به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بسیاری از روستاهای شمال کشور، به‌ویژه در استان گیلان ، وضعیت کانال‌های سنتی و نیمه‌مدرن آبرسانی به شالیزارها به مرحله‌ای بحرانی رسیده است.
شهرام مبصر از فعالان اجتماعی در این خصوص به رکنا گفت: "بررسی‌های میدانی و اظهارات کشاورزان حاکی از آن است که این کانال‌ها به دلیل انباشت گل‌ولای، زباله‌های خانگی، پلاستیک و ورود فاضلاب غیرمجاز، دچار انسداد و آلودگی شدید شده‌اند. این شرایط، کارکرد حیاتی این کانال‌ها را در تأمین آب کشاورزی مختل کرده و تبعات گسترده‌ای برای معیشت کشاورزان، محیط‌زیست و تولید برنج داخلی به‌دنبال دارد."
انسداد جریان آب در شبکه‌های سنتی آبیاری باعث کاهش فشار و دبی آب در سطح مزارع شده و به‌شکل مستقیم باعث افت عملکرد و کاهش کیفیت محصول می‌شود. آلودگی شیمیایی و میکروبی ناشی از ورود زباله و فاضلاب نیز خطر گسترش بیماری‌های قارچی در برنج و آلودگی خاک و منابع آب زیرزمینی را افزایش می‌دهد. این وضعیت همچنین موجب وابستگی بیشتر کشاورزان به منابع جایگزین نظیر چاه‌های آب شده است؛ مسأله‌ای که هزینه‌های تولید را به شکل چشمگیری بالا برده و بهره‌وری اقتصادی فعالیت‌های زراعی را کاهش داده است.
بر اساس قوانین موجود و شرح وظایف نهادهای ذی‌ربط، مسئولیت مستقیم و غیرمستقیم نگهداری و پایش شبکه‌های آبرسانی کشاورزی، میان چند دستگاه توزیع شده است. با این حال، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که ضعف در هماهنگی بین نهادی و نارسایی در اجرای وظایف قانونی، به تداوم این بحران دامن زده است.
سازمان جهاد کشاورزی استانها موظف به برنامه‌ریزی و نظارت بر نگهداری شبکه‌های آبرسانی و پیگیری لایروبی دوره‌ای کانال‌ها بوده است، اما شواهد حاکی از بی‌توجهی به این موضوع به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار است.
ادارات منابع آب منطقه‌ای که مسئولیت مدیریت و بهره‌برداری از منابع آب سطحی و مجاری انتقال را دارند، در پیشگیری از انسداد و پاک‌سازی کانال‌ها اقدامات کافی انجام نداده‌اند.
سازمان حفاظت محیط زیست با وجود اطلاع از ورود فاضلاب و پسماند به مجاری آب کشاورزی، از ابزارهای نظارتی و قانونی خود برای مقابله با آلودگی استفاده مؤثری نکرده است.
شهرداری‌ها و دهیاری‌ها که مسئولیت مدیریت پسماند و جلوگیری از تخلیه زباله در بستر عمومی دارند، در بسیاری از مناطق فاقد عملکرد اثربخش در این زمینه بوده‌اند.
شوراهای اسلامی روستا و بخشداری‌ها نیز در انجام وظایف خود در هماهنگی بین دستگاه‌ها و مطالبه‌گری محلی برای رفع این معضل، کم‌تحرک و منفعل عمل کرده‌اند.
با توجه به اهمیت راهبردی تولید برنج در ساختار امنیت غذایی کشور، تداوم این وضعیت نامناسب است لذا انتظار می‌رود نهادهای نظارتی بالا‌دستی، از جمله دیوان محاسبات، سازمان بازرسی کل کشور و کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، نسبت به بررسی عملکرد دستگاه‌های مسئول و پیگیری حقوق کشاورزان اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند.
