معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این گفت‌وگو وضعیت گردشگری را بعد از این جنگ دوازده روزه شرح می‌دهد.
بررسی وضعیت فیلتریگ و اینترنت در موضوع گردشگری از دیگر مباحثی هست که محسنی بندپی به آن می‌پردازد، معاون وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاکید به اهمیت ایده ایران می‌گوید: «وطن همان نقطه ثقل حفظ ایران است که باعث شد قریب به اکثریت جامعه با هر نگاه سیاسی و فکری از کشور حمایت کنند. دغدغه حفظ کشور و پیوند بین اقوام ایرانی خیلی پررنگ شد. شهید باقری در نوروز در یکی از بناهای تاریخی حضور داشت و اشاره کرد که تخت جمشید تمدن و فرهنگ ماست، افتخار ماست. چرا نباید این مکان‌ها بازدید شوند؟»
به گزارش راه نو آنلاین، متن کامل گفت‌وگو با معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را در ادامه بخوانید.
*جنگ ۱۲ روزه چه آسیب‌هایی در حوزه گردشگری به‌همراه داشت؟
باید کمی از قبل شروع کنم، در دولت چهاردهم اقدامات خوبی برای رونق بخشیدن به ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها و قابلیت‌هایی که در حوزه گردشگری داشتیم صورت گرفت، سیاست دکتر پزشکیان این بود که گردشگری را به‌عنوان یکی از محورهای توسعه اقتصادی کشور بدانیم، بنابراین در همین تقریباً یک سال عمر دولت، تحول خوبی را در صنعت گردشگری در ابعاد مختلف آن مانند گردشگری طبیعت و بوم گردی، گردشگری مذهبی، گردشگری سلامت و زیارت شاهد بودیم. گردشگری، تنها صنعتی است که همزمان اشتغال‌زا، درآمدزا و هویت‌ساز است؛ صنعتی که اگر با نگاه علمی، مدیریتی هدفمند و مشارکت اجتماعی هدایت شود، می‌تواند موتور محرک اقتصاد ملی و نماد دیپلماسی فرهنگی ایران باشد.
در این مدت در همه رویدادها حضور فعال داشتیم، مثلاً گردشگری سلامت کشورهای اکو را همین بیست‌ویکم تا بیست‌وسوم خرداد ماه در همدان میزبانی کردیم که با شرایط جنگی همزمان شد. بعد از ۱۰ سال برای اولین بار بود که در نمایشگاه دبی حضور پیدا کردیم، همین سیاست‌ها بود که سبب شد در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ رشد گردشگر خارجی داشته باشیم.
ما در مسیر رشد و پیشرفت بودیم که جنگ به کشور ما تحمیل شد، در جنگ یکی از آسیب‌پذیرترین حوزه‌ها که بیشترین ضرر به آن وارد می‌شود حوزه صنعت گردشگری است، چون به‌اصطلاح شروع مجدد صنایع دیگر خیلی زمان‌بر نیست ولی صنعت گردشگری برعکس است، همین حالا پروازهای داخلی و خارجی شروع نشده‌اند، رزروهایی که انجام شده کنسل شدند و باعث شد که رزروهای بعدی هم صورت نگیرد.
*در ۱۲ روز جنگ تعدادی گردشگر خارجی هم ایران بودند، شرایط آن‌ها چطور بود؟
بله، همان‌طورکه گفتم ما همان روز میزبان کشورهای عضو اکو در خصوص گردشگری سلامت در شهر همدان بودیم، با شروع جنگ مهمانان خودمان را از همدان به تهران آوردیم و در یکی از هتل‌ها اسکان دادیم، در مشهد حدود ۳۰ هزار گردشگر خارجی داشتیم، خیلی عدد بالایی است، در سایر استانها هم به تناوب گردشگران خارجی داشتیم. برای همین بلافاصله در معاونت گردشگری ستاد بحران تشکیل دادیم، ضمن اینکه باید ورود گردشگران ایرانی به کشورمان را هم مورد توجه قرار می‌دادیم و شرایط ورود آن‌ها را به داخل کشور فراهم می‌کردیم.
هتل‌ها درخصوص اسکان این گردشگران کاملاً همکاری کردند، با توجه به اینکه مسیرهای زمینی و ریلی در کشور برقرار بود توانستیم گردشگران را برای بازگشت به کشورشان از طریق مرزهای زمینی یاری کنیم. همچنین به کمک حمل و نقل دریایی از طریق جزیره کیش توانستیم مسیر بازگشت گردشگران ایرانی به کشور را هموار کنیم.
