به گزارش خبرآنلاین از اصفهان، استان اصفهان سالهاست با مشکلات متعددی به دلیل خشکی زاینده رود دست و پنجه نرم می کند، از خطر فرونشست، ریزگردهای تابستانی و آلودگیهای متعدد فصلی گرفته تا مشکل کم آبی در تابستان، خشکی و گرمای غیرقابل تحمل هوا، خشکی درختان بیشماری که از زاینده رود حقابه قانونی دارند.
از سویی کشاورزی، دامداری و دیگر مشاغل این استان نیز به دلیل کم آبی با بحران لاینحلی روبرو هستند و خطر سهمگین مهاجرت آن هم از شهری که سیاحان در طول تاریخ، همواره هوای آن را معتدل و طبیعت آن را غیرقابل توصیف عنوان کرده اند، به معضلی اساسی و نگران کننده تبدیل شده است.
طبیعتا در دولتهای مختلف و در طول این سالها پروژه های متعددی به عنوان راهکار احیای زاینده رود مطرح بوده است اما مردم اصفهان همچنان شاهد خشکی این رودخانه فلات مرکزی هستند، رودخانه ای که ۹۷ درصد آن در استان اصفهان قرار دارد و مشکلات متعدد نصف جهان و حتی استان اصفهان کاملا به خشک کردن آن توسط دست بشر مربوط است.
اخیرا استاندار اصفهان از خبر خوشی درباره پروژه انتقال آب به اصفهان سخن گفت اما مشکل آنجاست که ابهامات و نگرانی هایی در مورد نحوه اجرای این طرح وجود دارد. بر این مبنا با دکتر مهران زینلیان، عضو هیئت علمی دانشگاه و معاون عمرانی استاندار اصفهان در دولت شهید رئیسی گفت و گویی انجام دادیم که از مدنظر خوانندگان می گذرد:
آقای زینیلیان با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در ارتباط با پروژه انتقال آب به اصفهان و ابهامات کنونی آن توضیحاتی بیان بفرمایید.
پروژه انتقال آب از دریای عمان به اصفهان یکی از مهمترین دستاوردهای دولت شهید رئیسی برای استان اصفهان بود که با پیگیری های مستقیم ایشان و تلاش شبانه‌روزی تیم اجرایی، پیشرفت چشمگیری داشت.
این طرح با هدف قطع وابستگی صنایع به زاینده‌رود و احیای حقابه‌های زیست‌محیطی و کشاورزی استان طراحی شد و خوشبختانه همه مراحل مطالعاتی به طور کامل و بخش قابل توجهی از عملیات اجرایی آن تا قبل از شهادت شهید رئیسی انجام شده بود. در حقیقت پروژه ای که بر اساس پروژه های مشابه وزارت نیرو پیش بینی می شد طی حدود ۱۱ سال انجام شود، در طول حدود ۲ سال بیش از۷۰ درصد پیشرفت کرد.
با این حال، به جای انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب در فاز اول، تنها ۳۰ میلیون مترمکعب و آن هم از طریق انشعاب خط لوله یزد منتقل خواهد شد. دلیل این تغییر چیست؟
در دولت شهید رئیسی، بر اساس مطالعات انجام شده و به دلایل فنی و پدافندی، مسیر اصلی انتقال آب از سیریک در دریای عمان با احداث آبگیر اختصاصی برای اصفهان تعیین شد و نزدیک به ۷۰۰ کیلومتر از خط لوله تا سیرجان اجرایی شد.
با توجه به زمانبر بودن اجرای کامل خط تا دریای عمان و ضرورت آبرسانی هرچه سریعتر به اصفهان، تصمیم گرفته شد که در فاز اول، از محل تلاقی این خط با خط انتقال آب دریا به یزد، به صورت موقت از ظرفیت مازاد خط یزد استفاده شود. البته این یک راهکار کوتاه‌مدت است و پیگیری‌ها برای تکمیل مسیر اصلی و رسیدن به ظرفیت کامل ۴۰۰ میلیون مترمکعب باید ادامه پیدا کند.
لازم به ذکر است قرار اولیه انتقال حدود ۷۰ میلیون متر مکعب آب در سال و با مبلغ ۱.۴ یورو بر مترمکعب در فاز اول بود؛ که متاسفانه در حال حاضر فقط ۳۰ میلیون از آن و با قیمتی به مراتب بیشتر از شرکت انتقال آب خلیج فارس به یزد خریداری شده است.