*در آن روزها دسترسی به اینترنت بین‌المللی قطع شد، گردشگران خارجی می‌توانستند با خانواده‌های‌شان در خارج از کشور ارتباط برقرار کنند؟
در بعضی از هتل‌ها این امکان فراهم شد که آن‌ها بتوانند هم از طریق تلفن و هم فضای مجازی با بستگان خودشان ارتباط برقرار کنند، یا از طریق سفارتخانه‌ها این ارتباطات برقرار شد.
*این روزها که آتش‌بس مطرح شده محدودیتی برای سفر به برخی مناطق وجود دارد یا نه؟
ما در حال حاضر محدودیتی برای سفر به استانی یا جایی برای گردشگران نداریم. شما شاهد بودید که درهمان روزهای جنگ یک جمعیت بیش از نه میلیونی به استان مازندران، حدود چهار میلیون جمعیت به استان گیلان و نزدیک به سه میلیون جمعیت به استان گلستان رفتند، همان روزها هم تردد جاده‌ای محدودیتی نداشت امروز هم که در وضعیت آتش‌بس هستیم محدودیتی وجود ندارد.
*قبل از جنگ چقدر گردشگر خارجی در ایران داشتیم؟
ما در سال ۱۴۰۳، ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر گردشگر داشتیم که نسبت به ۱۴۰۲ تقریباً حدود ۱۷ درصد رشد بوده. همچنین در دو ماه اول ۱۴۰۴ رشد قابل توجه ۲۴ درصدی داشتیم.
*الان که گردشگری خارجی در کشور ما و درآمدهای حاصل از آن صفر شده، آیا بازگشت موثر به وضعیت قبل قابل تصور است؟
گرچه گردشگری به‌واسطه شرایط بین‌المللی، بعضاً تحت‌تأثیر بحران‌های سیاسی، امنیتی و محدودیت‌های اجتماعی قرار می‌گیرد، اما این واقعیت، نه تهدید، بلکه فرصتی برای بازاندیشی، نوآوری و خلق الگوهای بومی مدیریت گردشگری است.
این امیدواری وجود دارد با توجه به اقداماتی که از قبل صورت گرفته اگر وضعیت فعلی (آتش‌بس) ادامه داشته باشد و ان‌شاءالله به شرایط عادی برگردیم بتوانیم زودتر خودمان را احیا کنیم و مجدد شاهد همان رونق گردشگری در کشور باشیم.
*به نظر می‌رسد با توجه به تهدید امنیت بازگشت گردشگران خارجی به ایران چندان ساده هم نباشد.
هنر مدیریت در این است که حتی در دل محدودیت‌ها، راهبردهای نو برای شکوفایی ترسیم کنیم. قبل از شروع جنگ هم تقریباً تمام کشورهای اروپایی ایران را در وضعیت قرمز اعلام کرده بودند، اما همان موقع ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر گردشگر خارجی داشتیم، بنابراین شدنی است و اگر شرایط به حالت عادی برگردد این امیدواری وجود دارد که بتوانیم جبران کنیم. ما اقدامات خوبی درباره حوزه تمدنی نوروز داشتیم همچنین درخصوص گردشگری سلامت و گردشگری زیارت ظرفیت خوبی داریم که به ما کمک می‌کنند مسیر بازگشت را سریع‌تر طی کنیم.
*اما این بازگشت نیاز به بخش خصوصی دارد، به‌نظرتان سرمایه بخش خصوصی همچنان حاضر است در گردشگری سرمایه‌گذاری کند؟
سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری، به‌ویژه در شرایط اقتصادی خاص، نه‌تنها هزینه نیست بلکه فرصتی برای خلق ثروت ملی و بازتعریف امید در جامعه است. بعد از جنگ جلسه‌ای با حضور آقای دکتر صالحی امیری و فعالان حوزه صنعت گردشگری برگزار شد تا دغدغه‌ها مطرح شود، ما در همین دولت چهاردهم تسهیلات خوبی را برای رونق بخشیدن به حوزه تاسیسات گردشگری توانستیم جذب کنیم. بنابراین الان شرایط آماده است، چیزی نزدیک به چهار همت از صندوق توسعه ملی و ۲۰ همت از انتشار قرضه اوراق بانک مرکزی در اختیار وزارتخانه است، بنابراین با این ظرفیت می‌توانیم بخش خصوصی را حمایت کنیم که همچنان در صنعت گردشگری سرمایه‌گذاری کند.