به نظر شما آیا این یک دستاورد خوب برای اصفهان نیست؟
این اتفاق اگرچه در کوتاه مدت می تواند بخش کوچکی از نیازهای آبی اصفهان را مرتفع کند، لیکن نگرانی های بسیار جدی برای ادامه پروژه و اصفهان ایجاد می کند.
اولین نگرانی این است با رسیدن آب به برخی از صنایع بزرگ استان، این صنایع از ادامه حمایت از این پروژه ملی و حیاتی برای استان خودداری کنند. شاهد این موضوع اینکه در یک سال اخیر هم کمکهای این صنایع به این پروژه بسیار کاهش پیدا کرده بود و روند پیشرفت پروژه به صورت چشمگیری کاهش پیدا کرده است به نحوی که عملا فاز دوم پروژه دریا تعطیل شده و بسیاری از پیمانکاران آن عملا کار را تعطیل کرده و در شرف خاتمه پیمان هستند.
اگر خدای ناکرده وضعیت موجود بخواهد ادامه پیدا کند، ابهامات و مشکلات بسیار زیادی برای مردم پیش می آید. اولا، اساسا این مقدار آب به هیچ وجه تامین کننده آب مورد نیاز صنایع فعلی، و البته با تاکید بر هرگونه عدم توسعه جدید، نیست و عملا وابستگی صنایع به آب سطحی و زیرسطحی وجود داشته و افت آبخوان کماکان ادامه پیدا خواهد کرد.
ثانیا اگر قرار باشد به این حد از آب بسنده شود، لازم نبود خط با قطر دو هزار میلیمتر و با ده ها هزار میلیارد تومان پول بیت المال اجرا شود و می توانستیم خط انتقال آب دریا را به قطرهایی به مراتب کمتر و حتی با یک سوم یا یک چهارم هزینه اجرا شود.
ثالثا، الان آب از محل سیرجان با فاصله ای حدود ۷۰۰ کیلومتر در حال انتقال است، اگر قرار بود به این مقدار آب بسنده شود، آب میتوانست از انتهای خط در چادرملو با فاصله حدود ۳۰۰ کیلومتر منتقل شود.
رابعا، یک سوال اساسی در ذهن مردم اصفهان است که چرا در حالیکه سالانه حدود ۷۰ تا ۹۰میلیون مترمکعب آب از چم آسمان به یزد عملا رایگان منتقل می شود، الان قرار است مقدار آب بسیار کمتر با هزینه ده‌ها هزار میلیار تومان از یزد به اصفهان منتقل شود. این موضوع به هیچ وجه منطقی و عادلانه نیست.
شنیده‌ها حاکی از آن است که صنایع بزرگ سهامدار این پروژه، مانند فولاد مبارکه، به ازای هر مترمکعب آب انتقالی به اصفهان، مبلغی به یزد پرداخت می‌کنند. آیا این موضوع صحت دارد؟
بله، بر اساس ضوابط داخلی وزارت نیرو، و بر اساس تخصیص هایی که به برخی از صنایع مثل فولاد مبارکه داده شده است، این صنایع مکلف به پرداخت هزینه به وزارت نیرو (آب منطقه ای یزد) بعنوان حق ترانزیت آب هستند.
یک نگرانی که از طرف برخی مردم مطرح می شود این است که با تأمین نیاز صنایع، انگیزه برای تکمیل پروژه تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب از بین برود. چه تضمینی وجود دارد که این اتفاق نیفتد؟
بله این یک نگرانی بجا و درستی است. متاسفانه عملکرد مجموعه دستگاه های متولی و پیشرفت پروژه در یک سال اخیر بعد از دولت شهید رئیسی هم این نگرانی را بسیار تشدید کرده است. به همین دلیل است که اساسا شخصا افتتاح فاز اول این پروژه را برای اصفهان و کشور مفید نمی دانم.