*الان که گردشگری خارجی را تا حد زیادی از دست دادیم؛ شاید بشود روی گردشگری داخلی تمرکز کرد، اما اینجا هم عارضه داریم؛ یعنی اینکه به اصطلاح جیب‌ها به‌خاطر شرایط تورمی و حتی همین جنگ خالی شده است. خیلی‌ها پول‌هایشان در یک‌سری بانک‌ها مانده و نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. در این شرایط وزارتخانه چه کاری می‌خواهد انجام بدهد؟ آیا می‌تواند شرایط گردشگری ارزان را فراهم کند؟
وزارت میراث‌فرهنگی می‌تواند با نگاهی پویا و تحول‌گرا، در طراحی سیاست‌های کلان گردشگری پیشرو باشد و با استفاده از ظرفیت نخبگان، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی، افق‌های تازه‌ای را پیش‌روی این صنعت باز کند. ما قبل از این جریانات هم به فکر سفرهای ارزان و رونق گردشگری داخلی بودیم. ما یک خدمات هماهنگی سفر داریم که این ستاد از ابتدای سال ۱۴۰۴ دائمی شد، هدف تشکیل ستاد این بود که گردشگری داخلی را رونق بدهد تا همه ظرفیت‌های کشور را بشناساند، که دیگر همه فقط به استان‌های گیلان، مازندران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس، یزد سفر نکنند. استان‌هایی از جمله لرستان، کهکیلویه و بویر احمد و چهارمحال و بختیاری هم زیبایی‌های خودش را دارد، بنابراین امسال ما در نوروز ۱۴۰۴ شاهد بودیم که تقریباً مناطق کمتر شناخته‌شده گردشگران بیشتری داشتند. مازندران و اصفهان رشد نداشتند اما ایلام، چهارمحال بختیاری، لرستان، کرمانشاه رشد داشتند. این نشان می‌دهد که این سیاست ما دارد جای خودش را باز می‌کند.
*شناسایی و معرفی مناطق کمتر شناخته شده نیاز به رسانه دارد، آیا با اینترنت محدود و سکوهای فیلتر شده این فرآیند انجام می‌شود؟
بله، این نیاز به رسانه دارد. نیاز به اینترنت آزاد و دسترسی راحت دارد. یکی از معضلات ما همین محدودیت دسترسی به اینترنت است، مخصوصاً سکوهایی که خیلی می‌توانند در حوزه گردشگری کمک کنند.
*می‌دانم تصمیم‌گیری درباره محدودیت اینترنت دست شما نیست، اما تلاشی برای رفع آن حداقل از طرف وازتخانه خودتان انجام دادید؟
آقای وزیر دعوتی از آقای اژه‌ای، رییس محترم قوه قضاییه داشتند که در جمع فعالان صنعت گردشگری حضور داشته باشند. ایشان هم گفتند حاضرند با فعالان دیدار کنند تا مسئله دسترسی های آزاد به اینترنت در حوزه گردشگری در شورای عالی فضای مجازی طرح و مورد تصمیم گیری اعضا قرار گیرد.
*به گردشگران خارجی اینترنت بدون محدودیت داده می‌شود؟
قرار بود این کار بشود اما هنوز انجام نشده است.
*حالا امیدواریم اینترنت برای همه مردم بدون محدودیت شود. این جنگ دوازده روزه نشان داد گزاره وطن چقدر پررنگ و تاثیرگذار است، ما از سال‌های گذشته گرفتار یک دوگانه ایرانی-اسلامی شده‌ایم که خیلی هم جالب نیست، به‌نظرتان الان وقتش نشده تاکید بیشتری روی ایران داشته باشیم، به نظر می‌رسد درهمین بحث گردشگری خیلی می‌شود مسئله ایران را بازتولید کرد، این‌طور نیست؟
بله، این همان نقطه ثقل حفظ ایران است که باعث شد قریب به اکثریت جامعه با هر نگاه سیاسی و فکری از کشور حمایت کنند. دغدغه حفظ کشور و پیوند بین اقوام ایرانی خیلی پررنگ شد. شهید باقری در نوروز در یکی از بناهای تاریخی حضور داشت و اشاره کرد که تخت جمشید تمدن و فرهنگ ماست، افتخار ماست. چرا نباید این مکان‌ها بازدید شوند؟ امسال شرایط فراهم شد و بیش از ۴ میلیون نفر از اماکنی مثل تخت جمشید، پاسارگاد، حافظیه، سعدیه و حمام فین کاشان بازدید کردند. ما باید از ظرفیت‌های تاریخ و فرهنگ اصیل ایران زمین و آیین‌های مرتبط به منظور توسعه گردشگری بهره ببریم.
ما باید مولفه‌هایی که باعث همبستگی و انسجام هستند را پررنگ کنیم. رسانه ملی می‌تواند نقش محوری داشته باشد و از فعالان اجتماعی، سیاسی، جامعه‌شناسی، اقتصادی استفاده کند. احساسی صحبت‌کردن و تندروی بدون پشتوانه فکری مشکلی را حل نمی‌کند. رسانه باید واقعیت‌ها را بگوید اما هنوز رسانه ملی به رسالت اصلی خود نرسیده است.
*شما از چهره‌ها گفتید، اما برخی چهره‌ها دارای وجه اجتماعی مثل آقای دایی یا خادم متاسفانه بعد از حوادث سال ۱۴۰۱ از طرف حاکمیت مورد برخورد قرار گرفتند، درحالی‌که آن‌ها در همین جنگ دوازده روزه نشان دادند چه ظرفیت بالایی برای حفظ انسجام دارند، شما دستور کاری برای کمک گرفتن از این چهره‌های موثر دارید، اینکه به کمک آن‌ها ظرفیت‌های انسجام با محوریت ایران بازتولید و بازتعریف شوند؟
بله، امروز شورای راهبردی در وزارتخانه تشکیل شده است. این شورا متشکل از فعالان حوزه گردشگری، جامعه‌شناسان، افرادی با ایده‌های کاربردی برای صنعت گردشگری است. مثل هیئت امنایی کردن بناهای تاریخی. افراد مؤثری در این شورا هستند، جلسات منظم و با دستور کار مشخص برگزار می‌شود. این شورا کمک بزرگی به وزارتخانه کرده است. در بخش خصوصی نیز از ظرفیت خوبی در بین فعالان گردشگری برخوردار هستیم که در زمان‌های حساس پشتوانه ما و مردم هستند. در همین ایام جنگ هم بخش‌هایی این همدلی را در بین فعالان خصوصا تشکل‌های تخصصی این حوزه شاهد بودیم. چهره‌های تاثیرگذاری که در گردشگری ایران همواره نقش‌آفرین بودند.
*آقای دکتر، من یک شوخی با شما بکنم، وزارت میراث فرهنگی انگار وزارت «نقطه سر خط» است. هر وقت می‌خواهد شروع کند، دوباره شرایط صفر می‌شود، یا پیچ تحریم‌ها را محکم می‌کنند یا در مورد اخیر جنگ راه می‌افتد، این وضعیت اذیت کننده نیست؟
نقطه سر خط نیست. خواهش می‌کنم توجه کنید که وقتی تسهیلات شکل می‌گیرد و ما می‌گوییم کسانی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند بیایند، تقاضا زیاد می‌شود. پس نقطه سر خط نیست. کشور ما پرظرفیت، بزرگ با تمدن غنی و دارای نخبگان بسیار است. اگر با عقلانیت و استفاده از ظرفیت‌ها حرکت کنیم، احیا زمان زیادی نمی‌برد. ما در میانه راهیم، نه در آغاز راه. شما درست گفتید، صنعت گردشگری آسیب‌پذیر و زمان‌بر است، برای همین ما باید دو نقشه راه داشته باشیم: یکی برای تقویت گردشگری داخلی، که در دستور کار ما بوده، با فعالان صنعت صحبت کردیم تا قیمت‌ها را کاهش دهند و سفر رونق بگیرد. دوم، کاهش خسارت‌ها و بازگرداندن گردشگری به مسیر اصلی، که امیدواریم پس از عبور از شرایط فعلی، سریعاً احیا شود، با اجماع ملی، مدیریت هوشمندانه و بهره‌گیری از ذخایر عظیم فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران، می‌توان گردشگری را به پرچم‌دار توسعه ملی و نماد تاب‌آوری اقتصادی تبدیل کرد.
۲۳۳۲۳۳