در حال حاضر هم اگر پروژه احیای رودخانه زاینده رود (به ویژه پروژه ماندگان و دریای عمان بطور کامل)، اجرایی نشود، حتما متولیان امر باید پاسخگوی عملکرد خود در حال حاضر و برای آیندگان باشند
ما در دولت شهید رئیسی تمام تلاش خود را کردیم تا زیرساخت‌های اصلی این طرح به‌صورت متوازن در هر دو فاز اجرا شود. احداث آبگیر اختصاصی در سیریک و پیشرفت ۷۰ درصدی خط لوله نشان‌دهنده عزم جدی برای تکمیل پروژه بود. الان هم نظارت مردم و رسانه‌ها هم می‌تواند مانع از کوتاهی دستگاه‌های متولی و صنایع شود.
در مورد تعهد صنایع برای قطع ارتباط با زاینده‌رود و شفاف‌سازی فرآیند راستی‌آزمایی، چه اقداماتی انجام شده است؟
صنایع بزرگ متعهد شده‌اند که همزمان با بهره‌برداری از این پروژه، گزارش شفافی از قطع بهره‌برداری از منابع زیرزمینی و زاینده‌رود ارائه دهند. این موضوع باید با نظارت نمایندگان مردم در مجلس و دیگر سازمان‌های مسئول مثل محیط زیست و وزارت نیرو بررسی و به صورت عمومی اطلاع‌رسانی شود.
سؤال آخر؛ عملکرد وزارت نیرو و مجموعه دولت برای انجام مجموعه اقدامات احیای رودخانه زاینده رود را چگونه ارزیابی می کنید؟
متأسفانه در سالهای گذشته و در ادوار مختلف مدیریتی کشور و استان، شاهد کم‌کاریهای بسیاری در برخی دستگاه‌ها بویژه وزارت نیرو و محیط زیست و حتی دستگاه های نظارتی مثل بازرسی در پروژه‌های اصفهان بودیم. تعطیل شدن و طولانی شدن پروژه هایی مثل بهشت آباد و کوهرنگ ۳ بدون وجود دلایل موجه که اتفاقا از مطالبات رهبر معظم انقلاب در طول سالهای گذشته هم بوده است، از جمله همین پروژه ها است.
در دولت شهید رئیسی ضمن پیگیری دو پروژه گذشته و فعال شدن یکی از آنها یعنی کوهرنگ ۳، دو پروژه دیگر انتقال آب از دریای عمان و انتقال آب از منابع آبی جنوبی استان اصفهان، ماندگان طراحی و اجرایی شد که خوشبختانه پیشرفتهای مناسب و قابل قبولی داشتند.
برای طرح مهم و بسیار حیاتی ماندگان منابع بسیار خوبی نیز از طریق مولدسازی پیش بینی شد؛ ولی متاسفانه اخبار واصله از این دو پروژه بیانگر این است که پیشرفت این پروژه ها در طول یک سال گذشته به هیچ وجه مناسب نبوده است و انتظار می رود مدیریت استان با کمک نمایندگان مجلس پیگیری موثرتری انجام دهند و این حق قانونی و مسلم مردم اصفهان یعنی احیای رودخانه زاینده رود را جامه عمل بپوشانند.
از وقتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم. اگر نکته پایانی هست بفرمایید.
یکی از گله هایی که شخصا همواره در طول سه سال مدت مسئولیت خود داشتم این بود که چرا بسیاری از اقدامات در زمان و موقع خود انجام نشده است. مثلا در زمان انتقال آب به یزد، این طرح بدون تحقق منابع آن، اجرا شده و نهایتا به همراه سایر پروژه های مشابه غیرفنی و غیرشرعی دیگر، باعث بروز هزاران مشکل برای مردم منطقه از جمله فرونشست، مشکلات زیست محیطی و ... شده است.
به راستی اگر مدیران وقت استان، نمایندگان مجلس و مسئولان نظارتی وظایف خود را بخوبی انجام داده بودند، امروز شاهد این مشکلات برای مردم اصفهان نبودیم. در حال حاضر هم اگر پروژه احیای رودخانه زاینده رود (به ویژه پروژه ماندگان و دریای عمان بطور کامل)، اجرایی نشود، حتما متولیان امر باید پاسخگوی عملکرد خود در حال حاضر و برای آیندگان باشند.
به هرحال من هم از شما و مردم شریف اصفهان که همواره پیگیر حقوق خود هستند تشکر می‌کنم. ان‌شاءالله با ادامه مسیری که دولت شهید جمهور شروع شد، شاهد تحقق کامل پروژه احیای رودخانه زاینده رود باشیم.
48
